fbpx

Tag: świat

Klaudia Khan

Gdy woda nie spada z nieba

Wojny o wodę, jej wykupywanie przez bogatych i utrzymywanie władzy dzięki kontroli nad jej dystrybucją brzmiały do niedawna jak scenariusz filmów science-fiction. Przykład Pakistanu zamieszkiwanego przez ponad 200 mln mieszkańców, udowadnia, że tylko krok dzieli nas od momentu, gdy stanie się on faktem.

Małgorzata Nocuń

Mater Dolorosa Poradziecji

Gdyby tworzono definicję pojęcia „matka cierpiąca z kraju poradzieckiego”, brzmiałaby: kobieta, której syna zabito podczas wojny albo operacji specjalnej. Zginął, ponieważ był niewygodny dla władz. Pogrążona w żałobie matka szuka prawdy o śmierci swojego dziecka, często i jego ciała. Chce tę śmierć pomścić, a czasem tylko urządzić pogrzeb i pomodlić się na grobie.

Agata Teperek

Prawo do ziemi

Historia Saamów, rdzennej ludności Europy Północnej, jest jednym z wielu przykładów na to, że sztuka ma moc przywracania pamięci o dawnych krzywdach, szerzenia wiedzy wymazywanej z podręczników i zmuszania tych, którzy są odpowiedzialni za minione tragedie, do uderzenia się w pierś.

Michał Matlak

Czułe punkty Francji

Jeszcze przed brutalnym zabójstwem Samuela Paty’ego przez nastoletniego islamistę Emmanuel Macron udał się na paryskie przedmieście, by wygłosić programowe przemówienie o walce z muzułmańskim separatyzmem. Jak będzie wyglądać nowe wcielenie francuskiej zasady laickości?

Krzysztof Marciniak

Bieg z zamkniętymi oczami

Konwencjonalne formy użytkowania plaży szybko mnie nudzą. Zaprojektowałem więc warsztaty ze słuchania szumu, które proponuję plażowiczom. Tłumaczę im, że dla mnie szum oceanu jest muzyką, a ocean – największym i najbogatszym w brzmienia instrumentem muzycznym na Ziemi.

Błażej Popławski

Bliski kres obrzezania kobiet w Afryce

W maju 2020 r. Sudan zdelegalizował zabieg okaleczania narządów płciowych dziewczynek. Dotąd przechodziło go ponad 85% mieszkanek kraju. To kolejny etap walki o równouprawnienie kobiet w postkolonialnych demokracjach.

Michał Cholewa

Chiny i ład światowy w dobie rywalizacji z USA

Mimo wstępnego porozumienia z grudnia 2019 r., które oddaliło eskalację wojny handlowej między Waszyngtonem i Pekinem, napięcie między dwoma mocarstwami trwa. I jest wielce prawdopodobne, że szersza rywalizacja USA z Chinami będzie w dającej się przewidzieć przyszłości najistotniejszym elementem pejzażu międzynarodowego.

Patrycja Pendrakowska

Podróż tysiąca mil zaczyna się od pierwszego kroku

Od pamiętnych wydarzeń na pl. Niebiańskiego Spokoju minęło już ponad 30 lat. Rocznica jest niewątpliwie okazją do podsumowań i refleksji nad stanem obecnych Chin zarządzanych przez Komunistyczną Partię Chin, a także nad alternatywnymi scenariuszami rozwoju Państwa Środka.

Michał Lubina

Hongkong nie wierzy łzom

Od czerwca trwa w Hongkongu „rewolucja naszych czasów”. Bardzo chińska i współczesna zarazem. Gdy zaczynały się masowe protesty, świat przecierał oczy ze zdumienia. To kupieckie miasto, do tej pory symbol zarabiania pieniędzy i pragmatyzmu, w spektakularny sposób unicestwia swój wizerunek. Niszcząc stacje metra, siedziby banków i sklepów, demonstranci nie tylko wpędzają Pachnący Port w recesję – unicestwiają także jego markę znaną ze sloganu „światowe miasto Azji”. Robią to całkowicie świadomie.

Ola Gracjasz

Kuba – wyspa duchów

W stanach opętania element transu jest podstawą. W ich wywoływaniu i utrzymaniu ważną rolę odgrywają rytmiczne bębny i powtarzające się ruchy ciała oraz śpiew, a także gęsty dym z cygar i opary rumu. Podczas ceremonii santerii nie używa się jednak substancji psychoaktywnych.

Małgorzata Nocuń

Wojna aż do znudzenia

Źle się dzieje, kiedy niewygaszona wojna przenosi się do literatury i kultury popularnej. To pokazuje, że wszyscy już do niej przywykli, że spowszedniała, jest i będzie, bo nikt nie ma pomysłu (a może nawet ochoty), by ją skończyć. Taka wojna toczy się na wschodzie Ukrainy.

Magdalena Genow

Europa po bułgarsku

Jesień 2018 r. upłynęła w Bułgarii pod znakiem protestów, ale ich efekty to kosmetyka, a nie nowa jakość w polityce. Zaczęło się podobnie jak we Francji – od strajków po zapowiedzianych podwyżkach cen paliw. Nie wyłoniły one jednak liderów, z którymi władza mogłaby negocjować.

Natalia Bloch

Momo z Nutellą i spotkanie z ofiarą tortur. O solidarnej turystyce

Co przyciąga turystów do obozu uchodźców? I co uchodźcom daje bycie turystyczną atrakcją? Przykład Tybetańczyków pokazuje, że takie spotkanie nie musi kończyć się na banalnej rekreacji ani służyć neokolonialnemu wyzyskowi lokalnych społeczności. Może za to okazać się przestrzenią „odzyskiwania głosu”, sprawczości i podmiotowości.

Weronika Gogola

Zbójnicy, pasterze i grafowie.  Kim są Słowacy?

Postrzeganie Słowaków tylko jako zbójników spod Tatier albo biednych, acz szlachetnych pasterzy jest niezwykle krzywdzące. Co najgorsze, wielu Słowaków do dziś żyje w przekonaniu, że te dwie tożsamości: zbójecka i pasterska, są podstawą ich bycia.

Patrycja Paula Gas

Lekcje z Borneo

Współcześni Dajakowie, dawniej znani jako łowcy głów mieszkający w długich domach na palach, nie różnią się w zasadniczy sposób od przeciętnego Europejczyka. Stawiają przede wszystkim na zdobycie dobrego wykształcenia oraz godnej pracy. Z jednej strony ciągle walczą o kultywowanie swoich tradycji pełnych magii i rytuałów, z drugiej – nie chcą być traktowani jako zacofani i niecywilizowani.

Joanna Bar

Tanzania na drodze do społeczeństwa obywatelskiego

W skali regionu Tanzania postrzegana jest jako stabilne państwo, które odnotowuje stały wzrost gospodarczy. Zawdzięcza go jednak w dużym stopniu zagranicznej pomocy. W skali globalnej znajduje się bowiem w pierwszej dwudziestce państw, które otrzymują największe wsparcie rozwojowe.

Mateusz Marczewski

Prawo do ziemi, prawo do głosu

Kultura rdzennych mieszkańców Australii i ich duchowe wartości, które były skutecznie wyniszczane przez dwa ostatnie stulecia, dziś stają się cennym towarem. Prawo do wizerunku, podobnie jak prawo do ziemi, to zagadnienie, w sprawie którego zarówno rdzenni mieszkańcy, jak i potomkowie kolonizatorów zabierają głos. Coraz bardziej równy.

Ola Synowiec

Meksyk jeszcze nie zginął

W lipcu 2018 r. Meksyk wybrał pierwszego lewicowego prezydenta w historii. Oddano na niego więcej głosów niż na jakiegokolwiek innego kandydata wcześniej. Do urn poszła rekordowo duża liczba Meksykanów. Społeczeństwo domaga się zmian w przeżartym przemocą i korupcją kraju.

Roman Husarski

Pod batutą Pjongjangu

Największą sztuczką Pjongjangu, ukrywającą prawdziwe cele Korei Północnej, okazuje się dżucze. Ta sztandarowa ideologia Kim Ir Sena została wykreowana przede wszystkim na potrzeby zewnętrznego świata i w samej Korei nigdy nie odgrywała wiodącej roli.

Mikołaj Golachowski

Ludzie Północy

Arktyka syberyjska jest nieprzerwanie zasiedlona od co najmniej 10 tys. lat, amerykańska – od 5 tys. I wcale nie była to dla mieszkańców nieustanna walka o przeżycie. Warunki arktyczne są oczywiście surowe, ale przez tysiąclecia były też dosyć przewidywalne.

Piotr Oleksy

Mołdawianie. Naród (de)konstruowany

Poradziecki mołdawianizm, a także unionizm (koncepcja połączenia kraju z Rumunią) i pragmatyczny, państwowy patriotyzm to trzy postawy, które do tej pory określają mołdawskie życie polityczne i społeczne. Jednak to dwie pierwsze idee rządzą społecznymi emocjami, mobilizując zwolenników do politycznej i obywatelskiej aktywności.

Jakub Sławek

Jemen – plemienne zależności

W Jemenie prezydent i rząd nie kontrolują znacznej części terytorium państwa. Secesja południowych obszarów to już właściwie fakt, a skala podziałów społecznych i wzajemnych antagonizmów jest zbyt wielka, aby w najbliższej przyszłości zdołano utworzyć wspólne państwo.

Joanna Beata Michlic

Długi cień Zagłady: historie ocalałych dzieci

Epoka po ludobójstwie nie przyniosła najmłodszym ocalałym końca poczucia dezorientacji i bezbronności w świecie dorosłych. Ich powojenne doświadczenia najlepiej opisuje świadomość zrujnowanych marzeń i dojmujące uczucie osierocenia ukrywane pod maską radości z powodu własnego ocalenia.

Błażej Popławski

Gniew Biafry. Pół wieku po ludobójstwie

Pięćdziesiąt lat temu krwawa wojna domowa wstrząsnęła Nigerią – obecnie najludniejszym i jednym z najbogatszych krajów Afryki. Pamięć o tym konflikcie i hekatombie, jaka stała się udziałem Nigeryjczyków, jest żywa do dzisiaj.

z Michałem Łuczakiem i Filipem Springerem rozmawia Katarzyna Kazimierowska

Godność w Spitaku

Ludzie w Spitaku mówią rzeczy, obok których nie można przejść obojętnie. A my mieliśmy ambicję opowiedzieć nie tyle o mieście, ile o człowieku względem tragedii. W polskiej szkole reportażu mówi się o tym „nadwyżka”.

z Adamem Danielem Rotfeldem rozmawia Piotr Kubasiak

Życie wymusza zmianę

Żaden kraj nie wniósł tyle do ukształtowania nowej narodowej i państwowej świadomości Ukraińców co Rosja swoimi działaniami na przełomie lat 2013 i 2014. Ukraińcy powinni stawiać Putinowi pomniki za to, że przyczynił się do pobudzenia ich poczucia wspólnoty narodowej. Nastroje antyrosyjskie były na Ukrainie centralnej i południowo-wschodniej sprawą marginalną. Teraz stały się dominujące.

Damian Żuchowski, Błażej Popławski

Krew Papuasów

W państwie, w którym mieszka najwięcej muzułmanów na świecie, od ponad półwiecza trwa ludobójstwo, którego ofiarą pada mniejszość etniczna i religijna. A świat milczy, legitymizując tym samym politykę indonezyjskiej administracji wobec Papuasów.

Julia Szulecka, Kacper Szulecki

Spółdzielnia

W pierwszym roku przychody na rodzinę we wsi podwoiły się. Po 12 latach stanowiły dziesięciokrotność wyjściowych. Brzmi jak bajka. Ale tak naprawdę chodziło o bardzo proste kroki i przezwyciężenie starych przyzwyczajeń i niesnasek. Kluczem było namówienie chłopów, żeby obsiewali własne pola. Niby proste, ale czasem nie mieli czym, czasem nie wiedzieli jak, najczęściej bali się, że sąsiad ukradnie plony.

Andrzej Brzeziecki

Był Sacharow, zabrakło Havla

Inteligenci we wschodniej Europie byli sumieniem narodu, ale sumienie ma to do siebie, że od czasu do czasu nieznośnie ciąży. Utożsamiana z nimi diermokracja kojarzy się poradzieckim społeczeństwom z chaosem i biedą. Inteligencja była w stanie odpowiedzieć na pytania dotyczące historii czy kwestii narodowościowych, okazała się jednak bezradna, gdy poziom życia w krajach poradzieckich gwałtownie się pogorszył.

Michał Lubina

Niechciane zjednoczenie

Na Półwyspie Koreańskim wszyscy mówią o zjednoczeniu. Lecz tak naprawdę nikt go nie chce. Światowym mocarstwom odpowiada stan obecny. Dla reżimu północnokoreańskiego podział Korei to gwarancja istnienia. Południe zaś nie chce zapłacić za zjednoczenie. Wszystkim opłaca się podzielona Korea, choć nikt nie może tego powiedzieć głośno.

Katarzyna Dembicz

Kubańczyków przyszłość niepewna

Młodzi Kubańczycy w niczym nie przypominają swoich dziadków rewolucjonistów. Stare idee rewolucji kubańskiej, egalitaryzmu i kolektywizmu ścierają się z wizją konsumpcji i chęcią realizacji indywidualnych aspiracji.

Paweł Zerka

Latynoamerykańskie przypływy i odpływy

Trwająca półtorej dekady dominacja lewicy na latynoamerykańskiej scenie politycznej dobiegła kresu. To niekoniecznie oznacza pełen przechył z lewa na prawo. Na naszych oczach wykuwa się Ameryka Łacińska znacząco inna od tej, do której zdążyliśmy się przyzwyczaić.

Julia Szulecka, Kacper Szulecki

Pocztówki z antropocenu

Aktualne stężenie CO2 w atmosferze wynosi ponad 404 cząsteczki na milion, o 40 razy więcej niż w roku 2000. Średnia globalna temperatura roczna była w roku 2015 (najcieplejszym w historii, ale obecny się jeszcze nie skończył) o 1°C wyższa niż przed rewolucją przemysłową. Jak wygląda świat, który kryje się za tymi abstrakcyjnymi liczbami?

Błażej Popławski

Głodni sukcesu

Afryka odnotowuje spektakularny wzrost gospodarczy. Jego beneficjentem są jednak głównie elity polityczne. Nauczyły się one z ułańską fantazją ogrywać opozycję, przedstawicieli koncernów międzynarodowych oraz dawców pomocy z Europy i Ameryki.

z Marią Sniegowają rozmawia Małgorzata Nocuń

Wielkość odnaleziona w przeszłości

Rosyjskie społeczeństwo funkcjonuje w ideologicznej próżni. Rozpadł się system radziecki, wraz z nim umarły tradycyjne wartości, na których zbudowane było imperium radzieckie. To sprawia, że brak nam dzisiaj korzeni.

Rafał Prostak

Kto ma problem z Trumpem?

Analiza głównych wątków dotychczasowej kampanii Trumpa pokazuje, że wzbierająca fala prawicowego populizmu, zalewająca kolejne państwa europejskie, uderzyła z całą mocą w stabilną demokrację amerykańską. Prawyborczy sukces ekscentrycznego i narcystycznego miliardera, który w swej megalomanii zamarzył o zostaniu kolejnym prezydentem USA, to dla wielu wyraźny sygnał, że amerykańska polityka znalazła się w głębokim kryzysie.

z Marią Świetlik rozmawia Karolina Głowacka

Prawo do żywności

Skoro doszliśmy do konsensusu, że życie ludzkie nie podlega zasadom wolnego rynku, a wszelkie próby łamania praw człowieka powinny być ścigane, to nie możemy się godzić bez popadania w hipokryzję na utowarowienie absolutnie niezbędnych do życia rzeczy, takich jak żywność, woda czy leki ratujące zdrowie.

Józef Lang

Uzbekistan – na Wschodzie bez zmian

Związek Sowiecki stworzył nie tylko Uzbekistan w jego dzisiejszych granicach, ale też naród i język uzbecki we współczesnym rozumieniu. Zakonserwował natomiast tradycje politycznej rywalizacji na bazie podziałów klanowych, system korupcji i pogardy władzy dla obywateli.

Marta Kania

Mikrohistoria i makroproblem w Peru

Pozyskiwanie złota na dziko trwa intensywnie od ok. 2005 r. Jeszcze kilka lat temu był to rzeczywiście złoty interes. Mimo że dziś wydobycie znacznie spadło, brunatne wody Madre Dios nadal przyciągają wielu chętnych z całego departamentu, a nawet z obszarów Sierry.

Franciszek Czech

Klany, media i siła ludu

W pierwszych dziesięcioleciach po II wojnie światowej Filipiny były jedną z nielicznych demokracji w Azji. Gospodarka rozwijała się szybko, mówiono nawet, że to drugi po Japonii kraj pod względem ekonomicznym. Jednocześnie już wtedy ujawniały się mankamenty krzepnącego systemu politycznego, które Republika Filipin odziedziczyła po czasach kolonialnych.

Michał Lubina

Kambodża: w długim cieniu Hun Sena

Kambodża kojarzona jest głównie przez pryzmat Czerwonych Khmerów. To ich zbrodnie rodzą zainteresowanie tym państwem – od naukowego po turystyczne. Tymczasem, patrząc z perspektywy czasu, to raczej konsekwencje obalenia ich reżimu są politycznie ważniejsze dla dzisiejszej Kambodży. Kraj pozostaje w cieniu Hun Sena, ich następcy. Jednego z najdłużej rządzących i najmniej znanych dyktatorów świata.

Aleksandra Jarosiewicz

Droga do autorytaryzmu

Kryzysowi Azerbejdżanu w stosunkach z Zachodem, w szczególności z Unią Europejską, towarzyszy zbliżenie z Moskwą. Ten trend jest w dużej mierze efektem wydarzeń na Ukrainie.

z Krzysztofem A. Meissnerem rozmawia Anna Mateja

Dlaczego jest, jak jest?

Za sprawą fizyki poznaję rzeczywistość, która z jednej strony nas przerasta, i to wielokrotnie, z drugiej – jednak daje się uchwycić. Jak celnie zauważył Einstein: Pan Bóg jest wyrafinowany, ale nie złośliwy.

Paweł Słoń

W kinie w Rangunie

Birmański nacjonalizm znalazł się obecnie na rozdrożu i musi wypracować nowy model funkcjonowania w realiach wieloetnicznego kraju.

Paweł Słoń

Amok

„Amok” to jedyne w języku polskim słowo pochodzące z języka bahasa. Ciekawe, że gdy niemal we wszystkich państwach regionu dochodzi ostatnio do wybuchu publicznego niezadowolenia, kraj, którego kultura wzbogaciła zarówno naszą, jak i angielską mowę wyrazem odnotowanym już przez Jamesa Cooka, cieszy się – nawet biorąc pod uwagę zamieszanie z zaginionym samolotem – spokojem i stabilnością. Coraz więcej jednak pojawia się głosów, że prędzej czy później dojdzie w Malezji do historycznej zmiany.