„Mostów nie stawia się wzdłuż rzeki”

Nie idea, lecz nieustająca praktyka. Nie pasywny kult przeszłości, który mógłby się przerodzić w elitarny profesjonalizm albo cepeliadę, lecz przeszłość zorientowana na przyszłość.

Oko w oko z kozicą

W ostatnich latach padają rekordy turystów w Tatrzańskim Parku Narodowym: w 2016 r. było to 3,5 mln osób, podczas gdy – dla porównania – jeszcze 10 lat temu polskie Tatry odwiedzało ok. 2 mln osób rocznie.

Latarnie w ciemnościach stalinowskiej nocy

Korespondencja Tadeusza Chrzanowskiego i Zbigniewa Herberta to kronika bliskości opowiadająca o legendarnym dziś środowisku, które wymaga zgłębienia i zrozumienia fenomenu „świeckich katolików” z Krakowa.

Kościół otwiera się na człowieka – także ze Wschodu

II Sobór Watykański odbywał się w jednym z bardziej „gorących” okresów zimnej wojny. Tym bardziej trzeba docenić wysiłki Rzymu, by przekroczyć żelazną kurtynę.

Pomiędzy misją a zdradą

Czas wczesnego PRL-u, a w szczególności „powojnie”, lecz również lata późniejsze, polski stalinizm zamknięty Październikiem ’56, są ostatnio pasjonującym i wciąż niewyczerpanym obszarem badawczym dla historyków. Niezależnie od tego, czy widzą go jako wojnę domową, rewolucję czy przykręcanie i popuszczanie totalitarnej śruby – wszyscy autorzy patrzą na niego jak na wielką zmianę.

PRL na cztery ręce

To jedna z najbardziej wyczekiwanych historycznych książek roku 2017. Nieczęsto we wspólnej, intelektualnie pogłębionej dyskusji o najnowszych dziejach Polski uczestniczą postaci tak nieszablonowe i tak różne. Jaki jest efekt takiego spotkania?

Wyznawcy chaosu, kolekcjonerzy abstrakcji

Do opisywania książki Carrrióna można przystąpić na dwa sposoby; zaproponowany we wstępie: metaforyczny, emocjonalny oraz racjonalny, poznawczy. Można również opowiedzieć się za jednym z dwóch pisarzy: Borgesem, wyznawcą chaosu, lub Zweigiem, autorem Mendla od książek, którego bohater rejestruje w pamięci każdą przeczytaną stronę.

Robinson na Bałtyku

Kruso, debiutancka powieść uznanego niemieckiego poety Lutza Seilera, stała się nie lada wydarzeniem. Obsypana nagrodami, przetłumaczona na ponad 20 języków, doczekała się również kilku adaptacji scenicznych.

Kultura wojny w czasach pokoju

W społeczeństwach pokojowych przemoc, a nawet marzenie o niej są karane. Przemoc bezpośrednia, jej fizyczne przejawy, zakazane przez prawo, muszą przenieść się w rejon wyobrażeń. Gdy pokój nie syci, gdy wiążą się z nim codzienne frustracje i wspomnienie upokorzeń, napierają fantazje o bezkarnym gwałcie.

Nie szamocz się

Znalezienie się w teraz, które nie pozwala na powrót do przeszłości i na wiarę w przyszłość, rodzi bezsilność. Filip Zawada znakomicie pokazuje, jak ją zaakceptować, nie traktując jej ani jako doświadczenia, które uniemożliwia jakikolwiek ruch, ani – jak sugerują poradniki pozytywnego myślenia – jako czegoś, co należy natychmiast pokonać, by iść przed siebie z nadzieją.

Medyceusze nowoczesności

Na ścianach amerykańskich muzeów widnieją marmurowe tablice – wyryte złotymi literami nazwiska i daty. Małżeństwa, rodzinne klany, czasami nazwy potężnych koncernów. Poniekąd są to tablice nagrobne – upamiętniają fundatorów, donatorów, tych, którzy przyczynili się do powstania nowego domu dla sztuki.

Dom kultury jak z bajki

Poznajcie kilka osób, którym udaje się prowadzić domy kultury w sposób nie do końca konwencjonalny, ale na pewno bardzo inspirujący. Udowadniają one, że chcieć to móc, a wymówki to tylko niepotrzebny zjadacz czasu.

Dom, ośrodek czy centrum?

Wiadomo, czym powinny zajmować się szkoła czy ośrodek pomocy społecznej, lecz to, co należy do zadań domu kultury, nie jest jasne. Z jednej strony należy pamiętać o tradycji domów ludowych, a z drugiej – idei gwarantowanego dostępu obywatela do edukacji kulturowej. Nie chodzi tylko i wyłącznie o czytanie książek, grę na instrumencie czy udział w przedstawieniu teatralnym, ale też o prowadzenie rozmów, bycie razem, wspólne działanie, czyli czynności kulturotwórcze.

Nieprzepracowany wstyd

Dlaczego poczucie zbliżającej się jakoby wojny i nara­stającego konfliktu staje się dziś coraz bardziej żywe? Jednym ze sposobów odpowiedzi na to pytanie jest ana­liza wizerunków wojny obecnych we współczesnej kulturze, zwłaszcza popularnej, posiadającej tak szerokie oddziały­wanie.

749 – spis treści

Obcy wśród swoich

Bracia Szeptyccy – metropolita Andrzej i archimandryta Klemens – stali się rzecznikami kształtującej się tożsamości wspólnoty ukraińskiej w Galicji Wschodniej. Andrzej Szeptycki był nie tylko wielkim kapłanem i duchowym nauczycielem, ale też jednym z ojców założycieli nowoczesnego narodu ukraińskiego.

Czerwony Atrament

Odwiedzając księgarnię Czerwony Atrament w Płocku, od progu wiem, że roztrwonię tu więcej czasu, niż zakładałem.

Nordic Psycho

Słynne skandynawskie kryminały mają wielu admiratorów na całym świecie. Odświeżenie tego gatunku okazało się na tyle inspirujące i oryginalne, że nierzadko możemy odnieść wrażenie, że współcześnie kryminały dzielą się na dwa rodzaje: kryminały i kryminały skandynawskie.

Koczowniczki szarych marginesów Opowieści

Zbiór drobnych tekstów krytyczki i literaturoznawczyni Elizy Kąckiej prowokuje do namysłu nad rosnącą – jak podkreśla Jan Gondowicz, redaktor Elizji – przepaścią między logiką a etyką.

W pewnym wieku, nad morzem

Władcza, trzymająca wszystkich na dystans Rebecca Rubinstein codziennie wybiera się na obiad do restauracji z najpodlejszym jedzeniem w mieście w ramach wymyślnej kary, jaką na siebie nałożyła.

To skomplikowane

Louis marzył o jak największej liczbie dzieci, dr Jan Karbaat chciał pomóc zajść w ciążę jak największej liczbie kobiet.

„Nie zostawiamy po sobie piramid”

W kolejnej książce z serii wydawniczej Centrum Architektury, przygotowanej we współpracy z Fundacją Bęc Zmiana, zebrano teksty holenderskiego architekta Rema Koolhaasa publikowane od lat 70. do dzisiaj.

Różnobarwne serce Europy

Ludwice Włodek Spisz jest niezwykle bliski.

Na żydowskiej wojnie z sobą

Rejwach warszawskiego fotografa Mikołaja Grynberga ma źródło w nieodpartej potrzebie mówienia i bycia wysłuchanym.

Świt nowej Polski

Dużo się ostatnio mówi o okresie tużpowojennym. Z książek Zaremby, Ledera, Grzebałkowskiej, wystawy Zaraz po wojnie wyłania się czarny obraz epoki nędzy, chaosu, strachu, przemocy i demoralizacji. Wydany przez Ośrodek Karta zbiór dzienników młodych ludzi z lat 1945–1949 przyda się w charakterze remedium na ów spektakularny gest demonizacji.

Lekcja martwego języka?

Żaden z opisywanych przez Dmitrija Lichaczowa światów już nie istnieje. W konsekwencji zarówno przywoływany z wyraźną nostalgią przedrewolucyjny Petersburg, jak i opisywane z pieczołowitością dokumentalisty piekło Sołowek bądź koszmar zagłodzonego podczas blokady Leningradu jawić się będą wielu współczesnym odbiorcom jako równie odległe i nierzeczywiste.

Szpieg na dworze Stalina

„Beze mnie bylibyście zgubieni” – mawiał Stalin do grupy swoich najbliższych współpracowników. Ci jednak, gdy go zabrakło, zachowali kontrolę nad imperium i sprawnie nim zarządzali.

Siła konkretu

Dziennikarka śledcza od końca 2001 do 2012 r. dokumentowała przestępczość w południowym Los Angeles.

Podróż do wnętrza organizacji terrorystycznych

Kacper Rękawek w najnowszej książce pokazuje mikroświaty terroryzmu i antyterroryzmu. Prowadzi nas szlakiem radykałów i specjalistów do ich zwalczania, przybliżając kulisy obu profesji.

Zamieranie. Zmartwychwstanie?

Wydawnictwo Krytyki Politycznej opowiedziało Broniewskiego do grobowej deski. 10 lutego 1962 r. człowiek oddał ducha. A wcześniej długo zamierał.

Córki Nawojki, wnuczki Platona

Nawojka, która w XV w. studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim, podając się za mężczyznę, została zdemaskowana, a kary śmierci uniknęła tylko dzięki interwencji bp. Zbigniewa Oleśnickiego.

W piwnicy nie zawsze knebluje się usta

Między „Placem Bohaterów” a „Rechnitz” traktuje przede wszystkim o twórcach żyjących w niezgodzie na dominujący dyskurs wypierania przeszłości przeszłości Austrii i jej olbrzymiego wpływu na teraźniejszość.

Incydent zwany światem

Co łączy zamach na Kim Dżong Nama przeprowadzony w telewizyjnej konwencji „mamy Cię!”, burzę z gradem wielkości kurzych jaj i Brexit?

Czy rządzi nami kot?

Wszystko w tej pięknej i mądrej książce jest nietypowe: format, dwie różne okładki, obwoluta, która okazuje się plakatem z obrazem Poli Dwurnik po jednej stronie, a wierszem Tomasza Majerana – po drugiej. Nietypowy jest też podtytuł: podręcznik użytkownika. Użytkownika? Seriously?

Gorączka złota

Jeszcze nikt, kto był w jakikolwiek sposób związany ze Szwajcarią, nie wypowiadał się o problemie cichej kolaboracji Szwajcarskiego Banku Narodowego z Reichsbankiem w tak bezpardonowy i nonkonformistyczny sposób jak Jean Ziegler.

Euro, przyszłość Europy i kryzys globalnego kapitalizmu

Historia euro to w zasadzie historia permanentnego stanu wyjątkowego. Reguły traktatu z Maastricht wydają się wręcz stworzone do tego, by to silni decydowali o tym, kiedy i w jakim celu je łamać lub naciągać.

Krótkie jest piękne! Zwłaszcza w polskim kinie

Dla wielu reżyserów to jedynie wprawka przed pełnometrażowym debiutem, dla innych sprawdzian własnych możliwości, bo w miniaturze filmowej minimum czasu należy wykorzystać maksymalnie. Polskim twórcom wychodzi to coraz lepiej – nadwiślański krótki metraż ma się dziś wyjątkowo dobrze.

Serce mroku

Kultura pupularna (gra słów zamierzona) wcale nas nie ogłupia, jak się zwykle sądzi, ale upupia, czyli uparcie pracuje nad nami, byśmy nie zwracali uwagi na życie codzienne, w którym wszystko – zwłaszcza relacje między ludźmi – się rozstrzyga.

Chrześcijanka, luteranka, feministka

Każdy ewangelik podejmuje ważne decyzje w odniesieniu do Bożego Słowa. Nie odpowiada za swoje życie przed Kościołem ani księdzem, ale przed Bogiem. To daje z jednej strony poczucie wolności, ale z drugiej – nakłada na jednostkę olbrzymią odpowiedzialność.

Protestantyzm i polityka

Pastorem był poprzedni prezydent Niemiec Joachim Gauck, córką pastora jest Angela Merkel. Oboje pochodzą z NRD. Kościoły ewangelickie i teologiczne uczelnie stanowiły tam wyspę wolności i szkołę demokracji

Max Weber nie miał racji

Reformacja bywa czasem rozumiana jako ważny punkt procesu „odczarowania”, jednakże gdy zwrócimy uwagę choćby na silną wiarę Lutra w istnienie diabła, to teza ta wyda się wątpliwa. Niektórzy historycy twierdzą nawet, że lata 1500–1650 to epoka wyjątkowo zaczarowana.

Gesty Rejtana

Trudno mi sobie wyobrazić, co czuł Jerzy Zawieyski – człowiek psychicznie kruchy, a ze względu na swą biografię szczególnie wyczulony na mechanizm wykluczenia – kiedy rzucano mu w twarz oskarżenie, że znalazł się „poza narodem”.

W jak wszystko, czyli alfabet (nie)pełny

Bo ciągle wzrusza mnie to wspomnienie. Nie ma już kina „Piast” w Słubicach. Nie żyje też starsze małżeństwo, które je prowadziło. Przed seansem rozkładało mały piecyk na sali kinowej i piekło jabłka. Żeby zabić zapach stęchlizny.

Życie to gra zespołowa

W Europie i Stanach Zjednoczonych zespół Downa powszechnie uważany jest za wystarczający powód przerwania ciąży. Dzieje się tak mimo że osoby z dodatkowym chromosomem mają większe niż kiedykolwiek szanse na efektywną edukację, zdobycie pracy czy nawet zyskanie międzynarodowej sławy.

Genowe rewolucje

Obecnie wiemy już bardzo dużo o organizacji informacji genetycznej w komórkach. Od wielu lat umiemy „czytać” ten zapis, a od niedawna sami go „piszemy”. Lecz zanim do tego doszło, minęło wiele lat żmudnych doświadczeń, sukcesów i porażek.

Transhumaniści kontra biokonserwatyści

W czym naturalna loteria genów miałaby być lepsza od ich technologicznej selekcji? Dlaczego ingerencje genetyczne mogą pogłębić problem społecznych nierówności? Czy można dziś bronić idei eugeniki? – mapa filozoficznego sporu o ulepszanie człowieka.

Dobroczynna prokreacja

Dziś testy genetyczne pod kątem inteligencji przyszłego dziecka są nielegalne w Wielkiej Brytanii. Uważam, że to błąd. Jeśli już ktoś zdecydował się na zapłodnienie in vitro – wziął na siebie ryzyko i koszty z tym związane – to powinien wybrać najlepszy zarodek.

Granice ingerencji

W wydanej niedawno przez Znak kolejnej części kryminalnej serii Marka Krajewskiego detektyw Mock mierzy się z przerażającą historią tajnego laboratorium, w którym ludzie związani z tajnymi służbami Cesarstwa Niemieckiego prowadzą badania nad krzyżówką człowieka i małpy.

748 – spis treści

Czas na kameralne księgarnie

Statystki kłamią. Gdy wchodzę do mojej ulubionej księgarni kameralnej, wiem, że tutaj poziom czytelnictwa jest stuprocentowy.