Spis treści 791

Czas na zmiany!

Od rozwiązań, które wypracujemy w energetyce, transporcie i designie, a także od zmiany trendów związanych z żywieniem, zależy nasza odpowiedź na zachodzące zmiany klimatyczne. Czy możemy je wyhamować lub znacząco spowolnić? Jakie są nasze możliwości, a gdzie napotykamy przeszkody?

Przyszłość polskiej pracy

W czasie pandemii pracę utracili przede wszystkim ci na „umowach śmieciowych” i samozatrudnieni. Etat chronił przed bezrobociem. Ta sytuacja może sprawić, że będziemy częściej myśleć o sobie jako o pracownikach, którym przysługują określone prawa.

Oswajanie katastrofy

W książkach Tove Jansson o Muminkach roi się od katastrof. Poniekąd wyrosły z jednej z nich – wojny.

Moi, mistrzowie: Adam Kaczanowski

W polszczyźnie słowa „zabawić”, „zbawić” i „zabić” są sobie brzmieniowo bardzo bliskie.

Gorszycielka

Debiutancka powieść Ireny Krzywickiej to „Pierwsza krew” – wichrzycielska opowieść o dojrzewaniu, która powinna trafić do kanonu szkolnych lektur.

Okrucieństwo zawsze w formie

Konstrukcja Legendy o języku przywodzi na myśl obraz kubistyczny, na którym przedmiot przedstawiany jest z kilku stron jednocześnie. Rankov osiąga podobny efekt w powieści poprzez wprowadzenie dwóch różnych narratorów.

Smętki z pogranicza

Wędrówka, jaką odbywamy wraz z Tomaszem Grzywaczewskim, może wydawać się wyjątkowa. Podążamy bowiem śladem rubieży II Rzeczypospolitej, wymazanych granic. No właśnie – czyżby wymazanych?

Być jak Svalbard

Marzeniem Haralda Soleima, słynnego samotnika i trapera ze Svalbardu, było żyć w amazońskiej dżungli. Nie miał jednak nigdy zrealizować swoich młodzieńczych planów.

Pokolenie zmiany

W jaki sposób temat katastrofy klimatycznej jest obecny w literaturze dla dzieci? Jak rozmawiać o niej z najmłodszymi? Czy możemy uratować świat? Na te pytania odpowiadamy w subiektywnym przeglądzie książek dla niedorosłych.

Ekologia i koniec brudnego kapitalizmu

Średnia cena litrowej butelki coca-coli w Stanach Zjednoczonych wynosi 1,50 USD. Litr benzyny kosztuje zaś tam średnio 83 centy. Dlaczego benzyna jest tak tania? Czy koszty związane z likwidacją skutków degradacji środowiska naturalnego oraz emisji do atmosfery gazów cieplarnianych są wliczane w cenę produkcji litra paliwa?

Sandro Botticelli

Botticelli posługuje się antykiem niczym teczką szkiców starszego od siebie, doświadczonego kolegi, z której wyjmuje tę czy inną kartkę.

Energie psychiczne. Teksty i idee Aby’ego Warburga

Spośród całej spuścizny Warburga najbardziej interesująca jest jego metoda: łączenie obrazów z różnych kultur i rejestrów, renesansowego malarstwa i zdjęć współczesnych sportowców, aby w ten sposób stworzyć z nich „maszynę do myślenia”

Opowieść na zgliszczach

Sny o pociągach ukazały się pierwotnie jako opowiadanie w „The Paris Review” w 2002 r., dziesięć lat po na wpół legendarnym Synu Jezusa. Nową powieść wydaje się dzielić od niego – czasowy, tematyczny i stylistyczny – dystans.

Umoralniona polityka

Zbiór esejów Gadacza to starcie dwóch różnych pomysłów na książkę. Pierwszy z nich kryje się w podtytule zapowiadającym rozważania o wadach i zaletach moralnych. Czytelnik otrzymuje więc poszerzone i pogłębione eseje na temat cnót, które wcześniej mógł śledzić w czasopiśmie „Charaktery”.

Opowiedzieć prawicę na nowo

Dla niemałej części liberalnych i lewicowych czytelników prawicowy / konserwatywny autor to ktoś do bólu przewidywalny. Niemal identycznie działa to w drugą stronę. Czy coś na tym tracimy? Przede wszystkim inny punkt widzenia, a niekiedy też dobrą lekturę i interesujących autorów.

Dźwiękopisarstwo

Jak brzmi cisza snująca się po zaułkach średniowiecznego miasta? Jaka cisza zalega w „pokoju ciszy”, przez który rocznie przewija się 70 tys. turystów? Jaka wypełnia dziś pracownię noblisty, który niegdyś poświęcił wiersz swej ulubionej maszynie do pisania?

Opowiedzieć o sztuce

Najnowszą książkę Andy Rottenberg otwiera zdanie: „Od wielu dekad pracuję z artystami”. Ono dobrze definiuje rodzaj relacji, które zachodzą między autorką a twórcami.

Wspólna przestrzeń

Transformacja ustrojowa nie tylko dotknęła sfery polityki, ale zmieniła też relacje społeczne i wpłynęła na przestrzeń, w której żyjemy. Przesunęła ciężar z tego, co kolektywne, na to, co indywidualne. Ze wspólnego, a więc często z tego, co niczyje, na „moje własne i nikogo więcej.

Wiej!

Kluczem do zrozumienia tego świata jest na pewno cecha, która dziś jest w zaniku, jest nieopłacalna i w obecnej rzeczywistości postrzegana jako słabość. To wdzięczność. Wdzięczność za innych, żywych i nieożywione cząstki materii, dzięki którym jesteś.

Mówcie prawdę

Częścią dobrej komunikacji jest nauczenie dzieci zachwytu. Nie wystarczy wygłaszać im pogadanek o miłości do przyrody. Trzeba jeszcze zarazić je elementarną wrażliwością i przyjemnością płynącą z kontaktu z naturą.

Żywność: przyzwoitość indywidualnych praktyk

W wielu kręgach wciąż najpopularniejszym pytaniem w kontekście ekologii i przyszłości jedzenia jest to, czy stawiać na zmiany systemowe, czy też na indywidualne praktyki kształtowania rzeczywistości. A częstym komentarzem do tych drugich jest opryskliwa uwaga, że przecież nie zmienią świata. Im dłużej się je powtarza, tym częściej ze smutkiem przychodzi mi do głowy, że być może są wyrazem wyższościowego myślenia.

Patrząc na pisanie

Nie dziwię się wcale, że wciąż za dziełami szukamy autorów, ta potrzeba wydaje mi się bardzo ludzka. Ostatecznie chcemy po prostu wiedzieć, z kim rozmawiamy.

Design: nie bójmy się zmian

Rola designu zaczyna się zmieniać. Teraz polega na optymalizacji rozwiązań w zakresie materiałów, opakowań, zużycia energii i nowych technologii. Bardziej niż kiedykolwiek wybrzmiewają słowa Victora Papanka, prekursora idei odpowiedzialnego projektowania, który w swoim Dizajnie dla realnego świata przedkłada funkcjonalność nad walory estetyczne.

Transport: potrzeba atrakcyjnej oferty

Dla walki z globalnym ociepleniem istotne jest zaszczepienie w ludziach przekonania, że transport zbiorowy jest lepszy niż samochód. Aby ich przekonać, trzeba jednak przedstawić dobrą ofertę. Zamiast snuć odległe wizje, wolę stąpać po ziemi, wskazując problemy mi najbliższe, które stosunkowo łatwo można by rozwiązać.

Wywiezione, przechowane, zapomniane

Książki z niemieckich bibliotek po II wojnie światowej znalazły się w Polsce. Przechowywane w zakamarkach magazynów „książki na uchodźstwie” oczekują, aż ktoś opowie ich historię.

Energetyka: kreatywna destrukcja

Z naukowego, technicznego i ekonomicznego punktu widzenia nasze możliwości są ogromne. Moglibyśmy osiągnąć cel neutralności klimatycznej, a przy tym podnieść jakość życia. Istnieje jednak ryzyko, że skończymy jak skansen, zyskując przydomek: Coalland („Węglandia)”, co wymawia się podobnie do Poland.

Co widać gołym okiem…

W jaki sposób przekazać racjonalne argumenty, by działały pozytywnie na emocje? To pytanie fundamentalne dla ocalenia naszej cywilizacji. Podstawą są edukacja i zaufanie nauce, ale nie mniej ważne jest przekonywanie, że nowe nawyki mogą stać się częścią atrakcyjnego stylu życia.

Atlas ptaków

W Stacji: Literatura prezentujemy nowe opowiadanie Aleksandry Zielińskiej. Tekst do przeczytania w papierowym wydaniu miesięcznika „Znak”. A oto krótki wywiad przeprowadzony z autorką.

Śmierć korespondenta

Był wnikliwym obserwatorem i znakomitym gawędziarzem. Kiedy jego opowieści o Watykanie usłyszał Tadeusz Różewicz, nie miał wątpliwości, że Lehnert powinien je spisać. „Panie Marku – mówił – niech pan nie odkłada książki, na którą czekam, tak jak świat czeka na Harry’ego Pottera”.

Za Austerlitzem

To nie były łatwe początki. Nie wiem, ile razy rzucałem jego książkami w kąt. Szybko się też nauczyłem, że Sebald mi nie odpuści.

Proszę siadać

Mój dziadek mówił: „O, znowu wychodzisz na lofry”. Moja babcia prostowała: „Idę na ławkę”. Na ich osiedlu przed prawie każdym blokiem, pod drzewami, stały ławki, po jednej na bramę. Popołudniami obsiadywali je sąsiedzi.

Nasz przyjaciel Alf

17 stycznia zmarł w Rzymie Alfred Gawroński, zwany powszechnie Alfem. Filozof, miłośnik antyku, łącznik między Włochami a Polską. Widywaliśmy się w pewnej pizzerii nad Wisłą, gdzie tłumaczył mi zawiłości logiki. W miarę upływu miesięcy i lat coraz wyraźniej zauważałem, że pamięć dopisująca mu niegdyś świetnie zaczyna go opuszczać, chwilami prawie zupełnie.

Szafranowy nacjonalizm

Wielokulturowość w duchu Mahatmy Gandhiego ustępuje dziś w Indiach miejsca hindutwie. Ta propagowana przez premiera Narendrę Modiego wizja jest niezwykle prosta: oferuje podział na dobrych hindusów i złych muzułmanów, dobre wartości hinduskie i złe wartości zachodnie.