Те, чого я не можу пояснити

«Як ви пояснюєте сину цю війну», – питають у мене польські журналісти. А як я можу пояснити восьмирічній дитині, що хтось хоче нас знищити? До чого в його досвіді я могла б апелювати?

Patrzeć tam, gdzie najciemniej

„Nie rozumiemy, dlaczego wprowadzane są dwie kategorie uchodźców: tych z terytorium Ukrainy i z terytorium Białorusi, z których jedna jest traktowana z życzliwością i empatią, a druga z wrogością. Na podobne kategorie dzieli się pomagających”.

Війна за любов

ми, українці, любимо добробут і затишок, але змушені жити наче поруч із льодовиком. Кожної миті ця бездушна глиба може посунутися і розчавити все, що ми цінуємо

Pamiętniki z czasów wojny

Życie pod ostrzałem, strach o najbliższych, konieczność ucieczki z miejsc dotychczasowego życia nie sprzyjają tworzeniu. Jednak spisane historie, doświadczenia i emocje mają wielką wartość dokumentacyjną. Składają się na raport z oblężonego kraju. Mamy nadzieję, że w czasie pokoju ukraińscy pisarze i pisarki przekują je w jeszcze większą literaturę.

Річниця нашого весілля

Справа в тому, що 24 лютого в нас з дружиною – річниця весілля. Напередодні ми спеціально їздили до міста з дачного кооперативу, де мешкали останні роки. Придбали хорошого білого вина, сиру, тістечко, ще якихось смаколиків. З нашої глушини – ліси майже за тридцять кілометрів від Києва – ми, зважаючи на ковідні часи останні півтори року намагалися виїздити до столиці тільки в крайніх випадках. Тому поїздка до міських ресторацій була нами визнана не розумною тратою грошей, сполученою ще й з ризиком підхоплення вірусу.

Rozkwit i nieistnienie

Nieoczywista, zanurzona w folklorze, szukająca inspiracji na Zachodzie i czerpiąca swoją siłę z poszukiwania wolności. Tymi słowami można określić bogatą sztukę ukraińską XX w.

Spis treści 804

Kateryna Babkina, „Nie byłam na to gotowa”

W Stacji: Literatura prezentujemy tekst Kateryny Babkiny. Całość do przeczytania w papierowym wydaniu miesięcznika „Znak”. A oto krótki wywiad przeprowadzony z autorką.

Moi, mistrzowie: Serhij Żadan

Nie wiem, czy powinno się dziś pisać o literaturze – w szczególności o literaturze ukraińskiej, która powstała w odpowiedzi na doświadczenia wojenne ostatnich lat – w taki sposób jak zwykle, tzn. dokonując rozbioru wiersza, komentując jego strukturę, wskazując węzłowe punkty itd. A jednak nawet w najstraszniejszym kontekście literatura pozostaje literaturą, tzn. konstrukcją, i może właśnie to, w zderzeniu z wojenną machiną dekonstrukcji, robi największe wrażenie.

Czego nie umiem wytłumaczyć

„Jak pani tłumaczy synowi tę wojnę?” – pytają mnie polscy dziennikarze. Jak mogłabym wytłumaczyć ośmiolatkowi, dlaczego ktoś chce nas zniszczyć? Do czego w jego doświadczeniu miałabym się odnieść, żeby mógł to zrozumieć?

Rocznica naszego ślubu

O piątej rano Rosja wystrzeliła pociski samosterujące i balistyczne na Kijów, Charków, Odessę i Dniepr. Wpatrywałem się w wiecznie przestraszone oczy mojej żony i wiedziałem, co będzie dalej: dwie torby rzeczy, ewakuacja, bezdomność i palący wstyd, że twoim językiem ojczystym jest rosyjski.

Wojna o miłość

My, Ukraińcy, lubimy dobrobyt i spokój, ale jesteśmy skazani na życie w cieniu góry lodowej. W każdej chwili ta bezduszna bryła może się poruszyć i rozgnieść wszystko, w co wierzymy.

Romeo i Julia z Ukrainy

„Cienie zapomnianych przodków” (Тіні забутих предків, 1964) to nie tylko przełomowy tytuł w filmografii Sergieja Paradżanowa, ale być może też najbardziej znany i ceniony na świecie film ukraiński.

Czytanie jest niebezpieczne

Bradbury pisze o przemianach, które dziś owocują redukowaniem doświadczenia do memów i lajków. Już w jego świecie ludzie są tak przyspawani do gadżetów, że nie zauważają toczącej się wojny.

Ślady na ciele

Didion nieustannie balansuje między przeszłością, symbolizowaną głównie przez rzeczy, a teraźniejszością, której stara się trzymać, by się zupełnie nie rozpaść.

Przeciw relacjom

Nie wiemy, kim „oni” są, nie znamy ich motywów, agendy politycznej czy klasowej, lecz widzimy okrucieństwo, z jakim karzą bycie dla kogoś: dla siebie, dla innych czy dla przeszłości obecnej w pamięci.

Szerokie spektrum żałoby

„Fragmenty dyskursu żałobnego” są wyrazistym świadectwem złożoności doświadczenia utraty i jego wagi w życiu każdego człowieka.

Węzłowe momenty

Chamier-Gliszczyński pisze o wspólnocie dwojga ludzi, o uczuciach i miłości potrafiącej czuwać nad cudzą samotnością i nieprzeszkadzającej w osobistym rozwoju.

Czarna energia języka

Coś bardzo konsekwentnego idzie przez książki Muszyńskiego, a teraz, w nowej książce, jeszcze ładniej się odsłania.

Kryminał rodzinny

Narratorka Testamentu, dowiedziawszy się, że jej babcia choruje na alzheimera, spisuje jej wspomnienia. Z nich rodzi się książka zadająca pytanie o możliwość i sens ucieczki od tego, kim się jest.

Głos ciszy

Issa Watanabe stawia na siłę obrazu. Nie zawłaszcza głosu Obcego, lecz pozwala, by przemówiła cisza, która mówi więcej niż najsubtelniejsza narracja.

Patrząc na zdjęcia

W How to Look Natural in Photos oglądamy PRL-owską rzeczywistość w obiektywie aparatu przemocy. I jest to unikalne spojrzenie, bo niczym w kalejdoskopie poszczególne fragmenty układają się co chwila w nową całość.

Rodowody

Stworzenie panoramy literatury ukraińskiej tłumaczonej na język polski przypomina wyliczankę – to zamknięty zbiór nazwisk i tytułów. Opowiedzenia domagają się utwory, które w polszczyźnie nie istnieją, bo to z nich wyrastają współcześni twórcy i twórczynie. Zamiast patrzeć na Ukrainę z lotu ptaka, lepiej poszukać powiązań, korzeni ukrytych głęboko w ziemi.

Cerkiew rozłamana

Cerkiew dostawała od państwa nie tylko brudne pieniądze, ale po prostu zapłatę za krew. Patriarcha Cyryl ma na swoich rękach krew niewinnych ofiar tej wojny i zmyć tej krwi nie będzie już w stanie.

Rosji grozi los ZSRR

Jeśli w najbliższym czasie dokona się w Rosji zmiana, to nie w drodze buntu mas, lecz buntu elit. To będzie możliwe dopiero wtedy, gdy Rosja znajdzie się w obliczu katastrofy. Decyzja o inwazji na Ukrainę uczyniła taką katastrofę bardzo realną.

Miejsce

Rozumiem względy ekonomiczne i prawo właścicieli do dysponowania swoim majątkiem. Niestety, czasem cierpią przy tym tzw. wartości wyższe – i w jakiś sposób trzeba je chronić. Byłoby dobrze, gdyby ludzie Kościoła, którzy lubią głosić kazania o tym, że trzeba raczej „być” niż „mieć”, starali się o tym pamiętać.

Podszept algorytmu

Podporządkowany klikalności i zasięgom obieg informacji karmi się emocją – im ona szybsza i prostsza, tym lepiej.

Lepkie ręce

Wszyscy wiedzieli, że profesor ma lepkie rączki. To chyba najstraszniejsze słowa w dojmującym reportażu Anny Goc.

Odwołany koniec historii

Ukraina zaczęła się bronić w sposób, którego niewielu jej zwolenników na Zachodzie się spodziewało. Powstrzymała plany Putina względem blitzkriegu, ale uczyniła to za ogromną cenę, którą ponoszą zarówno ona, jak i cały świat. Obecnie każdy może zgadywać, jak i kiedy zakończy się ten etap wojny, ale nie ma wątpliwości, że pewna epoka w historii Europy, dobiegła właśnie końca.

Ukraińska odrębność

Putin myśli, że jesteśmy podobni do Rosjan, etnicznie i językowo. Wierzy, że nie walczy z Ukrainą, ale z Zachodem na ukraińskim terytorium. Dla niego Ukraina nie istniała, nie istnieje i nie będzie istnieć. Nie dostrzega naszej wielowiekowej odrębności.

Nowy Herodot

Oburzenie Rosji niepodległością Ukrainy to reakcja dziecka na oddzielenie go od świata rodziców, jego niezadowolenie, że mają własne życie. Psychoanaliza doskonale pomaga poradzić sobie z tym problemem. Nie próbował pan, panie Putin?

Czarne kłęby dymu

Postrzegam tę wojnę jako ostatnią próbę Moskwy, by uratować imperium i pozostać mocarstwem. Marzy im się przecież nie tyle regionalne przewodnictwo, ile panowanie nad prawie połową świata. Dlatego uważam, że jeśli Ukraina przegra, ta agresja nie skończy się tylko na nas.

Wolność zaczyna się w języku

Gdy Ukrainki i Ukraińcy mają ograniczone możliwości druku we własnym kraju, ich głos powinien wybrzmiewać z kart „Znaku”.

Praktyki spiskowe

Spiskowy światopogląd opiera się na trzech zasadach: nic nie dzieje się przypadkiem; nic nie jest takie, jakie się wydaje; wszystko jest powiązane.

Wojny w Ukrainie nie było

Po ataku Rosji nie obeszło się bez teorii spiskowych. Jedna była dość świeża, ekstremalna. W pierwszym tygodniu twierdzono mianowicie w różnych obszarach Twittera i Facebooka, że żadnej wojny najzwyczajniej w świecie nie ma. Po prostu.

Wszystko, co jest w człowieku

Po trzech dobach w bagażowym busie na składanych krzesłach, zatrzymujesz się z rodziną w bezpieczniejszym miejscu na zachodzie Ukrainy. Ale część ciebie pozostaje w schronie i z tymi, którzy nie mogą ewakuować się z miast pod ostrzałem lub nie mają wieści od swoich bliskich.

Czemu zawsze wojna…

Patrząc na moją całkowicie zdziecinniałą mamę, myślę, że właśnie ona, mało co rozumiejąc, może być nosicielką ważnego przesłania: przecież nie ma znowu wojny, a jest ta sama wojna, wraz z którą ona zjawiła się na świecie. Nie będzie lepszej okazji, by ją zakończyć.

Potrzeba dekolonizacji

Powinniśmy jako artyści i artystki opowiedzieć światu, kim jesteśmy, dlaczego do tej pory byliśmy niewidzialni.

Obrona powietrzna naszej arki

We Lwowie jest dużo uciekinierów z całego kraju. Wielu ludzi ze wschodniej części Ukrainy trafiło tu po raz pierwszy i jestem pewna, że mimo niezwykle przykrych okoliczności zakochują się w naszym mieście. Lwów stał się arką Ukrainy.