Nie były tylko posłankami. Jako pierwsze szmuglowały broń, granaty, amunicję”. Niektóre tej broni używały, wykonując wyroki na SS-manach. Te o „aryjskim” wyglądzie wielokrotnie opuszczały teren getta, m.in. znajdując schronienie dla swoich współtowarzyszy i współtowarzyszek. Należały do syjonistycznej Ha-Szomer ha-Cair, PPR-u albo do Bundu. Nieraz światopoglądowo dzieliło je bardzo wiele, jednak łączył wspólny cel: nie poddać się bez walki.
Kwestia charakteru. Bojowniczki z getta warszawskiego to książka zbierająca historie kobiet decydujących się na czynny opór – jedne z nich mają w Izraelu swoje ulice, jak Cywia Lubetkin, a inne do tej pory „nie występowały w napisach końcowych”. Jak opisywana przez Agnieszkę Glińską Marysia Warman, która uratowała z getta ponad 200 osób, ale nigdy nie czuła się bohaterką. Liczba obrończyń wymienionych w krótkich biogramach przez Hankę Grupińską przyprawia o zawrót głowy. Joanna Ostrowska słusznie zauważa, że nie sposób odzyskać biografii jednej z nich, nie wspominając o innych. „Zamiast pojedynczego życiorysu budujemy konstelacje losów żydowskich kobiet zaangażowanych w opór przeciwko nazistowskiemu okupantowi”. Odtwarzanie tych konstelacji stanowi o szczególnej wartości tej książki – jej bohaterki ukazane są bowiem w relacji z innymi, z całym dramatyzmem codziennych dylematów, w poczuciu solidarności i współdzielonej sprawczości.
Czytaj także
Nieznani obywatele
–
red. Sylwia Chutnik, Monika Sznajderman
Kwestia charakteru. Bojowniczki z getta warszawskiego
Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2023, s. 344
