fbpx
Marcin Cielecki lipiec-sierpień 2016

Niespełnienie

Podstawowym pytaniem apokalipsy jest: „kiedy?”, a zaraz za nim pada odpowiedź: „niebawem”.

Artykuł z numeru

Czy religia ma przyszłość?

Czy religia ma przyszłość?

Zapowiadający nadejście końca wierzą, że stanie się to jeszcze za ich życia. Jacob Taubes, filozof oraz, co nie bez znaczenia, rabin, przedstawił, w jaki sposób myślenie o panowaniu Ducha przenika dziedzictwo intelektualne Europy. Od gnozy poprzez średniowiecznych spirytuałów aż do ojców współczesności, Marksa i Kierkegaarda, autor ukazuje ożywiające pragnienie zniszczenia starego i zapowiedź nowego. Pierwsza część Zachodniej eschatologii to fascynujące studium historyczne pokazujące wędrówkę myśli apokaliptycznej od Joachima z Fiore do Thomasa Münzera, w drugiej ukazane zostały punkty styczne pomiędzy przywódcą spirytuałów a Heglem i jego następcami.

Oryginalny styl pisarski Taubesa przypomina patchwork: erudycyjnym zapisom towarzyszy myślenie pomiędzy cytatami. Autor ma także wyjątkową umiejętność dokonywania wielkich podsumowań w jednym zdaniu. Pisząc, że anabaptyzm jest odnową formy franciszkańskich spirytuałów, udaje mu się chwycić sedno, nie wikłając się w zbędne szczegóły. Podobnie dzieje się, gdy przedstawia punkty styczne pomiędzy Joachimem a Heglem: obydwaj są urzędowymi „kapłanami” instytucji, choć wychylają się w stronę Ducha. To właśnie „Duch” jest słowem kluczowym dla joachimitów: to z jego pomocą walczy się z Kościołem katolickim i luterańskim, społeczeństwem mieszczańskim. Taubes doprowadza rozważania do Marksa i Kierkegaarda, wskazując dwie strony w istocie tej samej krytyki i przekreślenia świata mieszczańsko-chrześcijańskiego. Pierwszy postawi na masy, drugi na jednostkę. To książka, która pomaga zrozumieć poczucie niespełnienia stojące za każdą z wielkich reform.

_

Jacob Taubes

Zachodnia eschatologia

tłum. i wstępem opatrzył Andrzej Serafin, posłowie Piotr Nowak,

Biblioteka Kwartalnika „Kronos”, Warszawa 2016, s. 308