fbpx

Tag: sztuka

Diana Dąbrowska

Sztuka na pograniczu dziedzin

Tkanina, czyli coś więcej niż włókna i sploty. To jedna z bliższych nam rzeczy w świecie materii. Czy jesteśmy w stanie dostrzec w niej sztukę, która może stanąć w jednym rzędzie z malarstwem i rzeźbą?

Piotr Oczko

Szkicownik Gesiny

Gesina ter Borch nigdy nie stała się artystką profesjonalną. Tyle tylko że to właśnie stanowi teraz największą wartość jej twórczości: sztuki szczerej, wolnej, spontanicznej.

Piotr Oczko

Skandale Angeliki

Pewna siebie 15-latka nie patrzy na sztalugi, ale na nas. Czyżby przeczuwała, że wkrótce zapanuje „angelikomania”, a ona będzie nazywana „kobiecym Rafaelem”?

Eliza Kącka

Receptariusz

Jak zostać czempionem wyobraźni? Agnieszka Taborska na współczesne niedole proponuje – dla żartu i z wdziękiem – 56 sprawdzonych procedur surrealistycznych, wynoszących nad mdławą doczesność.

Piotr Oczko

Życie sztuką i ze sztuką

Trudno zdefiniować, czym jest sztuka. Do rozlicznych teorii dorzucę tu jednak swoje ekscentryczne trzy grosze i wyznam: sztuką jest dla mnie wnętrze, w jakim mieszka, dobrze się czuje i obcuje z pięknymi przedmiotami człowiek, dla którego są one ważne i niezbędne.

Paweł Taranczewski

Stańczyk: wspomnienia poszarpane

W lipcu 2021 r. zmarł profesor Stanisław Rodziński, wieloletni rektor krakowskiej ASP, malarz, który poszukiwał w sztuce szyfrów transcendencji.

z Danielem Rycharskim rozmawia Katarzyna Pawlicka

Potrzeba reprezentacji

Wieś potrzebuje dzisiaj sztuki szczególnie mocno, choćby po to, żeby przejrzeć się w niej jak w lustrze. Ale także dlatego, żeby dzięki sztuce odbudowywać wspólnotę. Rolnictwo przestaje był łącznikiem, być może sztuka współczesna mogłaby stać się platformą spotkania.

Mariusz Wilczyński

Bach, żółwica i kruchość

Zachwyt to coś, czego oczekuję od sztuki, i co sam chciałbym dawać odbiorcom mojej twórczości. Coś najczystszego.

Urszula Pieczek

Ponieważ w sztuce ukraińskiej są wielkie artystki

Czy dziś, w roku 2021, jesteście Państwo, czytający to intelektualne pismo, w stanie wymienić choć jedną ukraińską artystkę? Nie musi być „wielka”, wystarczy, by istniała. Tak myślałam. W książce Dlaczego w sztuce ukraińskiej są wielkie artystki można znaleźć ponad 50 nazwisk wyróżniających się twórczyń. I są to nazwiska ważne nie tyle dla ukraińskiej, ile światowej sztuki.

Piotr Oczko

Ten wielki dar zachwytu. O Marii Ledkiewicz-Wodnickiej

Trudno jest pisać o Zmarłych, których się kochało. Pamięć blaknie i kłamie, giną szczegóły, a w głowie cały czas pojawia się pytanie: czy to, co napiszę, spodobałoby się tym, o których piszę?

Piotr Kosiewski

Inny obraz sztuki

Wydany przez prestiżowe wydawnictwo Phaidon tom „Great Women Artists” pokazuje, jak bardzo zmieniło się postrzeganie sztuki tworzonej przez kobiety oraz jej miejsce w obiegu artystycznym i historii sztuki. Ujawnia też paradoksy oraz niekonsekwencje w pisaniu o artystkach.

z Iwoną Demko rozmawia Urszula Pieczek

Mówić, nie przemawiać

Z jednej strony „artystka‑waginistka”, której projekty dotyczące seksualności i ciała prowokują, rzeźbiarka, kuratorka kojarzona ze środowiskiem feministycznym, z drugiej zaś – Iwona Demko to doktora habilitowana, nauczycielka akademicka, badaczka historii pierwszych studentek krakowskiej ASP, a ostatnio kandydatka na stanowisko rektory.

z Agnieszką Rzoncą i Mateuszem Burzykiem rozmawia Wojciech Bonowicz

Człowiek ma w sobie windę

Jest w człowieku coś takiego, co wynosi go piętro wyżej, ponad doznania czysto zmysłowe. Niektórzy powiedzą: to złudzenie, tam nic nie ma. Ale nawet jeśli, to sam fakt, że człowiek chce wznieść się ponad siebie, jest czymś pozytywnym. I właśnie ten ruch nazywam duchowością. Choćby to było tylko tyle, szkoda byłoby stracić owo złudzenie. Bo wraz z nim zniknąłby też ów ruch w jego stronę.

Leo Steinberg

Oko jest częścią umysłu

Wszystko, co widzimy, dociera do nas za pośrednictwem oka, a ono z kolei, bez względu na to, czy mówimy o nim z perspektywy psychologa czy embriologa, stanowiąc część mózgu, jest ściśle uwikłane w jego niezgłębioną aktywność. Tym samym natura każdemu człowiekowi jawi się w wyjątkowej i niepowtarzalnej perspektywie.

z Romą Sendyką, Wojciechem Wilczykiem i Magdaleną Zych rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Inne obrazy Zagłady

W ciągu 70 lat, które upłynęły od końca wojny, przyzwyczailiśmy się, że wypracowano pewien sposób reprezentacji Holokaustu. Dopuszczano jedynie tryb dokumentalny i minimalistyczny, pomijano zaś prace twórców sztuki tzw. ludowej. A być może to one ujawniają doświadczenie i wrażliwość większości ludzi żyjących w Polsce.

z Martą Czyż rozmawia Marta Kudelska

Praca nad wystawą

Czy można wskazać wspólny punkt dla szeroko rozumianych praktyk kuratorskich w Polsce? Jak w tym wszystkim sytuują się młodzi kuratorzy? Jakie wyzwania stoją obecnie przed zawodem, który uchodzi za decydujący w świecie sztuki?

Patrycja Cembrzyńska

Niech pieśni lecą przodem

Apollinaire twierdził, że „malować można czym się chce, fajkami, znaczkami pocztowymi, świecznikami, kawałkami ceraty”. Widzowi oglądającemu prace Piotra Lutyńskiego najpierw rzuca się w oczy to, że wykorzystuje on w swojej sztuce nieożywione elementy natury: pióra, muszle, źdźbła słomy, jaja (kurze, gęsie, strusie), zasuszone pszczoły i osy, a także wypchane zwierzęta.

Marta Kudelska

Dążąc ku niesamowitemu

Na rodzimym gruncie nie doczekaliśmy się postaci na miarę Williama Blake’a czy Francisco de Goi, ale nie zmienia to faktu, że polska kultura przejawiała zainteresowanie grozą i magią. Młodzi artyści coraz częściej odwołują się do tej tradycji.

Marta Kudelska

Byli młodzi i nie chodzili na szychtę

Artyści związani z katowicką Akademią Sztuk Pięknych rzadko podejmują kwestie społeczne, polityczne, zaangażowane. Jeśli już to robią, decydują się na realizacje o charakterze partycypacyjnym, polegające na oswajaniu odbiorców z językiem współczesnej sztuki. Paradoksalnie, nie świadczy to o słabości tutejszego środowiska, ale raczej o wypracowaniu własnego języka, sytuującego się niejako w opozycji do powszechnie powielanych artystycznych klisz.

Piotr Oczko

Damy czy też nie damy?

W holenderskiej sztuce XVII w. znajdziemy zmysłowe przedstawienia, których wyjaśniać nie trzeba, graniczą one bowiem ewidentnie z pornografią. To jednak wyjątki. Seks najczęściej był bowiem sugerowany nie wprost, ale za pomocą subtelnych, wielopiętrowych aluzji.

Artur Zaborski

Krótkie jest piękne! Zwłaszcza w polskim kinie

Dla wielu reżyserów to jedynie wprawka przed pełnometrażowym debiutem, dla innych sprawdzian własnych możliwości, bo w miniaturze filmowej minimum czasu należy wykorzystać maksymalnie. Polskim twórcom wychodzi to coraz lepiej – nadwiślański krótki metraż ma się dziś wyjątkowo dobrze.

z Janą Shostak rozmawia Szymon Maliborski

Każdy był kiedyś przybyszem

Określenie rosyjskie bieżeniec mówi, że ktoś biegnie, uchodźca uchodzi, refugee szuka schronienia. Zastanawiając się nad znaczeniem tych słów, szukałam określenia statycznego, które wyjdzie naprzeciw tymczasowości i poczuciu niebezpieczeństwa. Znalazłam – jest nim „nowak”.

z Rafałem Milachem rozmawia Łukasz Białkowski

Kolektywność, której musiałem się nauczyć

Przez to, że fotografia rejestruje rzeczywistość, często wydaje nam się, że możliwe jest opisanie tej rzeczywistości. Jest to nie tyle błąd, ile myśl bardzo utopijna. Fotografowanie to nieustanna walka z wyobrażeniami.

z Karoliną Brzuzan rozmawia Szymon Maliborski

Głód. Mało charyzmatyczny skandal

Głód był zawsze, ale kiedyś nie mogliśmy sobie z nim poradzić. Teraz tego nie robimy, bo nam się nie opłaca. Można więc powiedzieć, że przyczyny współczesnego głodu są jeszcze straszniejsze od ich skutków. Głód to nie brak żywności, ale brak etyki.

Tadeusz Zatorski

Memling pod lupą

Monografie takie jak Sąd mogą być zapisem bardzo osobistego spojrzenia na wybrane dzieło sztuki, pewną formą jego świadomej recepcji i interpretacji. Takiego indywidualnego przewodnika żadna technika digitalizacji nie zastąpi.

Zygmunt Bauman

Jak Galatea Narcyzem się stała

Być Pigmalionem to tyle, co do własnego spełnienia potrzebować stworzenia Galatei. Być Narcyzem to tyle, co uczynić Galateę zbędną. Kult piękna w wydaniu Pigmaliona pcha go do upiększania świata. Narcyzowa reforma czyni kult piękna nasięzwrotnym.

Anna Arno

„Czym jednak jest piękno, tego nie wiem”

Każdy zna to uczucie: poruszeni urokiem, pragniemy się podzielić przedmiotem naszego zachwytu. Przeżywamy dotkliwe rozczarowanie, kiedy towarzysze nie podzielają uniesienia. Okazuje się, że nasze uczucie jest prywatne, nie zaś oparte na uniwersalnych przesłankach.

Anna Marjankowska

Partycypacja: od współpracy do projektu

Po trzech latach od pierwszego wydania dzięki Fundacji Bęc Zmiana w ręce polskich czytelników trafia książka Claire Bishop Sztuczne piekła. Sztuka partycypacyjna i polityka widowni.

z Natalią Bażowską rozmawia Marta Lisok

Poleżeć na ziemi

Maluje, rzeźbi, filmuje. Bez kalkulacji i planu. Na szybko, intuicyjnie. Nie stawia granic między środkami wypowiedzi. Natalia Bażowska pyta o miejsce człowieka w cywilizacji sterylności. Dostrzega tęsknoty nowoczesnego społeczeństwa za dzikością. W swoich pracach pragnie znaleźć ekwiwalent ujarzmionej przyrody.

Zbigniew Mikołejko

W oparach wstydu

Powiązanie bezpośrednie wstydu z ciałem i seksem – nawet tam gdzie chodzi, jak u Pawła, o przenośne pojęcie, odnoszące się do Kościoła jako Ciała Chrystusa – ma swoje oczywiste źródło: w Księdze Rodzaju. Tam bowiem miał się zrodzić wstyd jako szczególny aspekt cielesności, a z nim – historia człowieka.

Beata Chomątowska

Galerie niehandlowe

Prowadzenie autorskiej galerii sztuki w Polsce samo w sobie jest sztuką balansowania między komercją, alternatywą, a nawet polityką. To zajęcie dla odważnych, dla których trudno nawet znaleźć wspólną definicję. Bo już słowo „niezależne” nastręcza problemów

Leszek Jodliński

Czas po boomie. Muzealna Polska

Kondycja muzealnictwa w Polsce bywa (o co najłatwiej) postrzegana z perspektywy tego, ile i co się buduje. „Czas muzeów” w Polsce, by odwołać się do tytułu publikacji Katarzyny Jagodzińskiej (Czas muzeów w Europie Środkowej. Muzea i centra sztuki współczesnej), nigdy nie był lepszy, ale czy to może nas satysfakcjonować?

Andrej Rasinski

Anima Białorusi

W odróżnieniu od buntowników kina fabularnego, najważniejszymi postaciami białoruskiej animacji na jej początkowym etapie okazały się dzieci – członkowie kolektywu, zamieszkujące we wspólnotowym raju. Oczywiście był to raj jeszcze nie całkiem idealny, bo dzieci grzeszyły niewiedzą i potrzebowały dodatkowego upomnienia i oświecenia, aby przenieść się do świata bez wad.

Andrzej Muszyński

Szczuka

Trudno znaleźć jego fotografię. Jakby nawet po śmierci chciał być wierny swojej idei – najpierw sztuka, potem twórca. Dlatego rarytasem jest zdjęcie w monografii Mieczysław Szczuka z 1965 r. – stoi zimą gdzieś na grani z partnerem, przypięty do liny.

Piotr Kosiewski

Dochodzenie w sprawie zbrodni

MOCAK po raz kolejny śledzi relacje, w jakie z innymi sferami życia wchodzi sztuka. Po historii, sporcie i ekonomii przyszedł czas za zbrodnię. Powstała jedna z najbardziej intrygujących wystaw przygotowanych przez to krakowskie muzeum.

z Stanisławem Rodzińskim rozmawia Anna Mateja

Życie bez grymasów

Odbiorcy, podobnie jak twórcy, muszą dać sobie szansę zauważenia detali, a przez to: urody świata. To pierwszy, niezbędny krok do rozpoczęcia edukacji artystycznej. Z dzieckiem powinni to uczynić jego rodzice, niezależnie od tego, kim są z zawodu, gdzie mieszkają, jakie mają zainteresowania. Bo w gruncie rzeczy chodzi o to, by powiedzieć: popatrz, posłuchaj… Reszta przyjdzie sama.

Anita Wincencjusz-Patyna

Nowe szaty (graficzne) książki (polskiej)

Wokół ilustracji panuje dziś w Polsce sprzyjający klimat, twórczy ferment dokonuje się na wielu rozmaitych polach. Coraz więcej młodych ludzi studiujących na polskich uczelniach artystycznych zajmuje się graficzną stroną książek, widząc w tym szansę na własny twórczy rozwój. Młodzi ilustratorzy chętnie inicjują dialog z dawnymi mistrzami, czerpiąc wszak z najlepszych źródeł.

Piotr Kosiewski

Ofiary społeczeństwa

Wystawa Van Gogh / Artaud. Le suicidé de la société w paryskim Musée d’Orsay to portret dwóch twórców: malarza oraz aktora i wybitnego teoretyka teatru. A raczej, ściślej mówiąc, wizerunek van Gogha piórem Artauda pisany.

Marcin Rutkiewicz

Street art w Polsce

Fenomen określany dziś elastycznym i pojemnym mianem „street artu” ma w Polsce własną, kilkudziesięcioletnią historię i nie jest prostą kopią procesów obecnych w świecie Zachodu. Wiele zjawisk pojawiało się w Polsce równolegle, a niekiedy nawet wcześniej w stosunku do tego, co krytycy gatunku uznają za jego początki.

Radosław Tyrała

Bóg niewierzących

Brak wiary w Boga osobowego stanowi, z bardzo nielicznymi wyjątkami, warunek konieczny bycia ateistą. Niekoniecznie pociąga on jednak za sobą brak wiary w nieosobowe formy bóstwa lub też w zjawiska nadprzyrodzone.

z Aną-Marią Rizzuto rozmawia Łukasz Tischner

Boskość w tępym umyśle

Wierzenie religijne jest zawsze dynamicznie uwarunkowane przez wewnętrzną rzeczywistość wierzącego. Ta sytuacja ani nie wzbogaca, ani nie zubaża tego, co religia jako instytucja kulturowa lub Bóg jako istniejąca istota może dać konkretnej osobie. Zwraca jedynie naszą uwagę na psychiczne warunki niezbędne do faktycznego przekonania o istnieniu nieuchwytnej boskości.

Bartłomiej Dobroczyński, Karol Tarnowski, Piotr Sikora, Justyna Siemienowicz, Janusz Poniewierski, Krzysztof Mech

Obrazy Boga

Obrazy Boga jedynie na coś wskazują, a dystans pomiędzy nimi i tym, na co wskazują, jest tak ogromny jak między palcem i księżycem. To, co jest w naszym zasięgu, to tylko ten wskazujący palec, opowieść na temat pewnego doświadczenia. Ale i z niego nic nie można wnosić, bo ono także jest bardzo cząstkowe. W buddyzmie zen mówi się: „przed satori góry były górami, chmury chmurami, nagle przestały nimi być, ale potem z powrotem stały się górami…”

Piotr Kosiewski

Obrazy i rzeczy

Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg czy Andy Warhol na dobre weszli do kanonu kultury. Więcej, stali się częścią kultury masowej, należą dziś do głównego nurtu i chyba zapominamy, że pop-art u swych początków był propozycją radykalnej zmiany myślenia o sztuce. Nie zawsze też pamiętamy o jej związkach z designem. Wystawa Pop Art Design w londyńskim Barbicanie pokazuje te mniej oczywiste oblicza pop-artu.

Maria Poprzęcka

Jacek Woźniakowski o sztuce

Długie życie Jacka Woźniakowskiego było arką przymierza między dawnymi i nowymi laty. Dawało uspokajające poczucie, że w kulturze pomimo wszystko istnieje continuum. Tworzona przez nią wspólnota trwa pomimo wojen, totalitaryzmów, żelaznych kurtyn, niszczącego działania czasu i zawodności ludzkiej pamięci.

Olga Drenda

Ratowniczka. O walce ze śmiercią w fotografii Zofii Rydet

Gliwicka Czytelnia Sztuki przypomniała Zapis socjologiczny, dzieło życia Zofii Rydet. Na ścianach sali w podziemiu Willi Caro zgromadzono mnogość obrazów z wnętrza chat, domków, familoków. Podhale, Śląsk, Lubelszczyzna; drewno i glina, pobielone krzywe ściany, tkaniny i wzory. Wśród stareńkich sprzętów wiekowi mieszkańcy. Z mrowia obrazów wyłania się jeden wspólny: dom polski, którego dni dobiegają końca.

Piotr Kosiewski

Krytyczne ostrze sztuki

Czy dziś artyści mają szansę stać się pełnoprawnymi uczestnikami debaty publicznej? Czy ich działania mogą doprowadzić do realnej zmiany społecznej? A może sztuka współczesna stwarza jedynie pozory zaangażowania, tak naprawdę utrwalając istniejący system?

z Piotrem Piotrowskim rozmawia Jacek Maj

Polityka w muzeum

Większość polskich muzeów przypomina skamieliny. Nowoczesne społeczeństwo potrzebuje żywej instytucji, która będzie mu towarzyszyła w krytycznym namyśle nad przeszłością i teraźniejszością.

Anna Borawska

Podglądanie Czapskiego

W dzienniku Czapski realizował „święty egoizm malarza”: aby twórca mógł być dla ludzi, musi posiadać własny, utajony świat. W ręce niepożądanych czytelników trafił dwutomowy album z reprodukcjami pięciuset kart.

Anna Markowska

Rzeczywistość marzeń

Na krakowskiej wystawie Katarzyny Kozyry pokazano wiele dobrych prac, ale za sprawą egotyzmu artystki widz zmienia się w podglądacza.

Anna Arno

Niewinnym okiem

Największą przeszkodą na drodze do sztuki jest wiedza i uprzedzenie. Wystarczy widzieć to, co jest, a nie to, czego się spodziewamy.