fbpx

Tag: antysemityzm

z Moniką Bobako rozmawia Jędrzej Dudkiewicz

Izrael bronił się przed antysemityzmem, ale wpadł w pułapkę kolonializmu

Państwo Izrael powstało, aby chronić Żydów przed europejskim antysemityzmem. Zostało ono jednak zarazem zbudowane jako kolonialne „zachodnie państwo na Wschodzie”. Jeśli nie znajdziemy formuły na pogodzenie tych dwóch opowieści, to samo mówienie o Izraelu i Palestyńczykach będzie nastręczało ogromnych trudności.

z Joanną Tokarską-Bakir rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Poza krainę snów

W roku 1945 w Krakowie miał miejsce pogrom. Dwudziesty któryś z rzędu. Ocalali Żydzi wracali do swoich przedwojennych domów. Nie byli mile widziani. Napotkali wrogość i przemoc.

Sławomir Żurek

Co zrobiliśmy z naszym chrześcijaństwem?

Przemoc fizyczna i symboliczna, antyjudaizm oraz nienawiść rasowa to główne wyznaczniki relacji chrześcijan do wyznawców judaizmu, których efektem było przyzwolenie na zagładę Żydów w wieku XX lub co najmniej bierność wobec niej. Sytuację odmienił dopiero II Sobór Watykański, nazywając antysemityzm grzechem.

Janusz Poniewierski

Stańmy wreszcie przed lustrem

Kiedy redakcja „Znaku” umawiała się z Pawłem Śpiewakiem na druk „tez o polskim antysemityzmie”, nikt nie przypuszczał, że staną się one czymś na kształt testamentu. Że będziemy je czytać jak zapis ostatniej woli ich autora.

Paweł Śpiewak

12 i pół tezy o polskim antysemityzmie

Gdy czytam przedwojenne gazety, wydaje mi się, że ówczesną Polskę ogarnęła gorączka antyżydowska. Antysemickie poglądy były głoszone tak szeroko i w tak skrajnych formach, że można było odnieść wrażenie, iż Polacy sami się szykowali do jakiegoś rozwiązania „kwestii żydowskiej”.

Dominika Kozłowska

Szczepionka przeciw wirusowi nienawiści

Niedługo przed śmiercią prof. Paweł Śpiewak wysłał do naszej redakcji poruszający esej o antysemityzmie. Napisał wtedy w liście: „Brzmi niemal jak manifest. Nie szkodzi. Chciałbym, żeby wybrzmiał mocno”. Dlaczego profesor uznał, że trzeba znów głośno ostrzegać przed antysemityzmem? Że należy przypominać o religijnych i politycznych źródłach prześladowań Żydów?

Janusz Poniewierski

Listopad 2021. Pamiętam o dzieciach z Michałowa

Dzisiaj najważniejsze, najbardziej pilne są wiadomości płynące znad granicy polsko-białoruskiej. Nie wolno nam o tym zapomnieć. Myślę zatem o uchodźcach i imigrantach, którzy tam umarli. Pamiętam o dzieciach z Michałowa…

Redakcja

Anna Brzyska i Marian Turski laureatami Nagrody im. ks. Stanisława Musiała

W piątek 8 października dziennikarz i historyk Marian Turski oraz działaczka społeczna Anna Brzyska odbiorą Nagrody im. ks. Stanisława Musiała za rok 2020. Wyróżnienie to jest przyznawane osobom zasłużonym dla dialogu chrześcijańsko- i polsko-żydowskiego.

Jan Woleński

Symetryzm polsko-żydowski?

Tytułowy symetryzm to pogląd głoszący, że istnieje symetria w sytuacji Polaków i Żydów w czasie II wojny światowej oraz we współczesnych zjawiskach antysemityzmu i antypolonizmu. Chcę pokazać, dlaczego jest to przekonanie niemożliwe do obrony

Janusz Poniewierski

Palący wstyd

Miałem nadzieję, że 50 lat po Marcu antysemicka retoryka w mediach publicznych należy już bezpowrotnie do przeszłości. Myliłem się. Oto bowiem w styczniu 2018 r. państwowa telewizja znów otwarła puszkę Pandory

z Joanną Tokarską-Bakir rozmawia Marta Duch-Dyngosz

Pogrom kielecki – decydujący był antysemityzm

Historia o prowokacji kieleckiej ma swój dość oczywisty ekwiwalent – jest nim Jedwabne. Mimo że śledztwo IPN wykazało co innego, wielu wciąż woli myśleć, że tam nie było Polaków albo też byli, ale to Niemcy kazali im zabijać. Tu, w Kielcach, wprawdzie obecności Polaków nie można zaprzeczyć, ale chcemy wierzyć, że za sznurki pociągali Rosjanie.

Bożena Keff

Kilka powszechnych tajemnic

Nie da się prawdziwie opowiedzieć uczniom ostatniego i najgorszego rozdziału historii Żydów w Polsce, pilnując kompulsywnie „dobrego imienia Polski” i powtarzając odwieczny „zestaw z drzewkiem” – czyli opowieść o tym, że pomimo kary śmierci, która groziła za pomoc Żydom, Polacy ich ratowali, za co otrzymali najwięcej wśród narodów Europy (6,5 tys.) drzewek Sprawiedliwych w Yad Vaschem.

Joanna Bilmin-Odrowąż

Brakująca tożsamość

W Białymstoku przedwojenna historia została zamieciona w kąt, przysypana, ukryta. W tym niegdyś żydowskim mieście trudno odnaleźć ślady obecności wyznawców judaizmu.

Marta Duch-Dyngosz

Antysemityzm u źródeł polskości

W Obcym jako zagrożeniu Michlic śledzi historię bliskich związków antysemityzmu z polskim etnonacjonalizmem, który autorka odróżnia od nacjonalizmu obywatelskiego. 

Stanisław Krajewski

Co mnie uwiera

Nie twierdzę, że chrześcijanie muszą być antysemitami, choć są Żydzi, którzy tak sądzą. Braterstwo Żydów i chrześcijan jest możliwe. Uważam jednak, że za żydowską nieufnością wobec chrześcijaństwa stoją głębokie racje.

z Markiem Nowakiem OP rozmawia Jakub Drath

Bracia i ojcowie

Swego czasu przeżyłem duże zaskoczenie, czytając książkę Cywilizacja żydowska Feliksa Konecznego. Odnosząc się do oskarżeń o mord rytualny, stwierdzał, że nie rozumie, dlaczego Kościół wydawał orzeczenia zakazujące ich rozpowszechniania. A kiedy już zupełnie brakowało mu argumentów, próbował przekonywać, iż nie da się udowodnić, że nie istnieje taka sekta żydowska, która czegoś takiego dokonuje.

Janusz Poniewierski

Czy istnieje na to jakieś lekarstwo?

Posoborowy Kościół definitywnie odrzucił antyjudaizm. Niestety, nowe spojrzenie na Żydów z trudem przedziera się do świadomości polskich katolików, nawet profesorów teologii i biskupów.

Marta Duch-Dyngosz

Rekolekcje narodowe

Najwyższe wskaźniki antysemityzmu notuje się w województwach: podlaskim, lubelskim i podkarpackim, w których przed Zagładą społeczności żydowskie były najliczniejsze. W tych regionach wiara w mord rytualny jest najsilniejsza, a Żyd wciąż bywa postrzegany jako postać demoniczna.

ks. Stanisław Musiał

Oczyszczenie sumień

By nie być posądzonym o gołosłowność, wymienię kilka konkretnych przykładów. Przez co najmniej trzy wieki Kościół w Polsce tolerował, wspierał i zazwyczaj inicjował procesy przeciw Żydom o tzw. mord rytualny − i to wbrew nauczaniu papieży. W wyniku ponad stu procesów w tej sprawie poniosło śmierć − poprzedzoną okrutnymi torturami − wieleset osób, nie mówiąc już o ustawicznym lęku, w jakim żyły gminy żydowskie, bo każdy przypadkowo znaleziony trup dziecka mógł zostać przeciwko nim wykorzystany.

Marek Kucia

Żyd wyobrażony

Książka Aliny Całej przedstawia antysemityzm w Polsce od czasów najdawniejszych nieomal do dzisiaj, a także podejmuje problem jego genezy. Żyd – wróg odwieczny? przynosi jak dotąd najbardziej wszechstronne studium zjawiska.

Michał Przeperski

Niehistoryczna książka historyczna

Tytuł zdaje się sugerować, że autor przeanalizuje rozwój samego mitu żydokomuny, przyczyny jego powstania i momenty największego nasilenia. Rzeczywiście, elementy te są w książce obecne, ale nie stanowią jej najistotniejszej części. Idąc za przykładem Grossa, Śpiewak przyjął bowiem w dużej mierze punkt widzenia Żydów komunistów.

Grzegorz Krzywiec

Papierek lakmusowy porządku demokratycznego

To antologia, na którą długo przyszło czekać. Przyczyna nie leży chyba w technicznych trudnościach zestawienia i opracowania tylu różnorodnych materiałów, kłopot polega raczej na przyjęciu klarownego klucza interpretacyjnego spinającego poszczególne teksty.

z Jean-Yves Potelem rozmawia Rafał Szmytka

Pamięć polska, pamięć francuska

Od wielu lat związany jest Pan z Polską. Przez cztery lata pracował Pan w Ambasadzie Francji w Warszawie, a teraz niemal co roku organizuje szkołę letnią paryskiej fundacji Mémorial de la Shoah. Dlaczego akurat Polskę wybrał Pan na miejsce realizacji swojej kariery zawodowej?

Jean-Yves Potel

Znak zapytania – francuska debata o polskim antysemityzmie

Francuska debata na temat stosunków polsko-żydowskich i polskiego antysemityzmu od wielu lat znacząco wpływa na wizerunek Polski w Europie. Niedawno w polskiej prasie głośnym echem odbiła się dyskusja między Claude’em Lanzmannem i Yannickiem Haenelem, w której przy okazji kłótni o powieść tego ostatniego powrócono m.in. do tematu polskich postaw wobec Żydów w czasie wojny. W nowej książce Jean-Yves Potela, zatytułowanej Koniec niewinności, której fragment publikujemy poniżej, autor wraca do tych kwestii starając się krytycznie spojrzeć na obie strony sporu – polską i francuską. Nie ogranicza się przy tym jedynie do zreferowania sporu Lanzmann-Haenel, przedstawia całą panoramę francuskich stanowisk w obecnej debacie na temat stosunków polsko-żydowskich.

Krzysztof Jaskułowski

Legendy o krwi

Monumentalna książka Joanny Tokarskiej-Bakir opowiada o długich dziejach europejskiego dyskursu antyżydowskiego. Składa się z dwóch części, które, jeśli wziąć pod uwagę ich objętość, ilość analizowanego materiału i merytoryczną zawartość, z powodzeniem mogłyby zostać wydane jako osobne monografie.

Anna Wolff-Powęska

„Noc kryształowa” – noc hańby

Najnowsza historia Niemiec zawiera kilka cezur, które wyznaczyły przełomy w politycznej i moralnej biografii tego kraju. Datą szczególną, która wyraża ambiwalencję losu niemieckiego jest 9 listopada. W dniu tym skumulowały się wzloty i upadki narodu niemieckiego: W 1848 r. stracono przywódcę ruchu liberalnego, poetę, Roberta Bluma, zamykając tym samym etap demokratycznego zrywu na fali Wiosny Ludów. W 1918 r. upadła monarchia. W 1923 r. miał miejsce nieudany pucz Hitlera w Monachium.

ks. Romuald Jakub Weksler-Waszkinel

Antysemityzm bez Żydów

Do podtrzymywania antysemityzmu wcale nie są potrzebni Żydzi. Wystarczy chore chrześcijaństwo. A polskie chrześcijaństwo (dokładniej: to, co w polskim katolicyzmie dominujące) jest chore, zainfekowane antyjudaizmem.