fbpx
Paweł Jasnowski lipiec-sierpień 2017

Rzeczy, śmierć i wstydliwy kleks

Jak przestałem kochać design z Rzeczami, któ­rych nie wyrzuciłem układają się w dyptyk, którego tematyczną oś stanowią codzienne, zupełnie banalne rzeczy, przynoszące wspo­mnienie o rodzicach – ich życiu i śmierci.

Artykuł z numeru

Kim jestem, kiedy podróżuję?

Kim jestem, kiedy podróżuję?

Gest pisarski jest próbą reaktywowania widzial­ności rzeczy, objęcia uwagą tego, co nas otacza, co przeoczamy, a co mogłoby, jak pisał Georges Perec, wyrazić „to, co jest i czym my jesteśmy”. W Rzeczach… Wicha zdaje się mówić, że choć są one nośnikami emocji i pamięci, to nie mają władzy pamięci i bez nas tracą nieubłaganie swoją i naszą historię. Pisanie po śmierci matki jest więc ożywianiem tej pamięci i ocaleniem jedynych śladów matczynej (nie)obecności. Autor bardziej ufa rzeczom niż słowom, w których obiekty zbyt często krzepną w jednym kształcie. „Dopóki nie mogę ich opisać, jeszcze trochę żyją” – powiada. Dlatego słowom powierza ledwie pomocniczą, akuszerską wobec rzeczy funkcję.

W nowej, doskonałej książce autor wydobywa także to, co funkcjonowało na marginesach, w przypisie do rodzinnej historii – czarny plamiący kleks pochodzenia. Krewni Wichy długo go omijali, próbowali wybielić, zatrzeć. Matka, przeciwnie, ku ich zdumieniu chwytała to słowo plamę, i „dźgała nim na oślep”. Syn także podejmuje pracę detabu­izacji i wypowiada żydowski wstyd.

Wicha wspomina, że matka nie lubiła książek wzniosłych, z budującym przesłaniem. Rzeczy, których nie wyrzuciłem tak właśnie zostały napisane – bez nadęcia, zbędnych przymiot­ników, sentymentu, a także fałszywych pocieszeń. Ostatecznie bowiem jest tylko to, i to już jest wszystko: „cienki strumyk. Pilot od telewizora. Pudełko z lekami. Miska do wymiotowania”.

_

Marcin Wicha

Rzeczy, których nie wyrzuciłem

Wydawnictwo Karakter, Kraków 2017, s. 198