fbpx

Tag: religia

Krzysztof Michalski, Nilüfer Göle, John Gray, Tomáš Halík

O zgiełku wielu religii

Czy różnorodność religii może się obyć bez sporu, a przynajmniej bez przemocy, bez walki, bez wojny?

Mirosława Grabowska

Przeobrażenia polskiej religijności

Statystyki pokazują, że od Kościoła oddalają się ludzie młodzi i kobiety. Jednocześnie nieustannie wzrasta liczba stron internetowych i portali o charakterze religijnym, a w epoce globalizacji duchowa praktyka staje się ważnym czynnikiem wzmacniającym poczucie tożsamości i przynależności społecznej. Czy widoczne przeobrażenia są dla polskiej religijności zagrożeniem, czy raczej otwierają przed nią nowe możliwości? Publikujemy socjologiczną mapę zachodzących przemian.

Miłosz Puczydłowski

Norwescy katolicy. Religia bez kultury

Gdy pierwszego popołudnia po moim przyjeździe dostałem wiadomość od przyjaciela, który w zeszłym roku wstąpił do katolickiego seminarium duchownego w Oslo, że spotykamy się po 22.00 w jednym z klubów w Grønlandzie, w centrum miasta, nie uwierzyłem. Pomyślałem, że mój norweski po dłuższej przerwie jest tak kiepski, że mylę godziny i daty. Potem przestałem się specjalnie dziwić. Nie wiedziałem tylko, jak opowiedzieć o tym w Polsce.

Janusz Poniewierski

Beatyfikacja i co dalej?

Był kwiecień 1993 roku. Na placu św. Piotra odbywała się uroczystość beatyfikacyjna trojga Polaków: s. Faustyny Kowalskiej, m. Angeli Truszkowskiej, założycielki felicjanek, i XV-wiecznego kanonika laterańskiego Stanisława Kazimierczyka. Z tej okazji przyjechało do Rzymu bardzo wielu pielgrzymów z Polski. Najważniejsi – na czele z prezydentem RP Lechem Wałęsą – zostali przez Papieża zaproszeni na obiad. Mówił mi potem jeden z jego uczestników, że Jan Paweł II – przysłuchując się rozmowie pełnej narodowej dumy (ze względu na Polskę i tutejszy Kościół jako matecznik i ojczyznę świętych) – w pewnym momencie powiedział: „Najważniejsze jest to, co zrobicie z tymi beatyfikacjami”.

Cezary Kościelniak

Religia dobrobytu

Wzrost zamożności społeczeństwa i stabilizacja sprzyjają procesom sekularyzacji. Wydany pod koniec 2010 roku The Oxford Handbook of Welfare State można potraktować jako próbę odpowiedzi na pytanie o rolę religii w krajach powszechnego dobrobytu. Liczący prawie 900 stron tom, napisany przez kilkudziesięciu autorów reprezentujących różne podejścia badawcze, ma aspiracje pełnego wyjaśnienia przemian polityki państwa dobrobytu na świecie.

Jerzy Surdykowski

Pogaństwo nasze codzienne

Nie ma lepszego sposobu na poznanie obcego kraju, oswojenie się z jego kulturą i mentalnością narodu, niż zamieszkanie na pewien czas u miejscowego człowieka, wejście w jego codzienność, spędzanie czasu z jego rodziną. Starałem się tak robić, jeśli tylko mogłem.

z Bartłomiejem Dobroczyńskim rozmawia Dominika Kozłowska

Cud jest nieudolny

Myślenie religijne jest skazane na pewną ambiwalencję wobec cudu: cud z jednej strony jest przekonujący, ale z drugiej – paradoksalnie konserwuje porządek doczesny. To, że w tym momencie mogę kogoś nakarmić, nie spowoduje, że za chwilę nie będzie głodny.

Maciej Bielawski

Zadziwienie cudem i cud zdziwienia

Jeżeli istnieje Bóg, w świecie muszą zachodzić i cuda, a jeżeli Go nie ma, nie ma też cudów. Kto wierzy w Boga, musi wierzyć także w cuda, kto nie wierzy, cuda musi uznawać za absurd. Albo – albo. Jest to w sumie spór ideologiczny, w którym ścierają się dwa światopoglądy, symbolicznie określane się mianem nauki i wiary. Z zasady spór ten nie może zostać rozstrzygnięty.

Elżbieta Wiater

Pogodzić fides i ratio?

W drugim tomie Jezusa z Nazaretu, w porównaniu z pierwszym, widoczne są dwa znaczące przesunięcia: jest mniej analiz i wiele badań jest referowanych dość pobieżnie, za to o wiele wyraźniej wybija się w wielu miejscach medytacyjny, osobisty ton.

Sławomir Mandes, Maria Rogaczewska

Pokolenie Jana Pawła II: wspólnota doświadczenia i nowy wzór religijności

Czy „pokolenie JP2” to faktyczny fenomen społeczny czy chwytliwe hasło ukute przez media? Dyskusja wydaje się nie mieć końca. Socjologia ma na ten temat swoje zdanie: o wspólnocie wartości i przekonań wśród dzisiejszych dwudziesto- i trzydziestolatków mówić nie można. Jednak choć badania socjologiczne dowodzą raczej pluralizmu stylów życia, warto spojrzeć na zjawisko pod nieco innym kątem, mianowicie – pewnej wspólnoty doświadczenia bliskiego osobom urodzonym w określonym miejscu i czasie. Intensywność i wyjątkowość tego doświadczenia sprawia, że mówienie o więzi pokoleniowej nie jest zupełnie bezzasadne.

Karolina Wigura

Religia w epoce postsekularnej

Trzy tygodnie po tym, jak 11 września 2001 roku samoloty pasażerskie wbiły się w wieże World Trade Center w Nowym Yorku, Jürgen Habermas wygłosił we Frankfurcie nad Menem jedno ze swoich najsłynniejszych przemówień. Filozof, który wcześniej nazywał się „religijnie niemuzykalnym”, zaskoczył licznymi nawiązaniami do religii. Społeczeństwo współczesne – przekonywał – pomimo „rozdziału religii od państwa” oraz „napięcia między zsekularyzowanym społeczeństwem a religią”, powinno uznać przekonania religijne za coś więcej niż tylko relikty przeszłości. Religia jako podstawa zachodniej moralności jest dla filozofii „wyzwaniem poznawczym”.

Tomáš Halík

Na początku było wezwanie

Chrześcijaństwo, tak jak je rozumiem, jest przede wszystkim „religią paradoksu”. Jest to wiara, w której centrum stoi krzyż i która nawet w obliczu radości ze zmartwychwstania nie zapomina o Jezusowym okrzyku „Boże mój, czemuś Mnie opuścił?”.

Colin Wells

Narodziny Boga

Współczesny czytelnik nie ma wątpliwości, czego dotyczyła próba, jakiej poddany został Abraham – sprawdzana była jego wiara. Ale skąd wzięła się owa wielka ufność kierowana do Boga Jedynego wśród ludu otoczonego wyznawcami religii politeistycznych i pielęgnujących racjonalność Greków?

Marcin Król

Religia, polskość i intelektualiści

Mechanizm przystosowania inspiracji romantycznej do potrzeb polskości wyraźnie dostrzeżemy na przykładzie postaw wobec religii, wobec katolicyzmu. Temat to ważny – zwłaszcza dzisiaj – a równocześnie i rzadko podejmowany, i delikatny.

Janusz Poniewierski

Na rozstajach, Kościół w Polsce A.D. 2011

Kościół w Polsce będzie musiał podjąć wysiłek myślenia –  przede wszystkim o relacji pomiędzy religią a nowoczesnością i sposobie obecności w życiu publicznym: w państwie i pluralistycznym społeczeństwie. A także o roli indywidualnego sumienia i kwestii wolności. Od tych problemów nie da się już dziś uciec, bo przecież lada dzień na nowo zacznie się debata o in vitro, a na scenę polityczną wejdzie nowa formacja, otwarcie odwołująca się do agresywnego antyklerykalizmu.

Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska

Wspólna Grupa Robocza Kościoła Rzymskokatolickiego i Światowej Rady Kościołów

Wspólna Grupa Robocza Watykan-Genewa to niezależne ciało doradcze, którego zadaniem jest prowadzenie i inspirowanie dialogu oraz koordynowanie szerokiej współpracy pomiędzy poszczególnymi grupami Światowej Rady Kościołów a właściwymi im instytucjami w Kościele Rzymskokatolickim. Historia powstania Grupy i jej działań, wpisuje się w istniejący od 100 lat ruch ekumeniczny.

Joanna Święcicka

Odpowiedzialność świeckich za kryzys Kościoła

To my, wierni świeccy, w dużej mierze jesteśmy odpowiedzialni za narastające problemy naszego Kościoła. Bo w jakimś sensie pozostawiliśmy biskupów samym sobie. Pozwoliliśmy, by popełniali błędy i tracili kontakt z potrzebami wiernych. Również gdy działy się rzeczy złe, takie jak sprawa biskupa Paetza, Wielgusa czy sprawy związane z molestowaniem nieletnich, głos świeckich był zbyt cichy.

Karol Tarnowski

Polski Kościół przyszłości?

Brak myślenia oraz woli przewentylowania przedsoborowych sposobów widzenia Kościoła i świata, brak głębokiego przyswojenia nauk II Soboru Watykańskiego i Jana Pawła II, a także brak pozytywnego, życzliwego, pozbawionego lęku i przesadnego krytycyzmu obserwowania współczesnej Polski – oto co doskwiera Kościołowi w Polsce.

Aleksander Hall

U progu nowego roku

Za szczególnie ważne wydarzenie ostatniego miesiąca minionego roku uważam opublikowanie listu ojca Ludwika Wiśniewskiego skierowanego do nuncjusza apostolskiego w Polsce i dyskusję, którą zapoczątkował on w Kościele.

z o. Jordanen Śliwińskim rozmawia Elżbieta Kot

Post to otwarcie na Boga i drugiego człowieka

Rozumienie postu głównie jako umartwienia, ukarania siebie, rodzaju ekspiacji za grzechy trwa do dziś w niektórych nurtach chrześcijaństwa, także katolicyzmu. Ono jest niebezpieczne, bo idąc tym tropem, dochodzimy do wniosku, że Bóg się cieszy z tego, że czegoś nie zjemy czy nie wypijemy. Przecież to absurdalne, Bogu to nie sprawia radości. Post ma mnie otwierać.

Robert M. Rynkowski

Teologia spotkania i dialogu

Teologia nie może być dzisiaj tajemną wiedzą albo monologiem uczonych w Piśmie. Jeśli ma w ogóle istnieć, to tylko jako rozmowa na temat spotkania człowieka z Bogiem. Rozmowa, która obejmuje wszystkich teologów, i profesjonalnych, i amatorów, i która zostawia miejsce dla samego Boga.

Jan Błoński

Polityka i religia

15 stycznia 2011 roku mija osiemdziesiąta rocznica urodzin Jana Błońskiego, profesora, krytyka, pisarza, postaci na poły legendarnej dla życia umysłowego w Polsce. Ten wnikliwy czytelnik i badacz dzieł Gombrowicza, Mrożka, Prousta i wielu innych wybitnych twórców europejskiej kultury pozostawił po sobie quasi-pamiętnik i szereg interesujących zapisków dziennikowych. Poniżej publikujemy wybrane fragmenty tej wyjątkowej książki, która niedługo ukaże się nakładem wydawnictwa Znak.

z Bartłomiejem Dobroczyńskim rozmawia Dominika Kozłowska, Łukasz Tischner

Odnawianie tożsamości

Dla człowieka religijnego święta to radykalne odnowienie swojej tożsamości. Nie chodzi tu jednak tylko o tożsamość indywidualną. Chrześcijaństwo w pewnym sensie zakłada tożsamość człowieka na poziomie całej ludzkości: aby nie było Greka, Żyda, poganina. A ostatecznie zakłada nawet tożsamość niemal absolutną, bo mówi: aby Bóg był „wszystkim we wszystkich”. To oznacza, że w pewnym sensie, w ramach tego świętowania, mamy nieomal niewykonalne, ale bardzo piękne i pociągające zadanie – ustabilizowanie, odnowienie, zasilenie siłami życiowymi tożsamości na poziomie wszystkiego.

Agnieszka Godfrejów-Tarnogórska

W oczekiwaniu na niewiarygodne

Od tysięcy lat Żydzi trwają w wiernym oczekiwaniu na Mesjasza, które jest głównym składnikiem ich wiary. A czym jest oczekiwanie dla współczesnego chrześcijanina?

Joanna Bątkiewicz-Brożek

Egzamin z in vitro

Bez względu na wynik problem dotyczący moralnych aspektów sztucznej prokreacji nie zniknie z publicznej debaty. Z perspektywy chrześcijańskiej in vitro, oprócz społecznych i politycznych racji, pozostanie jednym z egzystencjalnych doświadczeń w odniesieniu do wiary i do Boga.

Tadeusz Bartoś

Wir sind Kirche

Z przykrością powiedzieć trzeba, że wiosna Kościoła zapowiadana w czasach II Soboru Watykańskiego, będąca kiedyś nadzieją wielu katolików, przeminęła szybciej, niż można się było spodziewać. Lata i jesieni wcale nie mieliśmy. Naszła nas od razu sroga i odrętwiająca zima.

Władysław Stróżewski

In necessariis unitas, in dubiis libertas, in omnibus caritas

To zalecenie, przypisywane św. Augustynowi, odnosić się miało przede wszystkim do spraw wiary. Jego przesłanie jest jednak szersze, uniwersalne. Sprawdza się w różnych dziedzinach, także w polityce. Spróbujmy tedy zastosować je do aktualnej sytuacji naszego kraju.

Aleksander Hall

Chodzi nie tylko o relacje państwo-Kościół

We wrześniu w dalszym ciągu ważne miejsce w polskiej debacie publicznej zajmowała sprawa relacji pomiędzy państwem, a kościołem.

Michał Bardel

Dlaczego Bóg diabelstwa nie ukróci?

Rozpatrzmy rzecz następującą: byłbyż dobry jakikolwiek uczynek, jeśliby jego wykonaniu nie towarzyszyła skłonność przeciwna? Mielibyśmy zasługę, czyniąc „dobro” bez możliwości czynienia zła? Jeśli tak – pójdźmy śladem Orygenesa i usuńmy te cielesne organa, które ku złemu ciągną naszą duszę, a od zła się uwolnimy szybko i skutecznie. Jednak potępiony jest Orygenes. Bo nie sztuka trzymać w ryzach oberżnięte namiętności. Nie ma zasługi w dobru czynionym z przymusu, kiedy nie można czynić inaczej. Zasługa jest wtedy, kiedy odpór damy pokuszeniu.

Matt Baglio

Poznaj swojego wroga

Ponieważ Bóg nigdy nie odrzuca swych stworzeń, nawet jeśli używają Jego darów do złych celów, diabeł stale zachowuje swoją pierwotną anielską pozycję i władzę. Mimo to, zdaniem świętego Augustyna, Bóg nie daje szatanowi wolnej ręki; w przeciwnym razie „żaden człowiek nie pozostałby przy życiu”.

Tadeusz Zatorski

„Słowami tworzyć można system”. Goethe i teologia

Goethe nie zawsze skłonny jest odnosić się do teologii z wielką powagą. Traktuje ją w gruncie rzeczy raczej jak mitologię czy ikonografię, czysto instrumentalnie: jako skarbnicę motywów i wątków myślowych, które mogą stać się nośnikami idei i wyobrażeń niewiele już mających wspólnego z będącymi ich źródłem „teologemami” chrześcijańskimi.

Kazimierz Bem

Diabeł, czyli temat zastępczy?

Diabeł nie jest nam niezbędny, gdyż pomimo całej swojej siły, atrakcyjności i nieustępliwości, nie zawiera w sobie żadnej żywotnej i życiodajnej wartości. Jest niczym wirus i pasożyt, który wysysa to, co najlepsze z naszego życia, po to tylko, by ostatecznie obrócić się przeciwko swojemu żywicielowi.

Tomáš Halík

Chrześcijaństwo na dziedzińcu pogan

Kościół, jeśli nie ma stać się sektą, nie może starać się tylko o ludzi w pełni się z nim identyfikujących, ale powinien otworzyć się i na tych, którzy nie we wszystkim podzielają jego wiarę: na poszukujących, którzy wobec dzisiejszego Kościoła, jego praktyki i nauczania, starają się zachować zdrowy dystans.

Dariusz Kowalczyk SJ

W poszukiwaniu teologii i teologów

Teologii nie da się ściśle zdefiniować i wyznaczyć jej precyzyjnych granic, niemniej jednak warto rozróżniać pomiędzy teologią, wymiarem teologicznym i miejscami teologicznymi(loci theologici). Właściwie wszystko może być locus theologicus, czyli przestrzenią, w której rodzi się refleksja teologiczna. Takim miejscem może być literatura, film, malarstwo. Teologicznie inspirująca jest dla mnie na przykład powieść Bułhakowa Mistrz i Małgorzata. Nie nazwałbym jednak pisarza teologiem, a jego dzieła teologią.

Karol Tarnowski

Chrześcijaństwo we współczesności

Uderzające jest, do jakiego stopnia Kościół nie stosuje do siebie Jezusowej krytyki faryzeizmu. Trzeba tu chyba głębokiej pokory, świadomości Boskiej transcendencji i wsłuchiwania się w to, co Duch Święty naprawdę nam mówi tu i teraz, także na temat tradycji, w której tkwimy.

Paweł Kozacki OP

Wiara nie ma jednego oblicza

Po lekturze wykładu Taylora można odnieść wrażenie, że tym, co stanowi o wierze, jest splot czynników socjologicznych kształtujących taki czy inny obraz wyznawanej religii, tak jakby Taylor uważał, że kształt naszej wiary jest zdeterminowany przez dziejową konieczność. Bóg jest adresatem tak ukształtowanej wiary, ale nie ma nic do powiedzenia w procesie jej formowania. To Bóg socjologów, a nie Bóg Abrahama, Izaaka i Jakuba.

z Charlesem Taylorem i Tomášem Halíkiem rozmawia Elżbieta Kot, Łukasz Tischner, Wojciech Bonowicz

Jaskinia filozofów

W kwietniu tego roku podczas X Dni Tischnerowskich, w ramach tradycyjnej już „Jaskini filozofów”, o wierze, nawróceniu i różnych do nich drogach opowiadali Charles Taylor i Tomáš Halík. Poniżej publikujemy zapis tej dyskusji.

Marzena Zdanowska

Matczyny Bóg Ojciec

O kobiecie pisali już psychologowie, socjologowie, literaturoznawcy, prawnicy i psychiatrzy. Czy po tylu latach obecności w sferze publicznej i salach wykładowych feminizm ma jeszcze coś do zaoferowania? Okazuje się, że wszystko zależy od jakości analizy, a Aleksander Gomola w sposób niezwykle rzetelny pokazuje nowe perspektywy, jakie otwiera przed nami teologia feministyczna.

Marek Drwięga

Świecka epoka a koniec religii

Świecka epoka nie oznacza zaniku wierzeń religijnych, ale możliwość wyboru spośród wielu rożnych form życia. Niewątpliwie żyjemy jednak w okresie, gdy wiara i niewiara to człony alternatywy mogące istnieć obok siebie. Oto perspektywa, która wyznacza dziś nowe ramy dyskusji na temat zjawiska sekularyzacji.

Charles Taylor

Epoka świecka i różne ścieżki wiary

Jak połączyć w jedno ludzi dochodzących do wiary różnymi ścieżkami? Nie wydaje mi się, by hierarchia kościelna dostrzegała dziś to wyzwanie czy chciała wziąć na siebie takie zadanie. Ktoś to jednak musi zrobić. Koniec końców, Kościół to nie tylko biskupi, Kościół to my.

ks. Andrzej Draguła

Ścieżki wiary

Itinerarium nadprzyrodzone musi się charakteryzować swoistą bezinteresownością. Wiara, Kościół, religia – to rzeczywistości, których należy pragnąć niejako dla nich samych, a nie dla korzyści, które – owszem – w doczesności mogą być nawet wymierne.

Jan Andrzej Kłoczowski

Czy wiara to religia?

Współczesnym problemem wiary jest to, iż utraciła dotychczasową glebę naturalnej religijności, w której od wieków zapuszczała korzenie. Czy ten związek musi być dozgonny? Czy kryzys wiedzie nieuchronnie do „śmierci Boga”?

Michał Masłowski

Na marginesie wykładu Charlesa Taylora

Taylor ma rację, gdy mówi, że Kościół i jedność winny mieć charakter przede wszystkim sakramentalny. Ale trzeba przeżywać te sakramenty w sposób spersonalizowany.

Michał Łuczewski

Socjoteologia Charlesa Taylora

Wagi wywodu Taylora nie należy upatrywać ani w teologicznych intuicjach, ani w empirycznych analizach, ale w ich połączeniu, które czyni autora jednym z najważniejszych i najbardziej fascynujących współczesnych myślicieli. Taylor nie tylko wkracza na nowe obszary, ale je wytycza i tworzy, zderzając ze sobą język chłodnego opisu i zaangażowanej wiary.

Krzysztof Mech

Jedna wiara, różne ścieżki?

Wspólnocie nie zagraża herezja, nowa schizma, rozpad jednej wiary. Taylor nie twierdzi, że katolicy poróżnili się między sobą w kwestii wiary, lecz raczej co do sposobu dojścia do niej.

Piotr Sikora

Trudne zalety pluralizmu

Spotkanie w jednej wspólnocie religijnej osób „przychodzących” różnymi ścieżkami z różnych „stron” stanowi wyzwanie dla tożsamości każdego wyznawcy – relatywizuje bowiem każdą poszczególną interpretację. Jako takie stanowi jednocześnie niezwykle cenne wydarzenie w życiu każdego człowieka religijnego.

ks. Martin Henry

Kościół w ruinie?

Od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku napięcia w Kościele katolickim dzielą tych, którzy opłakują śmierć pielęgnowanych dotąd modeli religijności i religijnego porządku (zastąpionych, w ich mniemaniu, liturgicznym wandalizmem, teologicznym blichtrem i chaosem), i tych po drugiej stronie barykady, którzy witają nową sytuację jako szansę na ponowny rozkwit po latach, czy nawet wiekach, religijnego wyjałowienia – stuleciach pozbawionych ożywczego oddechu. To, co jest dla niektórych „Kościołem w ruinie”, innym jawi się jako Kościół powstający jak Feniks z popiołów.

Radykalna Ortodoksja: próba definicji

Pierwsze spotkanie z nazwą „Radykalna Ortodoksja” (dalej: RO) wywołuje skojarzenie z jakimś fundamentalizmem. Pozory jednak mogą mylić. Bo RO to sposób myślenia, ruch teologiczno-filozoficzny wart zainteresowania i głębszego namysłu.

Simon Oliver

Krótki kurs radykalnej ortodoksji

Radykalna ortodoksja głosi, że narodziny świeckości rozpoczynają się wraz ze zmianami teologicznymi, które zaszły wiele wieków temu i nie mogą być traktowane jedynie w sensie czystego ludzkiego postępu czy też rozbrojenia religii narzędziami nowych nauk lub racjonalności.

Peter M. Candler jr

Logika chrześcijańskiego humanizmu

Chrześcijaństwo nie jest ani nowożytne, ani średniowieczne, ani starożytne, głosi natomiast ontologię, w której zapożyczenie nie tylko nie uchodzi za poddanie się niewoli, ale jest wręcz funkcją Opatrzności, zgodnie z nią zaś „Bóg zaopatruje potrzeby wszystkich stosownie do ich natury”.