Anna Świrszczyńska: Wszystko jest we mnie

Joginka i jaroszka, uprawiająca jogging na Plantach. Feministka, gorszycielka i ekolożka. Miłośnica życia i – przede wszystkim – prowodyrka rozróby w poezji

To mnie dotyka

Co takiego pozwala niektórym mężczyznom śmiało wyciągnąć rękę i położyć ją na damskich plecach, w talii, bezceremonialnie przestawić kobietę na bok?

Frankenstein. Przemiany potwora

Mamy dziś Frankensteina politycznego, psychoanalitycznego i queerowego. Monstrum symbolizuje tak rewolucję francuską, jak zemstę na ojcu czy homoerotyczne pragnienie. 18-letnia pisarka stworzyła wielowarstwowy nowoczesny mit.

Spóźnione tajwańskie #MeToo

Tajwan uchodzi za najbardziej otwarty i tolerancyjny kraj Azji Południowo-Wschodniej. Zalegalizował małżeństwa jednopłciowe, a na jego czele od siedmiu lat stoi kobieta – prezydentka Tsai Ing-wen. Jednocześnie dopiero w zeszłym roku uchylono prawo kryminalizujące zdrady małżeńskie. Ruch #MeToo, który w 2017 r. przetoczył się przez Chiny, Koreę i Japonię, ominął wyspę. Aż do tego roku.

Przeciw kutasiarstwu

Żeby być feministą, nie wystarczą deklaracje. Musisz wyrzec się dziedzictwa męskiej przemocy i stawić opór strukturom, które utrwalają nierówność, takim jak tradycja czy język. Ale nawet to nie wystarczy.

Co robić po kryzysie męskości

Mimo iż widzę wszystkie koszty i niebezpieczeństwa związane z rewolucją równości, gotów jestem bronić jej do upadłego.

Spis treści 821

Kościół ma podnosić z kolan

Pismo i tradycja nie są rozstrzygające, jeśli chodzi o określenie roli kobiet w Kościele. Znajdziemy w nich różne argumenty. Dlatego określając nasze stanowisko, musimy oprzeć się na tym, co mówi nam rozum i doświadczenie.

U progu zmiany

Wspomnienia dawnych niepowodzeń, ale i nadzieja, że tym razem uda się osiągnąć jakąś zmianę – te uczucia towarzyszą feministycznie nastawionym katoliczkom podczas globalnego synodu.

Odrzucić zepsute formy religii

W Kościele zmiany potrafią trwać wieki, zanim rozsądek zwycięży nad dogmatami. Wystarczy spojrzeć na sprawę Galileusza. Wierzę, że z kwestią kobiet księży pójdzie szybciej.

Fundamentalne pomyłki

Mężczyźni objaśniają mi świat wytrawnie i ze swadą przekonani, że mogą.

Presoterapia

Prawie 120 lat temu Nałkowska powiedziała: „Chcemy całego życia”. Jestem już tak bardzo zmęczona tym, że wciąż na to życie czekamy 

Dać miłości słowa

Praktykę miłości szczególnie utrudniało mi to, że wciąż wiązałam się z poranionymi emocjonalnie mężczyznami, którzy nie byli zbytnio zainteresowani tym, by kochać, choć sami pragnęli być kochani.

Miękkimi brzuszkami

Pracując nad tym tekstem, zapytałam moją przyjaciółkę, jaka jest definicja miłości, która do niej najbardziej przemówiła. Powiedziała, że w chwilach kryzysu w związku powtarza sobie to, czego życzyła jej jedna z gościń na ślubie: „Żebyście zawsze odwracali się do siebie miękkimi brzuszkami”.

Ufne w szczęśliwą gwiazdę

Profesorowie z oporem przyjmowali zmiany, które naruszały ich uprzywilejowaną pozycję. Nie tylko na uniwersytecie, gdzie pojawiła się konkurencja w postaci kobiet. Obawiali się także, że ich żony czy córki, idąc śladem emancypantek, zapragną zawodowej samodzielności.

Wirus w nas

Dojrzewanie dziewczynek wydarza się na oczach wszystkich, w tym sensie, że jest zauważalne, widoczne. I przyciąga drapieżników, którym patriarchat pozwala na łowy.

Przywrócona męskość

Nie ufam klasycznemu feminizmowi z kilku powodów. Między innymi dlatego, że często pomija w postulatach mężczyzn, którym także szkodzi patriarchat.

Z wyboru

Prawa wyborcze wywalczyłyśmy sobie ponad 100 lat temu. O prawa reprodukcyjne wciąż jeszcze musimy się szarpać.

Portret rewolucjonistki

Davis nie tyle przedstawia kronikę wydarzeń czy zajmuje się enumeracją bohaterek, ile przede wszystkim poszukuje przyczyn nierówności.

Solnit a fale feminizmu

Siła i znaczenie pisarstwa Solnit polegają na tym, że zbiera i opisuje to, co dla teoretyczek feminizmu jest polem do badań, dla aktywistek feministycznych polem do działania, a dla kobiet i mężczyzn, którzy dopiero odkrywają feminizm dla siebie, jest przede wszystkim polem doświadczenia.

Niewinna kontrola

Solnit opisuje rozmowy i zdarzenia, których doświadczyły niemal wszystkie kobiety. Siła jej pisarstwa polega na umiejętności tak trafnego ich określenia, że te z pozoru nieznaczące sprawy urastają do rangi symbolu systemowych zjawisk i procesów.

Nazywanie rzeczy po imieniu

Nieodzownym elementem siły głosu Solnit jest umiejętność nazywania rzeczy po imieniu – jaskrawej i klarownej eksplikacji opresyjnych zjawisk, które są nieodzowną częścią zachowań społecznych, tak rozpowszechnionych, że często niedostrzegalnych.

Kobiety objaśniają mi świat

Rebecca Solnit daje nam język pozwalający zapoczątkować zmianę dającą wiarę w bardziej otwarty, równy i wolny od przemocy świat.

Ona, czyli #MeToo

Wykład, na którym o niej mówię, jest zawsze najtrudniejszy w całym rocznym cyklu – choćbym nie wiem jak się starał, zawsze załamie mi się na nim w pewnym momencie głos. Nie wiem, dlaczego tyle to mnie kosztuje, a historia Artemisii tak bardzo porusza.

Fałszywe melodie

Wciąż sporo ludzi sądzi, że świat dziewczyn i kobiet jest gorszy i dziwny, a wygrywają tylko te z nas, które się umieją przedrzeć do męskiego świata i grać na zasadach wyznaczonych przez mężczyzn.

Własny pokój i dobre relacje

Uprawiam ekstremalny model macierzyństwa. Chcę być z dziećmi bardzo dużo i korzystam z tego, że one są jeszcze w wieku, w którym chcą być ze mną. Jednocześnie gdy jestem poza domem, staram się być tu i teraz. Rozmawiać z koleżankami z filozofii o Arystotelesie albo o kosmetykach, a nie o tym, co dziecko powiedziało czy zjadło.

Miłość wymaga emancypacji

Kiedy ludzie głoszą, że tradycyjna rodzina to ta, która szanuje kobiety, powinniśmy im z całą mocą przypomnieć, że nie jest to cała prawda. Częścią tradycji jest też toksyczna męskość, która kobiety poniża i upokarza.

Szatkowanie doby

Trudne doświadczenia matek się pomniejsza albo kwituje wzruszeniem ramion, podobne doświadczenia ojców się wyjaskrawia.

Gdzie ci mężczyźni

„Za kulisami mizoginizmu widzimy przede wszystkim gniew, lekceważenie, pogardę, nienawiść spotęgowaną aż do wściekłości i szału (…). [D]zisiaj gromadzenie argumentów przeciwkokobiecych jest zjawiskiem wtórnym, podczas gdy pierwotnym bodźcem jest nienawiść, niemająca nic z  nauką wspólnego” – tak zakończył artykuł z cyklu „Za kulisami mizoginizmu” Paweł Hulka-Laskowski.

Cała masa sprzeczności

Roxane Gay to pisarka na nasze czasy. Nie ma w niej ani krzty chłodnego dystansu, który kazałby z cynizmem spoglądać na niesprawiedliwości. Ale nie ma też naiwnej – a może i narcystycznej – wiary w to, że sama wie wszystko najlepiej i mogłaby naprawić świat.

Kobieta i życie w PRL-u

Katarzyna Stańczak-Wiślicz z Instytutu Badań Literackich PAN, Piotr Perkowski z Uniwersytetu Gdańskiego, Małgorzata Fidelis z Uniwersytetu Illinois w Chicago oraz Barbara Klich-Kluczewska z Uniwersytetu Jagiellońskiego napisali jedną z najciekawszych syntez historycznych, jakie pojawiły się w ostatnim czasie na rynku.

Gorszycielka

Debiutancka powieść Ireny Krzywickiej to „Pierwsza krew” – wichrzycielska opowieść o dojrzewaniu, która powinna trafić do kanonu szkolnych lektur.

Spis treści 789

Co mi zrobił patriarchat?

Bardzo trudno wyrasta się na kogoś, w kim jest siła i pewność siebie. To egzotyczne wartości, które skutecznie eliminuje wychowanie dziewczynek do bycia grzecznymi i ciągłe przywoływanie ich do porządku. Takie wychowanie sprawia, że codziennie chce się wyłącznie zniknąć.

Różnorodność zamiast hierarchii

Patriarchat boi się różnorodności i polifonii wątków, a przede wszystkim kwestionowania utartych schematów i status quo. Ograbił kobiety z siły, sprawczości i ekspresji, a mężczyznom odebrał możliwość wchodzenia w relacje.

Ucieczka z przedmieścia sprzed pięciu milionów lat

Opowieści o Mężczyźnie-Łowcy lansujące pogląd, że mężczyzna daje, a kobieta bierze, że mężczyzna pracuje, a kobieta się leni, to zmyślone historyjki mające usprawiedliwić dzisiejsze postawy polityczne.

Oby rok 2021 należał do kobiet!

Ostatnich kilka lat znaczonych kolejnymi próbami zaostrzenia prawa aborcyjnego to dla wielu Polek i Polaków czas głębokiej emancypacji. „Czarne protesty” i Strajk Kobiet nie tylko pokazały siłę społecznej mobilizacji, ale stały się też pierwszą od dawna okazją do samodzielnej refleksji nad złożonym problemem praw reprodukcyjnych.

Przekorny kanon

Co prawda, odkurzyliśmy już Coco Chanel, Fridę Kahlo, Virginię Woolf i Jane Goodall, ale wciąż nie pozbyliśmy się niedopowiedzianej strony publikowanych chętnie zbiorów kobiecych postaci, za którymi ciągnie się jak cień teza o wyjątku potwierdzającym regułę.

Twórcza nostalgia

Kobiety wyklęte, bohaterki obrazów Pauliny Ołowskiej, nie sprawiają wrażenia skruszonych, nie żałują podjętych decyzji. Malarka jest w stanie uchwycić stereotyp na chwilę przed jego konsolidacją, skrystalizowaniem się w krzywdzący i ograniczający schemat.

Gniew kobiet

Szantażowano je wyrzuceniem z pracy i z fabrycznych mieszkań, ale się nie ugięły. Mało tego: w kilka dni zatrzymały całą fabrykę. To był pierwszy powszechny strajk robotników w Królestwie Polskim.

Mówić, nie przemawiać

Z jednej strony „artystka‑waginistka”, której projekty dotyczące seksualności i ciała prowokują, rzeźbiarka, kuratorka kojarzona ze środowiskiem feministycznym, z drugiej zaś – Iwona Demko to doktora habilitowana, nauczycielka akademicka, badaczka historii pierwszych studentek krakowskiej ASP, a ostatnio kandydatka na stanowisko rektory.

Dar Bogini

Pakt komunikacyjny z czytelnikiem, jaki zawiera Tokarczuk, można by streścić tak: nie umawiamy się na sztukę niedostępną, sztukę wysokich ambicji i chłodnego dystansu; umawiamy się na stworzenie środowiska opowieści, w którym, oparci o siebie plecami, będziemy sobie przepowiadać los.

Niezaproszona

Houellebecq jest pisarzem niegościnnym. Nie próbuje dać czytelniczkom okazji do „dobrego nastroju”.

Mrożony list o naszych prawach

Choć miałyśmy wywalczone od 100 lat prawa wyborcze, nasz udział w decyzjach politycznych był zbyt mały i niemal zawsze podporządkowany zmiennej „racji stanu”. Demokracja, którą kochałam, okazała się obowiązkiem tak twardym jak w XIX w. niepodległość.

Feministyczne polityki relacji

Polityki relacji w literaturze kobiet po 1945 roku stanowią kontynuację rozpoczętego przez feministyczną krytykę literacką projektu odzyskiwania tradycji literackiej kobiet i stwarzania strategii narracyjnych, w ramach których to, co kobiece, mogłoby znaleźć wyraz w kulturze zdominowanej przez paradygmat męskocentryczny.

Anieli  Gruszeckiej  powroty do  nie/znanego kraju

Opowieść o Anieli Gruszeckiej – zapomnianej pisarce, krytyczce, recenzentce, studentce Sorbony, właścicielce psa Azy, miłośniczce Krakowa  – najlepiej zacząć od oddania głosu jej samej. Zachwycona nowo odkrytą angielską powieściopisarką Virginią Woolf, zanotowała w 1933 r. w szkicu o powieści, co właściwie ją  tak w twórczości koleżanki po piórze urzekło: „wyrażenie rzeczy, których się dotąd nie umiało wyrazić, bo się nie umiało spostrzec” – tego właśnie poszukiwała w literaturze i w świecie: nowości.

Pochwała swobody

Woolf rozumie, że nowi czytelnicy – ci zachłanni, podobno zwykli i nieuczeni – są dla niej i dla reszty świata piszących prawdziwym wyzwaniem. To oni stanowią czytającą poważnie, czyli bez ograniczeń i kompromisów, publiczność literacką.

Miasta i miejsca kobiet

Fundacji Przestrzeń Kobiet zawdzięczamy pięć tomów Przewodniczki po Krakowie emancypantek. Dzięki niestrudzonej pracy Ewy Furgał i Natalii Saraty ruszył proces odzyskiwania pamięci o kobietach, które tworzyły materialną, intelektualną i duchową kulturę Krakowa.

Szalona głowa, złote serce

Bohaterka o szalonej głowie i złotym sercu jest nie do pokonania. Wyjdzie cało z zamku Sinobrodego oraz pałacu Królowej Śniegu, zabierając ze sobą odmienionych groźnych gospodarzy. Jeszcze pomoże innym. Z impetem wkroczy do akcji, żeby naprawić relacje, których nikt nie umie czy nie chce zmienić

Sukienka, która (nie) straszy

Jak zmienił się wizerunek i rola feministy od XIX w. i jakie pułapki czyhają dzisiaj na entuzjastów problematycznego słowa na „f” ?