fbpx

Tag: Polska

Jan Wróbel

Między Wyszyńskim a Gombrowiczem

Jak prowadzić dialog, aby zobaczyć, że patriotyzm jest wartością zbliżającą, a nie wykluczającą?

Dorota Borodaj, Tomek Kaczor

Język to nasza broń

Opozycja na Białorusi to nie jest już mniejszość. Lato 2020 r. pokazało, że naród białoruski chce zmiany. Młodzi Białorusini mieszkający w Polsce tę zmianę wdrażają.

Łukasz Fyderek

Awatary geopolityki

Geopolityka uprawiana na YouTube sprawia wrażenie szumu złożonego z kakofonii bon motów, kontradykcji, neologizmów i romantycznych metafor.

Przemysław Chudzik

Boże igrzysko szwedzkim okiem

Nawet jeśli domyślamy się, że dzieje polsko-szwedzkie to trochę więcej niż potop, na podtytuł książki Lindqvista patrzymy podejrzliwie. Autor udowadnia jednak, że nasze kraje nigdy nie traciły się z oczu.

z Konradem Pędziwiatrem rozmawia Małgorzata Nocuń

Co czeka migrantów z Ukrainy? Wielokulturowa przyszłość Polski

Imigracja do Polski będzie narastać. Liban i Turcja, w których tymczasowy dom znalazło ponad 5 mln uchodźców, zmagają się z problemami gospodarczymi. Ludzie tam żyjący pragną wyrwać się do lepszego świata. Jeśli nie stworzymy mechanizmów, żeby część z nich do nas zaprosić, to podróż przez las lub morze będzie dla nich jedyną opcją.

Oksana Zabużko

Polskie marzenie, polskie rozczarowanie

Można zdiagnozować kurczenie się terytorium wolności na podstawie kurczenia się „terytorium książki”. Tam gdzie literatura jest marginalizowana, biblioteki zamykane, programy przestawiane na „nieprzeciążanie” dzieci nadmiarem lektur – tam mój wewnętrzny czujnik zaczyna piszczeć jak dozymetr w strefie czarnobylskiej: ostrożnie, ludzie, tu się szykuje jakaś pułapka.

Ula Idzikowska

Historie przez małe h

Nowy szlak migracyjny przez Mińsk nie zniknie z dnia na dzień. Mur, zasieki, szczucie psami i grożenie bronią nie powstrzymają ludzi, którzy są w sytuacji bez wyboru. Opowiadamy ich historie, żeby nie zostały zapomniane.

Redakcja

Regulamin akcji „Ocalmy naszą planetę”

Jakie miejsca w Polsce chcielibyście ocalić przed zmianą klimatyczną? Które są Wam szczególnie bliskie? Zapraszamy do wzięcia udziału w najnowszym konkursie „Znaku” zorganizowanym z okazji Dnia Ziemi. Czekają na Was trzy zestawy książek związanych z tematyką klimatyczną i turystyczną. Oto regulamin

Filip Springer

Zabójstwo w Lindendorfie

Od jakiegoś czasu sprawdzam, jak to jest poruszać się w przestrzeni tylko za pomocą starych map.

Dorota Kotas

Co mi zrobił patriarchat?

Bardzo trudno wyrasta się na kogoś, w kim jest siła i pewność siebie. To egzotyczne wartości, które skutecznie eliminuje wychowanie dziewczynek do bycia grzecznymi i ciągłe przywoływanie ich do porządku. Takie wychowanie sprawia, że codziennie chce się wyłącznie zniknąć.

Piotr Kosiewski

Raport z Polski

W ciągu trzech i pół roku Dyba Lach (Katarzyna Dybowska) i Adam Lach przejechali 16 tys. km. Przeprowadzili ponad 70 rozmów. Podróż zakończyli na początku 2020 r. Właśnie pojawiały się informacje o dotarciu do Europy wirusa SARS-CoV-2. Kilka miesięcy później jako Dyba & Lach wydali książkę fotograficzną Rewizje stanowiącą portret Polski ostatnich lat.

Olga Gitkiewicz

Wkręceni w pracę

– Czy można być zwykłym człowiekiem bez pracy? – zapytał kilka dni temu mój niespełna siedmioletni syn. Powiedziałam mu, że tak; zdziwił się. Ale i ucieszył.

Michał Przeperski

Ćwiczenia z Realpolitik

W rozmowie rzece z Robertem Walenciakiem Andrzej Werblan raz jeszcze opowiada o dziejach Polski Ludowej. Obszerne Postscriptum okazuje się nie mniej pasjonujące od opublikowanej przed dwoma laty książkowej dyskusji Werblana z Karolem Modzelewskim.

Henryk Woźniakowski

Czytajmy hasła wyborcze!

Wśród kampanijnych narzędzi niebłahą rolę odgrywają hasła wyborcze. Czego dowiadujemy się z nich o kandydatach na prezydenta? Przyjrzyjmy się im tuż przed zbliżającą się pierwszą turą wyborów.

Maciej Topolski

Rzeczy wyobrażone

Co to znaczy „zgubić” przedmioty? Czy studia skoncentrowane wyłącznie na wizualnych przedstawieniach nie gubią ich? Czy takie badania nie tracą wielozmysłowego, interakcyjnego potencjału przedmiotów?

Maciej Nowak

Różne twarze stulecia

11 listopada 2018 r. minęło 100 lat od odzyskania przez Polskę niepodległości. Rocznica stała się pretekstem do licznych uroczystości, wspomnień, a także prób dokonania szerszego bilansu.

Dominika Kozłowska

Dziedzictwo Wielkiej Wojny

11 listopada 1918 r. na froncie zachodnim dobiegła końca I wojna światowa. Wiele narodów europejskich, w tym Polacy, świętować będzie więc w najbliższych dniach stulecie niepodległości.

Redakcja

Czy w Kościele można jeszcze swobodnie debatować o Polsce?

W lutym br. na łamach „Europe Infos” – periodyku publikowanego przez Komisję Konferencji Biskupów Unii Europejskiej (COMECE) – ukazał się zamówiony przez redakcję artykuł Henryka Woźniakowskiego, analizujący obecną sytuację polityczną w Polsce.

Dobrosław Kot

Pasierbowie

Splot okoliczności polityczno-historyczno-kulturowych sprawił, że nowoczesność nas ominęła. Przemiana myślenia, której doświadczyły inne – choć nie wszystkie – narody Europy, u nas się albo nie dokonała, albo zatrzymała w pół drogi. Emancypacja jednostki, przemiany społeczne i cywilizacyjne, wszystko to nie tyle nie dotarło nad Wisłę, ile po prostu zostało spontanicznie zignorowane.

Marta Duch-Dyngosz

Rekolekcje narodowe

Najwyższe wskaźniki antysemityzmu notuje się w województwach: podlaskim, lubelskim i podkarpackim, w których przed Zagładą społeczności żydowskie były najliczniejsze. W tych regionach wiara w mord rytualny jest najsilniejsza, a Żyd wciąż bywa postrzegany jako postać demoniczna.

Marta Watral

Rewitalizacja Łemków

Uparte i stanowcze powtarzanie, że Łemkowie mają swój język, który nie jest gwarą innego języka, czyli nie znajduje się w sytuacji podporządkowania, to coś więcej niż czysta przekora. Biorąc pod uwagę fakt, że nawet w obrębie grupy kwestia posiadania własnego kodu do porozumiewania się i rozpoznawania świata nie stanowi wartości, konieczne jest stworzenie takich form jego istnienia, które go zachowają w najbardziej autentycznej wersji.

Marcin Napiórkowski

Niewidzialny patriotyzm

Nasze akty patriotyzmu są albo rzadkie i odświętne, albo obliczone na tak demonstracyjny efekt, że i tak je widzimy. Nawet najmniejsze oznaki codziennego patriotyzmu nie mają szansy zniknąć w tłumie. A przecież widzialny mit nie ma mocy oddziaływania na naszą codzienność.

z Januszem Tazbirem rozmawia Jakub Muchowski

Rycerz na przedmurzu

Potop to moim zdaniem główna przyczyna kariery figury Polaka-katolika. Kolejna to popularność mitu Polski jako przedmurza chrześcijaństwa. Nie bez znaczenia był również fakt, że Polska przez całe XVII stulecie nie toczyła walk z katolickimi przeciwnikami.

Marta Duch-Dyngosz

Do kogo należy ta tożsamość?

Polaka-katolika postrzega się jako monolityczną i niezmienną w czasie tożsamość. Krytycy tej figury twierdzą, że trzyma ona w garści dyskurs publiczny w Polsce, zwolennicy ubolewają, że jej pozycja wciąż jest podkopywana przez jej wrogów – „lewaków”.

z Normanem Davisem i Nikołajem Iwanowem rozmawia Adam Puchejda

Pamięć PRL-u

Kiedy Jan Paweł II przyjechał po raz pierwszy do Polski, to wtedy nagle ludzie zrozumieli, co to jest autorytet, co jest własne i prawdziwe. Oni odczuwali do władzy ogromną niechęć, mówili – trudno, musimy to tolerować, bo nie możemy władzy przewrócić, ale to nie jest nasze. I ta prawicowa część społeczeństwa podobnie żyje teraz, traktuje władzę demokratyczną dokładnie tak samo jak traktowała komunistów.

Marzena Zdanowska, Henryk Woźniakowski, Krystyna Strączek, Józef Puciłowski OP, Janusz Poniewierski, Dominika Kozłowska, Paweł Kozacki OP, Jan Andrzej Kłoczowski, Joanna Barcik

Czy Kościół musi mieć wszystkie odpowiedzi?

Latem ubiegłego roku, tuż przed 50. rocznicą rozpoczęcia II Soboru Watykańskiego zastanawialiśmy się, z jakimi wyzwaniami mierzy się Kościół. Pytania i diagnozy, które wtedy padły, wydają się istotne
szczególnie teraz, kiedy myślimy o zadaniach, jakie czekają nowego papieża.

Mieczysław Porębski

Polskość jako sytuacja

Oprócz zagrożenia przez to, co obce, istnieje także zagrożenie przez samą polskość i jej zaniechanie.

Anna Wolff-Powęska

Nie ma łatwego przebaczenia

Bliskie jest mi stwierdzenie Hanny Arendt, która powiedziała że odkrywcą przebaczenia jest Chrystus, Jezus z Nazaretu, ale fakt, że dokonał tego w aspekcie religijnym, bynajmniej nie zmniejsza znaczenia tego, co się dzieje w życiu świeckim.

Jarosław Marek Rymkiewicz

Polskość, czyli wszystko

Co się dla mnie wiąże z pojęciem polskości? Wszystko. Czym jest dla mnie polskość? Wszystkim. Zabrzmiało to jakoś patetycznie, więc zaraz muszę powiedzieć, że w moim rozumieniu nie ma w tym nic patetycznego. Przeciwnie. Wszystko wiąże mi się z polskością i tylko z polskością i to jest moja bieda, nieszczęście, głupota.

Donald Tusk

Polak rozłamany

Polskość jako zadany temat… Wydawałoby się: tylko usiąść i pisać. A tu pustka, tylko gdzieś w oddali przetaczają się husarie i ułani, powstańcy i marszałkowie, majaczą Dzikie Pola i Jasna Góra, dziejowe misje, polskie miesiące, zwycięstwa i klęski. Zwycięstwa?

Dobrosław Kot

Nastroje polskości

Są narody nastrojone melancholijnie i sarkastycznie, ironicznie i radośnie. Polskość natomiast jest nastrojem porażki.

Jerzy Jedlicki

Przeciwko słodkiej terapii

Chcecie, żebym Wam ex abrupto opowiedział, co mi się kojarzy z pojęciem polskości. (…) Oto wolałbym, żebyście to pytanie zadali cudzoziemcom. Nie wątpię wprawdzie, że większość wypowiedzi – i miłych, i niemiłych – zawierałaby głownie stereotypy, pochopne i płytkie uogólnienia, ale czasami warto się dowiedzieć, jak nas widzą i jak nas kochają. A my?

Halina Bortnowska, Andrzej Sulikowski, Ryszard Koziołek

Światło na Malewską

Malewska jest świadkiem wiary w Kościół, który ogląda w boskiej naturze i ciężkim ludzkim kształcie. Kościół to „skrzydlaty hipopotam”. Gdy skrzydła są złożone, widać tylko groźne, okryte mułem cielsko.

Jan Prokop

Polskość po resecie

Dla tej łatwości ześlizgu w pseudoreligijny fanatyzm potrzebne nam uzwyczajnienie, sekularyzacja patriotyzmu. Wyraźne oddzielenie tego, co Boskie, od tego, co cesarskie. Pan Bóg jest zazdrosny, nie wzywajmy Jego Imienia nadaremno, nie mieszajmy Go z ojczyzną, nie wciągajmy zbyt natarczywie do naszych interesów.

Andrzej Romanowski

Polskość integralna

Polskość nie może sobie pozwolić na dalsze ograniczenia. Nie wolno marnować, zapominać, marginalizować żadnego segmentu, żadnej cząstki narodowego dziedzictwa.

Marcin Król

Polskość elitarna

Polskość będzie przedmiotem elitarnego wyboru albo nie będzie jej wcale. Będzie nam służyć jako jeden z experiments in living albo nie warto zaprzątać sobie nią głowy. Wszelkie próby zaprzeczenia tak określonej elitarności, wierność idei zrównującej etniczności oznaczają jedynie powrót wroga nacjonalizmu.

Jacek Dukaj

ID: między innymi Polak

Czy kryzys ekonomiczny i przemiany w popkulturze doprowadzą do powrotu dziewiętnastowiecznej formuły polskości i wzmocnią narodową identyfikację Polaków? Czy też, przeciwnie, naszą tożsamość budować będziemy jedynie w oparciu o indywidualne, egzystencjalne i estetyczne wybory, a Polska stanie się tylko miejscem zamieszkania?

Jerzy Holzer

Polskość rewizowana

Przed ćwierćwieczem Jerzy Holzer pisał w „Znaku”, że „polskość to historia potoczna, a historia potoczna to zespół kompleksów”, dziś zmienia swój pogląd, bo współcześnie, zwłaszcza dla młodego pokolenia, kompleksy straciły na znaczeniu. Ból egzystencjalny przestał być elementem polskości.

Andrzej de Lazari, Andrzej Nowak

Polska – Rosja. Trudny dialog

Jeśli jest bowiem jakieś „zagadnienie trudne” w stosunkach polsko-sowieckich, to jest nim na pewno właśnie ta zbrodnia – największa i zarazem najbardziej zapomniana. Jedynym kryterium wyboru ofiar mordu było polskie pochodzenie etniczne – dokładnie tak, jak kilka lat później w Holocauście kryterium takim stanie się pochodzenie żydowskie.

Adam Puchejda

Życie jest gdzie indziej

Wbrew nadziejom wielu dyskusje o inteligencji zdają się nie mieć w Polsce końca. Raz na dziesięć-piętnaście lat, gdy do głosu dochodzi kolejne młode pokolenie, słyszymy te same sakramentalne już pytania – co dalej z inteligencją, z jej etosem, misją, przesłaniem? Nie inaczej jest teraz. Problem w tym, że we współczesnej demokracji te pytania tracą swoje znaczenie.

z Jerzym Jedlickim rozmawia Adam Puchejda

Inteligencja. W poszukiwaniu nowego wzoru

Konstytutywną cechą inteligencji była jej samowiedza, to jest przekonanie ludzi wykształconych i trudniących się pracą umysłową, że tworzą odrębną formację w społeczeństwie.  W tym znaczeniu pisałem, że inteligencja – w połowie XIX wieku – sama się (nie wszędzie) wymyśliła, a wymyśliwszy się, czyli samą siebie i nazwę swoją powoławszy do istnienia, przypisywała też sobie rozmaite cechy i powinności, a to już, oczywiście, wymaga weryfikacji.

Andrzej Bukowski

Demokracja lokalna a dobro wspólne. Uwagi sceptyka

Nie ulega wątpliwości, że funkcjonowanie naszych samorządów wciąż bliższe jest tradycyjnej formule terenowej administracji publicznej niż nowoczesnym formom współrządzenia – pisze Andrzej Bukowski w ostatnim z głosów naszej debaty o polskiej samorządności po 20 latach.

Piotr Lewandowski, Marta Ponichter

Przemysły kreatywne a polska gospodarka

Ilu jest kreatywnych ludzi w Polsce? Gdzie jest ich najwięcej? W jakich zawodach najczęściej pracują? Jakie jest znaczenie kreatywnej pracy dla polskiej gospodarki? Mapę kreatywności w Polsce kreślą badacze z  Instytutu Badań Strukturalnych.

Bohdan Jung

Czy Polska może być krajem dla kreatywnych ludzi?

Kto należy do klasy kreatywnej? Co to znaczy, że dane społeczeństwo, region bądź miasto są kreatywne? Jak kreatywni pracownicy wpływają na środowisko pracy? Czy koncepcja klasy i miejsc kreatywnych Richarda Floridy sprawdza się jedynie w amerykańskich metropoliach?

z Edwinem Bendykiem rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Polska strona kreatywności

Jestem zdania – mówi w rozmowie ze „Znakiem” Edwin Bendyk – że kreatywność i oparta na niej innowacyjność wymagają istnienia ducha utopii, przekonania, że można świat zmieniać na lepsze. Większość innowatorów tworzy z przeświadczeniem, że ich działanie jakoś zmieni rzeczywistość, choćby w mikroskali. To przekonanie musi jednak podsycać kultura, dominujące w niej wartości i normy. Nie oczekujmy kreatywności i innowacyjności w kulturze bierności, która usypia. Twórcę musi uwierać rzeczywistość, inaczej nie miałby motywacji do działania.

z Jerzym Łukaszewskim rozmawia Dominika Ćosić

Prezydencja na czas kryzysu

Leży w najżywotniejszym interesie Polski i Europy, aby Unia przetrwała obecny kryzys. Polska powinna być w czołówce państw, które o to walczą.

z Witoldem Orłowskim rozmawia Wojciech Orliński

Kłopoty gwarantowane, sukces – hipotetyczny

Polska obejmie przewodnictwo w niewątpliwie trudnym czasie dla Europy. Kryzys finansów publicznych zaprowadził Grecję na skraj bankructwa, a gospodarki Hiszpanii, Portugalii i Irlandii mają poważne kłopoty. Powstaje pytanie, czy cała Europa ma płacić za błędy kilku państw. Podobno historia Unii kryzysami stoi. Czy powinniśmy się obawiać „Europy dwóch prędkości”? Gdzie jest miejsce Polski w projekcie europejskim?

z Aleksandrem Smolarem rozmawia Adam Puchejda

Powrót do Monneta

Jaka Unia wyłoni się z trwającego obecnie kryzysu? Paradoksalnie odpowiedź na to pytanie leży być może u źródeł Unii, czyli w myśli jednego z ojców założycieli zjednoczonej Europy – Jeana Monneta. Jak mówi w rozmowie ze „Znakiem” prezes Fundacji Batorego, Aleksander Smolar, narzucenie reżimu ograniczonej suwerenności na kraje strefy euro paradoksalnie oznacza wzmocnienie integracji politycznej Unii, wprowadzenie znacznie większej liczby elementów federalistycznych do jej funkcjonowania. To zaś model tradycyjnej, Monnetowskiej, strategii integracji politycznej.

Paweł Świeboda, Henryka Bochniarz, Artur Gruszczak, Mikołaj Budzanowski, Jolanta Zombirt, Rafał Sadowski

Europejskie tematy polskiej prezydencji

W lipcu ubiegłego roku poznaliśmy wstępne priorytety polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. Najpóźniej 1 czerwca 2011 roku usłyszymy ich ostateczne brzmienie. Dziś zebraliśmy wypowiedzi ekspertów, w których wyjaśniają oni, dlaczego i dla kogo wybrane tematy są szczególnie ważne oraz w jaki sposób będą realizowane podczas prezydencji. Zapytaliśmy o: wieloletnie ramy finansowe 2014­­–2020, Partnerstwo Wschodnie, rynek wewnętrzny, wzmacnianie zewnętrznej polityki energetycznej UE, wspólną politykę bezpieczeństwa i obrony, wykorzystanie kapitału intelektualnego Europy.

z Agatą Bielik-Robson rozmawia Adam Puchejda

Koniec polskiej cywilizacji

Polska tożsamość okazuje się histeryczna i absolutnie słaba, w związku z tym niezdolna unieść nawet najmniejszej krytyki. Najmniejszej. To jest tragedia. Tak zwany obóz patriotyczny to w tej chwili obóz ludzi, którzy uważają, że ktokolwiek wypowiada jakkolwiek krytyczne sądy na temat Polski i Polaków, po prostu jest zdrajcą. W ogóle nie ma tutaj miejsca na coś takiego jak lojalna krytyka albo krytyka, której celem jest poprawa języka tożsamości i jego artykulacji. To jest absolutny podział.