Charles King, profesor uniwersytetu Georgetown, wybitny znawca dziejów kultur Morza Czarnego, opisuje schyłek imperialnego Konstantynopola sułtanów i kalifów oraz początki republikańskiego i świeckiego Stambułu prezydentów i premierów. Miasto, z którym – jako symbolem przeszłości – walczył Mustafa Kemal (po raz pierwszy przybył tam kilka lat po objęciu władzy). Atatürk uratował jednak wiele z dawnego Stambułu, przenosząc centrum kraju do Ankary.
King w liczącej przeszło 400 stron i zachowanej w anglosaskim duchu opowieści odchodzi często od wielkiej polityki i proponuje nowe spojrzenie na miasto. Dzięki erudycji autora i ogromnemu materiałowi źródłowemu poznajemy wiele mniej znanych wątków: czytamy m.in. o ogromnej fali uchodźców z bolszewickiej Rosji i późniejszym życiu podejrzliwego Lwa Trockiego nad Bosforem, o pierwszym konkursie piękności, Thomasie Whittemorze, który uratował greckie mozaiki z Hagia Sophia, klubie wsparcia dawnych eunuchów z sułtańskiego haremu i zakazie śpiewania Allahu Akbar przez muezzinów ( „Znacjonalizowano nawet Boga”). King, używając barwnego i plastycznego języka, pokazuje czytelnikowi, jak w Stambule dokonywał się być może najodważniejszy projekt westernizacyjny w dziejach świata – Atatürkowska próba stworzenia narodu tureckiego i dogonienia Zachodu.
_
Charles King
O północy w Pera Palace. Narodziny współczesnego Stambułu
tłum. Justyn Hunia, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016, s. 448
