Sekularyzacja po polsku

Polska nie jest wyjątkiem i wbrew nadziejom przeciwników świeckości nieuchronnie się sekularyzacje. Bynajmniej nie oznacza to jednak zmierzchu religii. Dziś mamy raczej do czynienia z pojawieniem się nowych form religijności, do których tradycyjna religia – jeśli chce przetrwać – musi się zaadaptować. To oznacza przede wszystkim – porzucenie polityki.

Demontaż apartheidów

Według Coetzee’ego ucieczką przed zbrodniczym systemem jest miłość, literatura i wrodzone poczucie sprawiedliwości.

Mapa kobiecej krytyki

Kobiety nadal podlegają marginalizacji. Czy krytyka feministyczna dodaje im odwagi wyrażania własnych pragnień?

Ryzyko pojednania

Żyjemy w przepraszających czasach. Prawdziwe pojednanie zakłada gotowość do poniesienia ryzyka zmiany własnych przekonań.

Z głową w górach

Im wyżej w Tatrach, tym mniej ludzi, ale wzrasta stopień ich wykształcenia. Po perciach chodzi inteligencja.

Kwestarka

Zofia Morawska żyła według zasady: światu należy się coś od ciebie, a nie tobie od świata. Człowiek jest tyle wart, ile pomaga ludziom.

677 – spis treści

Piękni dwudziestoletni idą po władzę

Dwadzieścia dwa – tyle lat mają polska demokracja i reprezentanci najmłodszego pokolenia zaangażowanego w zmianę kształtu polskiej sfery publicznej. Jak sądzę, wielu Polaków oczekuje, że osoby urodzone w demokratycznej Polsce albo w ostatnim dziesięcioleciu istnienia PRL-u powinny wnieść do życia społecznego nową jakość. Wszak w przeciwieństwie do poprzednich pokoleń nie są oni tak silnie skażeni mentalnością homo sovieticus – postkomunistycznym syndromem ucieczki przed wolnością.

Nie będzie innych elit

Epoka, gdy polskie elity jednoczyły naród przeszła już do historii. To normalne: demokracja potrzebuje twardych technologów władzy, zawodowych polityków, a nie duchowych przywódców.

Piękni dwudziestoletni idą po władzę

Po co młodym aktywistom polityka? Bo chcą coś zdziałać, zrobić karierę jak w korporacji lub po prostu być kimś znanym. Jedni są idealistami, inni koniunkturalistami. Kto liczy w przyszłości na poważną zmianę w polskiej polityce, może się rozczarować.

Godne, bo płodne. Seks małżeński w doktrynie Kościoła katolickiego

Małżonkowie stosujący antykoncepcję spotykają się z zarzutem źle uformowanego sumienia i wykraczania przeciw prawu Bożemu. Czy obecne stanowisko Kościoła katolickiego w sprawie antykoncepcji jest jedynym możliwym na gruncie katolickich założeń? Czy nie jest to forma przemocy argumentacyjnej, o której trudno powiedzieć, że kształtuje prawe i prawdziwe sumienie?

Przyszłość w partiach obywateli

Zarówno w Polsce, jak i na świecie wyborcy są coraz bardziej rozczarowani elitami politycznymi. Jednak wciąż nie widać zadowalającej alternatywy dla demokracji reprezentacyjnej. Czy receptą na kryzys elit mogą być partie obywateli?

Rozczarowani demokracją

Od upadku komunizmu i powrotu polskiej demokracji minęło już ponad 20 lat, a na krajowej scenie opinii pojawiło się zupełnie nowe pokolenie ludzi zaangażowanych w zmianę kształtu polskiej sfery publicznej. Często nie znamy jednak poglądów tego pokolenia, nie wiemy, jak wyobraża sobie Polskę za kilka, kilkanaście lat, czym różni się od obecnych elit opiniotwórczych, co i dlaczego chce w Polsce zmienić.

Między grozą a miłosierdziem

Choćby Bóg był złudzeniem jeśli chodzi o istnienie, to pozostaje On jedyną rzeczywistością jeśli chodzi o dobro.

Sekret Księdza Andrzeja

Ksiądz Andrzej Bardecki miał swoją tajemnicę. Darmo jednak szukać jej śladów w archiwach IPN, choć funkcjonariusze SB sporo się natrudzili, żeby Bardeckiego (a za jego pośrednictwem również i papieża Jana Pawła II, z którym się przyjaźnił) obrzucić błotem i skompromitować.

Czy życie warte jest przekazywania?

Pytanie o wartość ludzkiego życia– jak przekonuje Rémi Brague– nie sprowadza się do refleksji nad twierdzeniem: czy życie warte jest przeżywania? Trzeba pójść o krok dalej i zastanowić się, czy życie warte jest przekazywania. Z jakiej przyczyny istnienie rodzaju ludzkiego miałoby być czymś lepszym niż jego nieistnienie lub zanik?

Dole i niedole polskich elit

Dzisiejsza polska elita ponad wszystko czci pracę, umartwia ciało sportem i dietą, dzieci posiada niewiele, inteligenckie ideały uważa za naiwne bzdury, a za miernik wartości człowieka uznaje wyłącznie sukces mierzony pieniędzmi i popularnością.

Europa musi mieć swoją twarz

Trzeba szukać rozsądnych odpowiedzi na pytanie, jak powinna zmienić się koncepcja laickości, aby w przestrzeni publicznej było miejsce dla religii, która jest ważną częścią dziedzictwa Europy.

Lektury (post)sekularne

Wydaje się, że polski czytelnik zainteresowany problematyką (post)sekularną nie powinien narzekać. Z jednej strony systematycznie ukazują się kolejne tłumaczenia (post)sekularnych teoretyków, z drugiej na łamach czasopism kulturalnych już od kilku lat toczy się dość żywa dyskusja na temat stosunku współczesnego społeczeństwa i kultury do religii.

Nadużycia pamięci – część II

Każde użycie pamięci ma swoje konsekwencje, ale dzięki możliwości porównania i krytyki naszych wspomnień, nie musimy odczytywać ich dosłownie. Takie podejście sprawia bowiem, że ” dawne wydarzenie staje się czymś nie do przejścia, i w rezultacie prowadzi do tego, że teraźniejszość jest podporządkowana przeszłości”. Egzemplifikacyjne użycie pamięci pozwala natomiast „wykorzystać przeszłość dla dobra teraźniejszości, posłużyć się doznaną niesprawiedliwością do zwalczania tych, które dzieją się dziś, pozwala porzucić siebie i wyjść ku innemu”.

Czy Nobel zasłużył na Różewicza?

Czy w poezji można dokonać większego aktu założycielskiego niż ten, który polega na całkowitej zmianie jej rytmu, jej sposobu oddychania?

Otwarty sprzeciw

List 59 był dokumentem założycielskim nowej formuły opozycji demokratycznej, która na politycznym horyzoncie swych dążeń umieszcza demokrację parlamentarną, a nie ulepszoną wersję socjalizmu.

Trwanie poza poezją

Sukces jest łatwy – twierdzi Różewicz. Prawdziwe wyzwanie to umiejętność wytrwania w prawdzie nieodwracalnej klęski, odwaga spoglądania w otchłań.

Niewinnym okiem

Największą przeszkodą na drodze do sztuki jest wiedza i uprzedzenie. Wystarczy widzieć to, co jest, a nie to, czego się spodziewamy.

Niedokończona opowieść

Niepublikowane dotąd słynne wykłady z filozofii niemieckiej zmarłego niedawno profesora Marka J. Siemka wreszcie ukazały się drukiem.

Samoudręczenie

Wierzę w autentyczność Dziennika Mrożka, tak jak wierzę w ból, który człowiek potrafi zadać samemu sobie.

676 – spis treści

Koniec polskiej transformacji

Czasy transformacji minęły bezpowrotnie – taki pozytywny wniosek nasuwa się po lekturze ankiety „Znaku” podsumowującej przemiany ostatnich lat w Polsce. W publikowanych przez nas wypowiedziach powraca przekonanie, że weszliśmy właśnie w okres stabilizowania demokracji. mimo poważnego kryzysu ekonomicznego i katastrofy smoleńskiej państwo polskie wykazało stabilność gospodarczą, instytucjonalną i polityczną.

Celem feminizmu nie jest feminizm

Według najprostszej słownikowej definicji feminizm to ruch na rzecz prawnego i społecznego równouprawnienia kobiet. Często jednak panie biorące udział w medialnych debatach poświęconych dyskryminacji na rynku pracy, dostępności żłobków i przedszkoli czy możliwości walki z przemocą domową, mimo że opowiadają się za rozwiązaniami prokobiecymi, czują się w obowiązku zaznaczyć: „nie jestem feministką”.

Wyrażać sprzeciw, trwając w Kościele

Kościół katolicki bywa postrzegany jako jeden z ostatnich bastionów kultury patriarchalnej w świecie zachodnim. Jest też wspólnotą, w której ogromną większość stanowią kobiety. Jak w takim środowisku kształtuje się feminizm?

Tradycjonalizm potrzebuje feminizmu

Kobiety wyemancypowane patrzą często na tradycyjne jak na bierne zniewolone matki i żony. Oczekują od nich, by odwiesiły tradycję jak stary znoszony płaszcz i stały się wolne. Czy każda droga do emancypacji musi wyglądać tak samo?

Młode muzułmanki w Wielkiej Brytanii

Brytyjskie muzułmanki wyraźnie podkreślają, że islam stanowi dla nich jedno z istotnych źródeł obywatelskości: uczy je tych wartości, na których opiera się brytyjskie obywatelstwo, czyli tolerancji, sprawiedliwości oraz równości, nakazuje im włączać się w życie społeczne oraz dbać o swoją wspólnotę i społeczeństwo. Tym samym, bycie dobrą muzułmanką jest równoznaczne z byciem dobrą obywatelką.

Kobiety i polityka

Kwoty i parytety zmuszają liderów partyjnych do sięgnięcia poza znajome grono i do zwrócenia uwagi na kompetencję kobiet oraz na posiadany przez nie kapitał społeczny, a tym samym przyspieszają proces wchodzenia przez kobiety na miejsca na listach wyborczych, z których mogą być wybrane. Dzięki temu także my jako wyborcy mamy większy wpływ na to, czy reprezentować nas będzie kobieta czy mężczyzna.

Rzeczpospolita leniwa

Nasza świadomość polityczna to kłębowisko paradoksów; wygląda mniej więcej tak: nie znosimy partii, polityków, parlamentarzystów, a kiedy przychodzą wybory, głosujemy bezrefleksyjnie na jedynkę i dwójkę danej listy. Co to oznacza? Ano tyle, że my jako obywatele jesteśmy po prostu niesłychanie leniwi. Nie chce się nam minimalnego trudu włożyć w to, żeby się czegoś o kandydatach dowiedzieć.

Religijny Internet w Polsce – hierarchiczny i interaktywny?

Internet – otwarta przestrzeń komunikacji – nie ma centrum i nie uznaje autorytetów. W watykańskim dokumencie Kościół a Internet czytamy, że Kościół potrzebuje cyberprzestrzeni jako miejsca kształtowania się „opinii publicznej”, ale – w innym miejscu – podkreśla się, że „prawdy wiary »nie pozostawiają miejsca dla arbitralnej interpretacji«”. W jaki sposób można scharakteryzować zjawisko „religijnego Internetu”?

Jaki Kościół, tacy heretycy

Spektakularne odejście z urzędu norweskiego pastora, rodzi pytania o granice kościelnej ortodoksji i kościelnego liberalizmu, a także o relacje Kościoła ze współczesnymi mediami. Czy polski katolicyzm jest przygotowany do podobnej jak w Norwegii medialnej burzy?

Pokolenie cyfrowe w Kościele

Czy Kościół jest otwarty na młodych ludzi z pokolenia cyfrowego? Czy jest gotowy przyjąć przedstawicieli społeczności Web 2.0? Czy zaakceptuje tych, którzy oczekują swobody wyborów i indywidualnego traktowania? Hierarchowie kościelni nie mogą tych pytań bagatelizować. „Cyfrolatkowie” już dziś siedzą w kościelnych ławkach i wstępują do seminariów

Nadużycia pamięci

Głosząc bezwarunkową pochwałę pamięci, strzeżmy się jednak rytualnie piętnować zapomnienie. Wszystko, co nosi ślad totalitarnej przeszłości, może być naznaczone traumą. Doświadczający jej ludzie bronią się przed trudem wyjaśniania, przed wezwaniem do analizy poprzedzającej osąd. Jednak stawka pamięci jest za wysoko, aby zdać się na poryw entuzjazmu czy wściekłości.

Ślad wieczności

W jaki sposób cielesność określa ludzką egzystencję? Co to znaczy, że „jestem ciałem”? To znaczy: jestem śmiertelny. To znaczy także: jestem podatny na cierpienie.

Jezus z Nazaretu oczyma bezstronnego historyka

Od kilku lat można zaobserwować wzmożone zainteresowanie badaczy i czytelników Jezusem historycznym. Do coraz dłuższej listy ciekawych publikacji mu poświęconych należy dopisać następną. Maurice Casey w Jesus of Nazareth interpretuje na nowo życie i śmierć kluczowej postaci chrześcijaństwa.

Skała i kamienie

Historia doktryny chrześcijańskiej pokazuje jak sztuczne są teorie ciągłości, które uzyskują normatywny status w Kościołach, lecz jednocześnie odkrywa autentyczną jedność wiary, nauczania i wyznawania.

Bóg jako możliwość

Według Tomasza Halika ludzie wierzący i niewierzący mają dzisiaj do siebie bardzo blisko. Ewangelia „dzieje się” także poza oficjalnymi strukturami wiary.

Ksiądz Paradoks

Wikary Jan Twardowski czuł się w swojej pierwszej parafii samotny. Nie pasował tutaj. Nie potrafił śpiewać. Nie potrafił głośno mówić. Wątły, kulejący inteligent słabego zdrowia.

Zbawienie niewierzących

W teologii Wacława Hryniewicza oddychamy pierwotnym, uniwersalnym i wszechogarniającym myśleniem. Nie ma tu miejsca na wytyczanie granic, wykluczanie lub wskazywanie na zbawionych i potępionych.

Zrozumieć historię

Książki Henryka Samsonowicza są chwilą wytchnienia dla czytelnika dręczonego pracami, w których paradygmat i fantazmat gonią traumę.

Hiszpańskie rozczarowanie

Krakowska wystawa – pierwsza tak obszerna prezentacja sztuki hiszpańskiej w Polsce – rozczarowuje.

Moja droga

Historykiem zostałam przez przypadek. Lato 1969 roku, popołudnie, zamiatałam klasztorny korytarz. Zatrzymała się przy mnie sieni i powiada: „Misiu, zabierz się lepiej do pisania, bo sprzątać nigdy się nie nauczysz”.

Wydanie krytyczne nierozpoczęte

Pisma Herlinga-Grudzińskiego wydawane są w pośpiechu. Dwa pierwsze tomy Dzieł zebranych jednego z najwybitniejszych polskich pisarzy XX wieku ukazały się bez objaśnień edytorów.

Chwila i trwanie

Nowa książka Adama Zagajewskiego podszyta jest buntem przeciw stanowi rzeczy, w który wpisana została ludzka śmiertelność. Przemijanie zderza się z tęsknotą za życiem duchowym.

Grecki kryzys moralny

Kryzys w Grecji i Hiszpanii spowodował wśród zwykłych ludzi w Europie wzrost zainteresowania ekonomią, a rozważania nad przyszłością gospodarczą są obecnie jednym z najbardziej zajmujących zajęć.