fbpx
134

Idee

Rok
  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
  • 2006
  • 2005
  • 1983
  • 1978
  • 1971
  • 1946
Kacper Kowalczyk

Longtermizm, czyli pojutrze ludzkości

Longtermizm głosi, że powinniśmy już dziś zatroszczyć się o ludzi, którzy przyjdą na świat za setki, tysiące, a nawet miliony lat. Od dawna żaden ruch filozoficzny nie wzbudził tak dużych kontrowersji
Piotr Oczko

Szkicownik Gesiny

Gesina ter Borch nigdy nie stała się artystką profesjonalną. Tyle tylko że to właśnie stanowi teraz największą wartość jej twórczości: sztuki szczerej, wolnej, spontanicznej.
Łukasz Najder

Żelazne promienie

Terminem „kafkowski” opisywano zgoła wszystko. Współczesny teatr, społeczeństwo, cały PRL, prawicowych paranoików, biurokrację starą i nową. No i samego Franza Kafkę, którego znaliśmy ze słynnego zdjęcia wykonanego na rok przed śmiercią. Jakiż ten Kafka był kafkowski!
Przemysław Michalski

Zaproszenie na ucztę

John F. Deane dowodzi, że można uprawiać poezję religijną wolną od artystycznie przewidywalnej i emocjonalnie banalnej dewocji.
John F. Deane

Piosenka szczygła

Oto stara waga z języczkiem i dwiema szalami: na jednej połóżmy okropieństwa wojny. Na drugiej piękno, miłość, proroctwo. Niestety, od zarania dziejów odważnik po stronie wojny jest zawsze najcięższy. Zadaniem nas wszystkich jest umieścić na przeciwnej szali najlepsze, na co stać ludzkość.
z Paulem Bloomem rozmawia Krzysztof Kornas

Przyjemność szybko się nudzi

Lubimy rzeczy przyjemne, ale bardziej w życiu cenimy coś innego: to, co wymaga czasu, poświęcenia i trudu. Jak wychowanie dzieci albo przebiegnięcie maratonu.
Michał Jędrzejek

Skromność rozkoszy

Czy to epikureizm stoi u podstaw najważniejszych idei naukowych, politycznych i etycznych współczesnego Zachodu?
Michał Jędrzejek

Ćwiczenia duchowe Epikura

Epikur (341–270 p.n.e.) spotykał się ze swoimi uczniami w miejscu zwanym Ogrodem – przed wejściem miał znajdować się napis: „Gościu, tutaj będzie ci dobrze, tu dobrem jest najwyższa rozkosz”.
z Catherine Wilson rozmawia Marek Maraszek

Żyć mądrze i przyjemnie

Celem jest przyjemne życie, jednak epikureizm nigdy nie był filozofią dogadzania sobie. Epikur twierdził, choć pewnie jest w tym nieco przesady, że powinniśmy być zadowoleni z odrobiny wody, chleba i sera na kolację – to wszystko.
Jakub Majmurek

Orwell współczesny i nie do końca

Jakkolwiek aktualny wydawałby się dziś Orwell, żyjemy w innym świecie niż ten, który sobie wyobrażał jako przyszłość. Zachodnie demokracje to nie kraina z „Roku 1984” z jej koncentracją władzy w rękach monopartii.
Richard Bradford

Wielki Brat naszych czasów

Jeśli chiński obywatel usiłuje wpisać tytuł książki Orwella w internecie – 1, 9, 8, 4 – to jego dostęp do strony lub próba przesłania wiadomości zostają zablokowane. W Chinach „Wielki Brat” naprawdę patrzy .
Michał Zabdyr-Jamróz

Anarchistyczna historia ludzkości

Książka Graebera i Wengrowa to jedna z tych, które „należy znać”, żeby nadążać za debatami intelektualnymi epoki. Autorzy brawurowo opowiadają o podstawach człowieczeństwa i wspólnoty politycznej.
Tadeusz Zatorski

Ogrodnik w Barbarii

Na pytanie „z kim graniczy Rosja”, polski dowcip sprzed lat znał prostą odpowiedź: z kim chce. Rilke widział rzecz inaczej: Rosja graniczy „z Bogiem”.
z Hansem Joasem rozmawia Michał Jędrzejek

Kościół przyszłości

Pewien kardynał powiedział mi: „Próbowaliśmy już wszystkiego, nic nie pomaga. Ludzie nie chcą słuchać naszego przesłania”. Pomyślałem sobie od razu: „Powinieneś podać się do dymisji”. Ja wierzę, że chrześcijaństwo jest atrakcyjne i że takie pozostanie.
Magdalena Moskal

Między #tradwife a Strajkiem Kobiet

Gdy zastanawiałam się, czy dotyczy mnie hasztag #metoo, wydawało mi się, że nic drastycznego w życiu mnie nie spotkało. A przecież pamiętam matczyne ostrzeżenia: ubierz się skromnie, nie siadaj sama w przedziale, wysiadając, sprawdź, czy nikt za tobą nie idzie, w razie zagrożenia krzycz głośno: „pożar”, bo na zwykłe „ratunku” ludzie nie zareagują.
Wojciech Śmieja

Biedni Polacy czytają o męskości

Bojowo odziany młody mężczyzna w klasycznej wojskowej kurtce lekko buja wózkiem, w którym śpi niemowlę. Trochę chce być macho w starym stylu, lecz jest już caffe latte daddy w stylu całkiem nowym. To dziwne rozchybotanie od zawsze towarzyszy męskości po polsku.
Andrij Łysenko

Nowy Herodot

Oburzenie Rosji niepodległością Ukrainy to reakcja dziecka na oddzielenie go od świata rodziców, jego niezadowolenie, że mają własne życie. Psychoanaliza doskonale pomaga poradzić sobie z tym problemem. Nie próbował pan, panie Putin?
Jan Jęcz

Praktyki spiskowe

Spiskowy światopogląd opiera się na trzech zasadach: nic nie dzieje się przypadkiem; nic nie jest takie, jakie się wydaje; wszystko jest powiązane.
Łukasz Najder

Wojny w Ukrainie nie było

Po ataku Rosji nie obeszło się bez teorii spiskowych. Jedna była dość świeża, ekstremalna. W pierwszym tygodniu twierdzono mianowicie w różnych obszarach Twittera i Facebooka, że żadnej wojny najzwyczajniej w świecie nie ma. Po prostu.
Wojciech Surówka OP

Imperium 3.0

Putin prawdopodobnie nie ma światopoglądu. Ocenianie jego działań przez pryzmat faszyzmu czy też jakiejkolwiek innej ideologii świata zachodniego jest bezproduktywne. Do osiągnięcia postawionego sobie celu wcale nie potrzebował żadnej filozofii.
Zadie Smith

Joan Didion i przeciwieństwo magicznego myślenia

W wielu kwestiach: osobistych, politycznych, estetycznych, można się z Didion nie zgadzać. Pozostaję natomiast jej wdzięczna za Dryfując do Betlejem, które mi pokazało, że kobieta może się wypowiadać bez asekurowania się, bez pozyskiwania sympatii, bez dbałości o miłe wrażenie, a nawet bez wątpliwości.
Michał Choiński

Kronikarka Ameryki

Prezydent Barack Obama nazwał ją „jedną z najbardziej szanowanych i najbystrzejszych obserwatorek amerykańskiej kultury i polityki”. Joan Didion przez blisko 60 lat swojej pracy pisała o najważniejszych tematach w USA: ruchu hipisowskim i wojnie w Wietnamie, feminizmie i konfliktach rasowych.
Rebecca Solnit

Wojna w Ukrainie zmienia przyszłość świata

Cholernie wierzę, że Ukraina wygra. I robię, co w mojej mocy, aby ujrzeć zwycięstwo sprawiedliwości dla Ziemi, życia i klimatu.
Anna Arno

O Adamie Zagajewskim: już nikt nas nie wyręczy

Jest za wcześnie, by wspominać Adama Zagajewskiego. Mam wrażenie, że wyszedł na spacer, ogląda książki w witrynie księgarni, w kawiarni czeka na spotkanie.
Michał Choiński

Nazywanie rzeczy po imieniu

Nieodzownym elementem siły głosu Solnit jest umiejętność nazywania rzeczy po imieniu – jaskrawej i klarownej eksplikacji opresyjnych zjawisk, które są nieodzowną częścią zachowań społecznych, tak rozpowszechnionych, że często niedostrzegalnych.
Michał Zabdyr-Jamróz

Równość i jej wrogowie

Kapitał w XXI wieku uczynił Piketty’ego jednym z najbardziej znanych ekonomistów na świecie, a wręcz jednym z najpopularniejszych współczesnych intelektualistów. Czego dowiadujemy się z jego nowej, monumentalnej pracy Kapitał i ideologia?
Piotr Oczko

Ona, czyli #MeToo

Wykład, na którym o niej mówię, jest zawsze najtrudniejszy w całym rocznym cyklu – choćbym nie wiem jak się starał, zawsze załamie mi się na nim w pewnym momencie głos. Nie wiem, dlaczego tyle to mnie kosztuje, a historia Artemisii tak bardzo porusza.
Redakcja

Oddajemy głos Czytelniczkom i Czytelnikom „Znaku”

Dziękujemy – to dzięki Wam trwamy już od 800 numerów. Tworzyć dla Was pismo to prawdziwy zaszczyt.
Wojciech Sawala

Intelektualna uczciwość

„Znak” to po prostu dobre pismo dla humanisty. I to właściwie dla każdego, niezależnie od specjalizacji czy światopoglądu.
z Ireneuszem Kanią rozmawia Anna Goc

Dobrze żyć w cieniu

Zawsze trzymałem się zasady, by nie podejmować się rzeczy zbędnych. Podążałem za moim głównym życiowym wektorem, czyli silnym napędem poznawczym. To on pchał mnie do nauki języków. Uczyłem się ich dla siebie. Dopiero potem ktoś zauważył moją pasję i zaprosił do publikacji przekładów.
ks. Michał Heller

Racjonalność i zdziwienie

Nauka się rozwija, coraz mniej jest w naszych teoriach dziur, a rozumowanie badaczy z poprzednich wieków wydaje się nam dziś naiwne. Czy to oznacza, że nie ma już miejsca na podziw dla „cudów przyrody”?
z Evą Illouz rozmawia Marek Maraszek

Miłość wymaga emancypacji

Kiedy ludzie głoszą, że tradycyjna rodzina to ta, która szanuje kobiety, powinniśmy im z całą mocą przypomnieć, że nie jest to cała prawda. Częścią tradycji jest też toksyczna męskość, która kobiety poniża i upokarza.
Filip Springer

Z głębi ciemnego lasu

Ja mam za dużo, oddaję więc część tego, co mam, tobie – dzięki temu ty masz więcej, a ja mam mniej. Uczymy tego dzieci już w przedszkolach. Teraz musimy to po prostu zrobić.
Łukasz Najder

Krańcówka

W czerwcu, a potem w lipcu i sierpniu 2020 r. nie oddawałem się beztroskiemu flanerowaniu pod hojnym chojeńskim słońcem. Dokonywałem metodycznego obchodu, jakbym był reprezentantem towarzystwa ubezpieczeniowego, który przybywa nazajutrz po kataklizmie, żeby oszacować straty i wymierzyć ruiny.
Arkadiusz Żychliński

Czas (na) Sebalda

W.G. Sebald był jednym z autorów jasno widzących dziś i nieodległe jutro literatury: przełamywanie kolejnych murów milczenia, przemierzanie pamięci, postępującą fuzję gatunków. Co przynosi jego pierwsza biografia?
Stefan Chwin

Samobójstwo i polska „dziwaczność”

Polska perwersyjna „skłonność do samozniszczenia”, o której czasem się mówi i pisze, znajdowała głównie wyraz w aktach polskiej wyobraźni, spragnionej, jak każda wyobraźnia, mocnych efektów, a nie w rzeczywistych aktach samobójstw altruistycznych.
Marta Alicja Trzeciak

Zwierzęta i my – dojrzałe love story

Miłość do domowych pupili nie pachnie już pasztetem ani resztkami po obiedzie; jest teraz bardziej świadoma, podmiotowa, nastawiona na zaspokajanie nie tylko potrzeb człowieka, ale też czworonoga. Czy jednak poza nowym znaczeniem powiedzenia „nie dla psa kiełbasa” zmieniło się coś jeszcze?
z Johnem N. Grayem rozmawia Marek Maraszek

Jakim filozofem byłby kot?

Cała zabawa polegała na tym, że zastanawiałem się, co by powiedział kot, gdyby został filozofem. Oczywiście domyśliłby się, że ludzie nie są zbyt inteligentni i nie posłuchają jego rad. Kot mógłby filozofować dla rozrywki, a nie po to, by zmieniać świat.
Agata Sikora

Nie chodzi o zemstę

Kobiety, których posty zalały media społecznościowe pod koniec 2017 r., nie domagały się ani sprawiedliwości, ani odwetu. Gdy opisywały lęk przed dzieleniem z mężczyzną windy, chciały pokazać, że poczucie zagrożenia przemocą seksualną jest powszechnym doświadczeniem.
z Marthą Nussbaum rozmawia Claudia Dreifus

Rozbrajanie bastionów męskiej pychy

Na uniwersytecie było wielu mężczyzn stwierdzających po prostu: „Och, to tylko flirt w miejscu pracy”. Dzisiaj nikt już tak nie powie. Udało się osiągnąć ten efekt nie przez zawstydzanie, ale dzięki prawu i procedurom.
Filip Kobiela

O obliczach twórczości Lema

Myślenie Lema jest zwrócone w przyszłość, ale nie oznacza to optymizmu. Trzy składowe występujące w dziełach Lema współtworzą oryginalną wizję świata, w której rozwój techniki jest potencjalnym zagrożeniem dla biologicznej tożsamości człowieka.
Stefan Klemczak

Ulisses w Piekle

Poradzić sobie z takim dziełem jak „Commedia” to jakby poradzić sobie z całym światem. Światem uwięzionym w tekście niczym owad w bursztynie.
z Jarosławem Mikołajewskim rozmawia Michał Jędrzejek

Dantego reportaż z zaświatów

Trzeba wreszcie dać polskiemu czytelnikowi pojęcie, co Dante zobaczył, usłyszał, czego doświadczył. Przekazać mu podstawy potrzebne do zrozumienia jego wizji świata.
Michał Zabdyr-Jamróz

Bunt przeciw tyranii merytokracji

Rynek wcale nie nagradza wysiłku pielęgniarki bardziej niż rentiera utrzymującego się z odziedziczonej kamienicy. Równość startu w tym wyścigu jest kompletną mrzonką.
M. M. Owen

O pocieszeniu, jakie Camus znajdował w absurdzie futbolu

Piękno, pisał Camus, jest jak „mgnienie wieczności w chwili, którą pragnęlibyśmy przedłużać w nieskończoność”. Futbol był dla niego nieustającym pościgiem za pięknem – i w grze, i w jej oglądaniu.
Andrzej Franaszek

Czułość

„Zrób co możesz”. Trzymałem w rękach tę kartkę pół stulecia później. Najchętniej może bym ją wykradł z archiwum, zamiast tego sfotografowałem, wydrukowałem, oprawiłem. Dziś jej reprodukcja wisi przy moim łóżku. Codziennie rano, chcąc nie chcąc, przypominam sobie to wezwanie.
Zbigniew Mikołejko

Papierowa korona zła

Krytyczne wydanie „Mein Kampf” przypomina, że „dzieło” Hitlera to kompilacja sloganów z tanich broszurek. Dziś może być posępnym gadżetem, curiosum lub co najwyżej ideologicznym fetyszem.
Susan Sontag

Dziewięć myśli o intelektualistach

Dobra zasada, zanim pójdziesz na marsz i zaczniesz skandować hasła: jeśli nie było cię na miejscu i nie doświadczyłeś realiów wojny czy niesprawiedliwości, nie masz prawa się wypowiadać, nawet jeśli dana sprawa budzi twoją sympatię. Jeśli nie masz wiedzy i doświadczeń z pierwszej ręki – milcz.
Susan Sontag

Uwagi o pięknie

Zdolność do poddania się wszechogarniającemu zachwytowi piękną rzeczą jest zaskakująco trwała i objawia się w najbardziej skrajnych warunkach. Nawet wojna, nawet wizja pewnej śmierci nie może jej stłumić.
Aleksandra Grzemska

Susan Sontag jako metafora

Jej portrety, ze spojrzeniem uwodzącym intelektem, z nonszalancką mową ciała, to już ikony popkultury. Susan Sontag jest idolką. Czy jednak wystarczająco uważnie i krytycznie traktujemy jej rozważania? Czy nie ulegamy pokusie idealizacji i fetyszyzacji tej postaci?