fbpx
Katarzyna Sarek kwiecień 2020

Mam coś do powiedzenia. O Can Xue

Pisze wyłącznie długopisem na papierze, na czysto, praktycznie bez poprawek. Codziennie siada do biurka i przez godzinę płyną przez nią słowa i zdania. Przez nią, bo twierdzi, że nigdy nie wie, co znajdzie się na kartce – tworzy nie głową, ale ciałem i podświadomością.

Artykuł z numeru

Duchowe  światy Olgi Tokarczuk

Duchowe  światy Olgi Tokarczuk

Can Xue (pseudonim literacki Deng Xiaohua) to autorka 7 powieści, ponad 50 nowel, ok. 120 opowiadań i kilku tomów krytyki literackiej. Polski czytelnik z jej bogatego dorobku może przeczytać jedynie dwa opowiadania Chatka na górzePył w tłumaczeniu Zofii Jakubów, opublikowane w tomie Kamień w lustrze. Antologia literatury chińskiej XX i XXI wieku. A wielka szkoda, bo na tle literatury chińskiej, a nawet światowej, pisarstwo Can Xue wyróżnia się oryginalnością i jak mało co zmusza do rewizji czytelniczych przyzwyczajeń i oczekiwań.

Deng Xiaohua urodziła się 30 maja 1953 r. w Changsha, stolicy prowincji Hunan. Przyszła na świat w złym czasie i w złej rodzinie. Ojciec, redaktor naczelny lokalnego dziennika, w 1957 r. został uznany za prawicowca i zesłany na wieś. Konsekwencje dotknęły wszystkich jego bliskich – rodzina musiała opuścić mieszkanie w mieście i przeprowadzić się do nędznego domku na przedmieściach. Później na reedukację na wsi wysłano także matkę i starszych braci pisarki; jej chorowitemu dziecku, pozwolono zostać z babcią. Żyły w tak straszliwej nędzy, że z głodu zjadły nawet wełniane ubrania. Can Xue zachorowała na gruźlicę, babcia zmarła z wycieńczenia. Z rozpoczęciem rewolucji kulturalnej w 1966 r. 13-letnia dziewczynka straciła jakąkolwiek szansę na średnią czy wyższą edukację – przez najbliższą dekadę nie działały ani szkoły, ani uczelnie. Ponad 10 lat Can Xue pracowała fizycznie, po nocach zachłannie czytała i się uczyła. Ulgę przyniosły jej dopiero lata 80. i kiedy państwo w końcu przestało tak mocno ingerować w życie prywatne obywateli, Can Xue razem z mężem założyła działalność gospodarczą – zakład krawiecki, który dawał niski, ale stały dochód, ale również, co ważniejsze, wolny czas na pisanie i czytanie. Największe wrażenie wywarła na niej klasyczna literatura zachodnia i rosyjska, o czym wiadomo nie tylko z wywiadów, ale także z wydawanych wiele lat później jej imponujących opracowań krytycznych Borgesa, Szekspira, Dantego, Goethego, Calvina, Kafki i Schulza.

Zadebiutowała w poł. lat 80. pod pseudonimem Can Xue, oznaczającym „brudny wiosenny śnieg, który nie chce się stopić”, a równocześnie „najczystszy śnieg na szczycie góry”.

Jej dwa krótkie opowiadania – Chatka na górzeWushui shang de feizao pao (Brudne mydliny) – i dwie nowele: Canglao de fuyun (Płynąca po niebie stara chmura) i Huangni jie (Ulica Żółtego Błota), natychmiast przyciągnęły uwagę literaturoznawców i czytelników, jak również ataki krytyków. Od tamtej pory pisarka nieprzerwanie zajmuje ważne miejsce na chińskiej scenie literackiej – może nie dorównuje Mo Yanowi czy Yu Hua pod względem sławy i popularności, ale w oryginalności i śmiałości zdecydowanie ich przegania.

Chcesz przeczytać artykuł do końca?

Zaloguj się, jeden tekst w miesiącu dostępny bezpłatnie.

Zaloguj się