fbpx

Tag: zagłada

Anna Wylegała

Wszystkie nasze wojny

Rosjanie mówią o ukraińskich nazistach i wielowiekowym ruskim mirze. Ukraińcy odpowiadają, że toczą w obronie swojego kraju „ukraińską wojnę ojczyźnianą”. Kto wygrywa w wojnie o historię?

Marta Duch-Dyngosz

Izbica – rozdwojona pamięć

Hetman znał żydowską Izbicę z opowieści dziadków. W pobliskiej wiosce spędzał w dzieciństwie wakacje. Rodzinny wątek jednak szybko porzuca. Znika jako narrator. Nie komentuje. Przedstawia historie o przemocy i jej dziedzictwie – zasłyszane, przeczytane, odnalezione w przestrzeni dzisiejszej Izbicy.

Marta Duch-Dyngosz

Gra o życie

W 1948 r. ocalały z Holokaustu Natan Gross nakręcił film pt. Unzere Kinder („Nasze dzieci”). Para komików, którzy przeżyli wojnę w ZSRR, przybywa do sierocińca dla żydowskich dzieci. Wystawiają sztukę o getcie. Niewiele ma ona wspólnego z rzeczywistością.

Michał Jędrzejek

Żydowska Atlantyda

Przed naszymi oczami pojawiają się członkowie rodziny, pełne zakamarków wnętrza, książki, szkoła i ówczesny savoir-vivre, który obowiązywał nawet w parku.

Agnieszka Gajewska

Ślady Zagłady

Po wkroczeniu Niemców do Lwowa, doszło do pogromu Żydów. Lem przeżył, bo został zagoniony do pracy przy usuwaniu zwłok. Choć z pozoru niewidoczny, cień Zagłady obecny jest w jego prozie.

Marta Duch-Dyngosz

Czy historia Zagłady jest antypolska?

Takie działania jak proces przeciwko Janowi Grabowskiemu i Barbarze Engelking mogą odwieść wielu badaczy, edukatorów, ludzi kultury czy aktywistów od zajmowania się tematyką Holokaustu.

Anna Mateja

Kamienie i ludzie

Jestem Żydem. Sprawiedliwi są więc częścią mojej historii. Każdy z nich. Rodzina Janczarskich z Wysocic niedaleko Skały, która na własnym podwórzu wybudowała schron dla żydowskich znajomych. Kilku mieszkańców Stańkowej na Nowosądecczyźnie, którzy ukrywali Żydów w podziemnej piwniczce. Bronisława Golonka z mężem spod Chrostowej niedaleko Bochni, Antoni Skąpski z Hebdowa, nieznana z imienia prostytutka.

z Zuzanną Dziuban rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Żydowskie duchy, polskie strachy

W polskich badaniach nad Zagładą przemoc wobec martwych Żydów – okradanie ich grobów – jest nadal w dużej mierze przemocą nierozpoznaną: niewidzialną i nieuznaną. Duchy przyniosą zmianę dopiero wtedy, kiedy nauczymy się nazywać rzeczy po imieniu: w przemocy zobaczymy przemoc.

z Edytą Gawron i Alicją Maślak-Maciejewską rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Próg domu – granica sąsiedztwa

W XIX w. powstały stowarzyszenia charytatywne wspierające osoby potrzebujące bez względu na wyznanie. Przykładem jest kuchnia społeczna, która wydawała bezpłatne posiłki wszystkim dzieciom z Kazimierza, chrześcijańskim i żydowskim. Instytucja ta działała przez kilkadziesiąt lat. Organizatorzy kuchni mieli nadzieję, że dzieci, które jedzą posiłki razem, będą w przyszłości przyjaciółmi.

z Romą Sendyką, Wojciechem Wilczykiem i Magdaleną Zych rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Inne obrazy Zagłady

W ciągu 70 lat, które upłynęły od końca wojny, przyzwyczailiśmy się, że wypracowano pewien sposób reprezentacji Holokaustu. Dopuszczano jedynie tryb dokumentalny i minimalistyczny, pomijano zaś prace twórców sztuki tzw. ludowej. A być może to one ujawniają doświadczenie i wrażliwość większości ludzi żyjących w Polsce.

Maria Kobielska

Przekrój pamięci

Gruby tom Śladów Holokaustu w imaginarium kultury polskiej, rezultat pracy badaczek i badaczy z Uniwersytetu Warszawskiego, to dla mnie (kolejna) próba opowieści o naszej kulturze pamięci

Małgorzata Walendowska

Pomiędzy Zagładą a gwiazdami

Stanisław Lem – pisarz science fiction i ofiara Zagłady. Wielbiciel słodyczy i autor próbujący wyrazić niewyrażalne. Fan motoryzacji i człowiek, któremu II wojna światowa zabrała nie tylko młodość, ale cały świat

Joanna Beata Michlic

Długi cień Zagłady: historie ocalałych dzieci

Epoka po ludobójstwie nie przyniosła najmłodszym ocalałym końca poczucia dezorientacji i bezbronności w świecie dorosłych. Ich powojenne doświadczenia najlepiej opisuje świadomość zrujnowanych marzeń i dojmujące uczucie osierocenia ukrywane pod maską radości z powodu własnego ocalenia.

Marta Duch-Dyngosz

Zadawać wciąż te same pytania

W tej niewielkich rozmiarów książeczce francuska historyczka Annette Wieviorka mierzy się z jednym z największych wyzwań myśli humanistycznej – podejmuje próbę opowiedzenia i zrozumienia Zagłady.

z Alvinem H. Rosenfeldem rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Pornografia Holokaustu

Pytania o pamięć Zagłady biorą się nie tylko z samej historii zbrodni nazistowskich przeciwko Żydom, ale również z tego, jak te zbrodnie są reprezentowane i interpretowane przez wiele mediów w różnych narodowych, społecznych i kulturowych kontekstach. To, co nazywamy „pamięcią Holokaustu”, w dużym stopniu jest produktem tych reprezentacji oraz wielu znaczeń, które różnorodne publiczności im nadają.

Jan Grabowski

Trzecia faza Zagłady. Kilka uwag historyka

Premiera szeroko już komentowanej książki Jana T. Grossa zbiega się właśnie z publikacją kilku książek, esejów i studiów, które mogą w sposób trwały wpłynąć na nasze postrzeganie okupacyjnej przeszłości, a na pewno pozwolą nam lepiej zrozumieć tragizm stosunków polsko-żydowskich w ostatnich latach wojny. Wszystkie te publikacje łączy nie tylko tematyka, lecz, co bardziej istotne, odwoływanie się do podobnej podstawy źródłowej. Profesor Jan Grabowski niżej przedstawia podstawowe fakty dotyczące tych nowych badań.

Jerzy Jedlicki

Zwyczajny powiat

Często krytycy prac historyków zajmujących się Zagładą Żydów koncentrują się na problemie skali bolesnych dla narodowej wspólnoty zjawisk. W przypadku recenzowanej niżej książki profesora Jana Grabowskiego trudno chyba jednak o jakiekolwiek wątpliwości. Autor z chłodem i precyzją opisuje w niej tragiczne dzieje „zwyczajnego” – jak pisze Jerzy Jedlicki – powiatu, jakich było w Polsce wiele, może zbyt wiele.

Anna Ziębińska-Witek

Teksty z czasów Zagłady

Na Holokaust, czyli przeprowadzoną celowo i systematycznie oraz wspieraną instytucjonalno-administracyjnym aparatem III Rzeszy eksterminację europejskich Żydów, składa się seria procesów i zjawisk, które wciąż stanowią przedmiot debat historyków, socjologów, teologów i filozofów oraz są tematem wielu prac artystycznych.

Bartosz Kwieciński

Rekonstrukcja trudnych wspomnień

W znaczącym stopniu na pamięci zbudowany jest projekt artystyczny Grynberga. W pierwszej płaszczyźnie na pamięci rodzinnego przekazu, a szczególnie na jej wyjątkowym aspekcie, który Marianne Hirsch nazwała „post-pamięcią”.

Maciej Jakubowiak

Rzecz literatury Zagłady

Rzecz wydaje się oczywista: po Zagładzie pozostały rzeczy. Buty, okulary, walizki zgromadzone w zamienionych w muzea dawnych obozach śmierci stanowią dziś najważniejsze, często jedyne, świadectwo życia zamordowanych tam ludzi.

kard. Stanisław Dziwisz

Ścieżka pojednania

26 maja 2010 roku kardynał Stanisław Dziwisz otrzymał międzyreligijną Nagrodę im kard. Augustyna Bei1, ustanowioną przez amerykańską Ligę Przeciw Zniesławieniu (ADL) – jedną z najważniejszych organizacji żydowskich na świecie. Nagroda ta jest przyznawana hierarchom Kościoła katolickiego, którzy działają na rzecz pojednania chrześcijańsko-żydowskiego. Poniżej zamieszczamy tekst przemówienia, wygłoszonego przy tej okazji przez Metropolitę Krakowskiego.

Sławomir Buryła

Gorzkie prawdy. O książce Barbary Stanisławczyk Czterdzieści twardych

Mówiąc nieskromnie, przez ostatnie lata przeczytałem sporo z tego, co się ukazało na temat Zagłady. Są w tej grupie teksty wspomnieniowe, reportażowe, jest literatura piękna. O Czterdzieści twardych wiedziałem od dawna, wszak pierwsze wydanie książki Barbary Stanisławczyk ukazało się dwanaście lat temu. Nie potrafię dziś powiedzieć, dlaczego wcześniej nie sięgnąłem po ten tom. Raz czy dwa przejrzałem pobieżnie jego treść tak, by się zorientować, czego dotyczy. Wiedziałem więc, że chodzi o ukrywanie Żydów przez Polaków. To mi wystarczało.

Tadeusz Markiel

Zagłada domu Trinczerów

Przez kilkadziesiąt lat czekałem, aż odejdą uczestniczy tamtych zdarzeń, aby móc opowiedzieć tragiczną historię Żydów gniewczyńskich z uwzględnieniem ich punktu widzenia – podstawić ludziom lustro, aby się mogli w nim przeglądnąć. Upominam się o tych bezbronnych ludzi!