Zmarły kilka lat temu profesor zdrowia publicznego, popularyzator nauki i statystyki Hans Rosling podczas swoich wykładów zwykł zadawać audytorium kilkanaście pytań. Odnosiły się one do niezwykle zróżnicowanych kwestii: średniej oczekiwanej długości życia na świecie, trendów wzrostu populacji, tendencji odnoszących się do liczby śmierci spowodowanych klęskami żywiołowymi, dostępności do elektryczności, skolaryzacji wśród dziewcząt w biednych krajach, prognoz wzrostu (lub spadku) globalnej średniej temperatury do 2100 r. i skali skrajnej biedy na świecie w ostatnich kilku dekadach. Pytania były przeprowadzane w formie testu z trzema odpowiedziami, spośród których tylko jedna była prawdziwa.
Z wyjątkiem odpowiedzi na przedostatnie pytanie (średnia globalna temperatura do roku 2100 niemal na pewno wzrośnie) zazwyczaj znaczna większość publiki Roslinga się myliła. A badacz miał okazję przeprowadzać podobne testy nie tylko na uczelniach, lecz również podczas publicznych wystąpień dla zwykłych, zainteresowanych światem ludzi. Przemawiał przed szefami korporacji, przedstawicielami rządów i biznesmenami. Okazywało się, że wszyscy oni niewiele wiedzieli o świecie.
Swoimi obserwacjami Rosling podzielił się w książce Factfulness. Dlaczego świat jest lepszy, niż myślimy, czyli jak stereotypy zastąpić realną wiedzą. Zauważył w niej, że w przypadku wielu pytań ludzie odpowiadali gorzej niż szympansy. Skąd takie porównanie? Ponieważ losowa trafność w teście jednokrotnego wyboru z trzema opcjami – a prawdopodobnie właśnie losowo odpowiadałby szympans – wynosiłaby mniej więcej 33%. W grupie badanych przez Roslinga poprawność odpowiedzi dla wielu pytań zaskakująco często wynosiła mniej niż 30%. Ludzie myśleli, że świat jest znacznie gorszy niż w rzeczywistości.
Przewidywalna długość życia jest zróżnicowana na całym świecie, ale średnio wynosi ona ok. 70 lat (i niemal wszędzie się wydłuża, również w krajach najbiedniejszych). W najuboższych krajach ok. 60% dziewczynek kończy szkołę podstawową. Liczebność populacji osiągnie w 2100 r. ok. 9–11 mld i albo się na tym poziomie ustabilizuje, albo będzie malała. Mimo wzrostu liczby ludności na świecie i częstszego występowania ekstremalnych zjawisk pogodowych (globalne ocieplenie!) liczba ofiar tego typu kataklizmów spada. W jakimś stopniu dostęp do elektryczności ma ok. 80% ludzi na świecie. A skrajne ubóstwo w ostatnich dekadach znacznie się ograniczyło.
Powody do optymizmu
Hans Rosling był uważany za przedstawiciela nurtu tzw. nowych optymistów. Inni przedstawiciele tego prądu to choćby Steven Pinker, autor głośnej książki Nowe oświecenie, i Max Roser, współtwórca platformy Our World in Data zbierającej dane o megatrendach z całego świata. Wśród innych nowych optymistów można wymienić pisarza i popularyzatora nauki Matta Ridleya i historyka gospodarki i libertarianina Johana Norberga.
