Porzućmy wadliwe prawo

Konieczne jest nowe porozumienie społeczne w kwestii praw reprodukcyjnych i ochrony życia. Zmiana obowiązujących przepisów to zadanie dla polityków, którzy będą mieli odwagę bronić systemowych rozwiązań, nawet jeśli w krótkiej perspektywie doprowadzą one do wzrostu liczby oficjalnie zarejestrowanych zabiegów przerwania ciąży, to na dłuższą metę zbudują one podstawy nowoczesnego społeczeństwa opartego na zasadzie równości praw i poszanowaniu dla każdego życia.

739 – spis treści

Moje zniszczone życie

Niby wszystko wiadomo: 10 lipca 1973 r. Olga Hepnarová wjechała ciężarówką w grupę ludzi stojących na przystanku tramwajowym przy pl. Strossmayera w Pradze.

Ostatni świadek

„Nie chcę oceniać, oskarżać i rozdawać cenzurek” – inaczej niż Teresa Torańska w Oni deklaruje Andrzej Romanowski na początku rozmowy z Lucyną Tychową, córką Jakuba Bermana.

W kamienicy z czerwonym szyldem

Tytułowa rodzina żydowskich finansistów to jedna z najbogatszych na świecie, otoczonych największą legendą.

Adriatyk bez granic

Uwe Rada po Odrze i Niemnie bierze na warsztat Adriatyk i, na co wskazuje tytuł oryginału, próbuje na nowo odkrywać tęsknoty za różnymi przejawami adriatyckiego świata.

Jakość wspólnej przestrzeni

Architektura jest dziedziną sztuki, z którą każdy z nas ma do czynienia na co dzień. Możemy odbierać ją mniej lub bardziej świadomie, ale nie da się zaprzeczyć jej obecności, a też trudno ją zignorować.

Idealnie brzydka

Najnowszej książki Huberta Klimko-Dobrzanieckiego nie można zaliczyć do typowych przewodników o tym co, w danym kraju trzeba zobaczyć, zjeść czy zrobić.

Rozmowy najnowsze

Benedykt XVI jest świadomy, że na szali leży autorytet papiestwa i kościelnego urzędu w ogólności. Widać, że sprawa jest przez niego dogłębnie przemyślana, a apologia własnej decyzji przedstawiona jasno i przekonująco

Spór o dziedzictwo oświecenia

Reinhart Koselleck (1923–2006) był wybitnym historykiem, wykładowcą niemieckich i zagranicznych uczelni, uczestnikiem papieskich spotkań z intelektualistami w Castel Gandolfo.

Kobiety rewolucji, zakładniczki patriarchatu

Kobiety pierwszej Solidarności wywodziły się zarówno z PRL-owskich klas ludowych, jak i z ówczesnej inteligencji: współtworzyły nową, krótkotrwałą wspólnotę.

Wojna na kobiecym ciele

Sofi Oksanen to autorka, która powoli staje się w Polsce coraz głośniejsza – wiosną 2015 r. ukazała się jej druga powieść Gdy zniknęły gołębie, w czerwcu tego samego roku gościła na Big Book Festival w Warszawie.

Kondukt bez pogrzebu

Marcin Napiórkowski nie napisał książki o powstaniu warszawskim, ale „historię pamięci” o nim, imponująco, jak głosi podtytuł, zakreśloną czasowo – od roku 1944 do 2014.

Hanka, co chciała Niemca

Dziennik Hanki Zach jest błahy. Tymczasem w tekstach towarzyszących wydanym po ponad 70 latach zapiskom powtarza się słowo „szok”. Potwierdzam, lektura jest (pozytywnie) szokująca. Możliwe, że to najbardziej wywrotowa książka ostatnich lat.

Nie potrzeba skrzydeł

Bruno. Chłopiec, który nauczył się latać to książka, która stwarza doskonałą okazję, by mając na uwadze wrażliwość i wyobraźnię najmłodszych czytelników, pokazać im twórczość Schulza zdecydowanie wcześniej niż na etapie licealnych lektur.

Klatki z wyobraźnią

Picturebooki wymagają od czytelnika pracy wyobraźni, myślenia metaforą. To dlatego dorosły i dziecko mogą uczyć się od siebie, czytając i oglądając taką książkę.

Jak filozofować o technologii?

Sztuczna inteligencja potrafi już nie tylko skomponować piosenkę, ale również zdać test Turinga. Celem jest jednak skonstruowanie maszyny, która byłaby w stanie przejąć funkcję organizowania życia. Czy potrafimy to sobie wyobrazić?

Znak równości. Wandy Chotomskiej lekarstwo na dziecięcy smutek

„Królowa jest tylko jedna” – konstatuje w książce Wanda Chotomska. Nie mam nic do ukrycia Barbara Gawryluk, mając na myśli niezachwianą pozycję, jaką od lat zajmuje w polskiej literaturze dziecięcej autorka Panny Kreseczki.

Pożytek z Jürgena Habermasa

Byłbym skłonny mówić o samotności Habermasa we współczesnej filozofii. Ale także o jego niespodziewanej, ponownie odkrytej, oryginalności oraz użyteczności.

Powołanie filozofii. Krytyka i komunikacja

Filozofia jest dziś przedsięwzięciem pasożytniczym, żywiącym się cudzymi procesami uczenia. Lecz właśnie w tej drugorzędnej roli refleksyjnego odnoszenia się do innych, zastanych postaci ducha obiektywnego filozofia może krytycznie spojrzeć na całość tego, co wiemy, i tego, co myślimy, że wiemy.

Porzućmy wadliwe prawo

Konieczne jest nowe porozumienie społeczne w kwestii praw reprodukcyjnych i ochrony życia. Zmiana obowiązujących przepisów to zadanie dla polityków, którzy będą mieli odwagę bronić systemowych rozwiązań, nawet jeśli w krótkiej perspektywie doprowadzą one do wzrostu liczby oficjalnie zarejestrowanych zabiegów przerwania ciąży, to na dłuższą metę zbudują one podstawy nowoczesnego społeczeństwa opartego na zasadzie równości praw i poszanowaniu dla każdego życia.

Coraz bliżej albo coraz mniej

Nasze dzielenie się opłatkiem – niewytłumaczalna próba usprawiedliwienia gestu, który albo jest pozorny, a nawet fałszywy, albo powinien być wyspowiadany do samej najboleśniejszej prawdy o pustym geście, a więc o kłamstwie.

Kubańczyków przyszłość niepewna

Młodzi Kubańczycy w niczym nie przypominają swoich dziadków rewolucjonistów. Stare idee rewolucji kubańskiej, egalitaryzmu i kolektywizmu ścierają się z wizją konsumpcji i chęcią realizacji indywidualnych aspiracji.

Latynoamerykańskie przypływy i odpływy

Trwająca półtorej dekady dominacja lewicy na latynoamerykańskiej scenie politycznej dobiegła kresu. To niekoniecznie oznacza pełen przechył z lewa na prawo. Na naszych oczach wykuwa się Ameryka Łacińska znacząco inna od tej, do której zdążyliśmy się przyzwyczaić.

Wizjer

W następnym roku znów zabiła karpia, ulepiła pierogi, nakryła stół. Znów się spóźniali. Znów podbiegała do wizjera. Kroki wyraźne, głośne. Nie ich.

Transnarodowa historia strajków głodowych

Strajk głodowy należy do grupy narzędzi oporu politycznego polegających na poddawaniu się – a nawet zadawaniu sobie – cierpienia. Wchodzi do użycia ruchów protestu w II poł. XIX w. wraz z takimi działaniami, jak: prowokowanie aresztowań i przemocy ze strony policji, samookaleczenia (np. zaszywanie ust) i samobójstwa (w tym samospalenia).

Algorytmy głodu

Wielki Głód był zamachem na naturalny porządek świata, strzałem wymierzonym w konserwatywną świadomość ekologiczną, która nigdy nie wątpiła w cykle przyrodnicze. To realizacja szatańskiego pomysłu.

Głód. Mało charyzmatyczny skandal

Głód był zawsze, ale kiedyś nie mogliśmy sobie z nim poradzić. Teraz tego nie robimy, bo nam się nie opłaca. Można więc powiedzieć, że przyczyny współczesnego głodu są jeszcze straszniejsze od ich skutków. Głód to nie brak żywności, ale brak etyki.

Cena optymizmu

Sześć stuleci przed rozpoczęciem naszej ery prorok Ezechiel głosił, że głód jest hańbą narodów. Przez głód rozumiał przede wszystkim klęskę głodu – głód, który zabija. A przez większość z 2600 lat od czasów Ezechiela praktycznie w każdej części świata jego słowa nadal brzmiały równie prawdziwie jak wtedy, gdy je pisał. Klęski głodu to powtarzające się zjawisko w historii ludzkości, pojawiające się równie regularnie i niezawodnie jak nadejście każdej z czterech pór roku oraz równie nieubłagane jak cykl życiowy.

Nie chodzi o współczucie

Skuteczność władzy od zawsze płynęła z jakości narzędzi pozwalających ochronić przestrzeń życiową danej społeczności. Należy przez to rozumieć nie tylko zabezpieczenie zasobów umożliwiających przeżycie, ale i utrzymywanie siły symbolicznej, dającej poczucie wpływu na anomalie przyrodnicze, w wyniku których wspólnota mogła być skazana na wymarcie.

738 – spis treści

Europa obiecana

„Rodzina narodów” – jedno z tych pozytywnych określeń naszego kontynentu wiąże się z obrazem domu. Co pozwoliło Europejczykom po doświadczeniach bestialskich wojen poczuć się znów jak u siebie: swojsko i bezpiecznie patrzeć z ufnością w przyszłość?

Decentralizowanie Europy

Spojrzenie na historyczne i współczesne splątanie Starego Kontynentu z resztą świata pozwoli nam na myślenie w kategoriach powiązań, a nie różnic. Ale, co ważniejsze, pomoże dostrzec fakt, że Europa nigdy nie posiadała czystej tożsamości, która byłaby nieskażona wiekami mieszania się z innymi kulturami i religiami.

Pokolenie Europejczyków

Pamiętam doskonale tamten moment, początek maja 2004 r. Stojąc na krakowskim Rynku, słuchając niekończących się przemówień i gapiąc się na feerię sztucznych ogni, poczułam – bodaj pierwszy raz w życiu, nie licząc uniesień podczas koncertów – wzruszenie z uczestnictwa w rytuale zbiorowym. Wreszcie, udało się! Jesteśmy w Unii!

Kruchość

Poczucie kruchości jest dla mnie czymś szczególnie europejskim. Jesteśmy kontynentem małych narodów. Wojny i tragedie nauczyły nas, że konieczne są kompromis i szukanie porozumienia w świecie podzielonych racji.

Niebo nad

W Polsce: „czarno, czarno, piekielnie czarno”. Taki wpis ukazuje się na fanpage’u poświęconym Zofii Stryjeńskiej. Są tacy, którzy słowo „piekielnie” (to jej słowa z 1934 r.) traktują dosłownie.

Pocztówki z antropocenu

Aktualne stężenie CO2 w atmosferze wynosi ponad 404 cząsteczki na milion, o 40 razy więcej niż w roku 2000. Średnia globalna temperatura roczna była w roku 2015 (najcieplejszym w historii, ale obecny się jeszcze nie skończył) o 1°C wyższa niż przed rewolucją przemysłową. Jak wygląda świat, który kryje się za tymi abstrakcyjnymi liczbami?

Głodni sukcesu

Afryka odnotowuje spektakularny wzrost gospodarczy. Jego beneficjentem są jednak głównie elity polityczne. Nauczyły się one z ułańską fantazją ogrywać opozycję, przedstawicieli koncernów międzynarodowych oraz dawców pomocy z Europy i Ameryki.

Przeciw dyskryminacji

Czy osoby homoseksualne są w Polsce dyskryminowane ze względu na orientację, a postawa katolików się do tego przyczynia? Czego dowiedzieliśmy się po zakończeniu kampanii społecznej Przekażmy sobie znak pokoju?

Wypominki A.D. 2016

Redakcję „Znaku” przez lata tworzyli ludzie łączący w sobie profesjonalizm z ideowością. Pragnę ogarnąć dziś ich wszystkich wdzięczną pamięcią i modlitwą.

Coraz bliżej albo coraz mniej

Szczególnym darem staje się w tej mierze to krótkie stwierdzenie ks. bpa Rysia, że Ojcze nasz jest jedyną modlitwą podarowaną nam przez samego Syna Bożego, a więc ze środka wieczności, a przeznaczoną, by nią mówić do Boga.

Szpalty obalają ustrój

Przez 44 lata, od 1946 do 1990 roku, redakcja miesięcznika „Znak” funkcjonowała w asyście dodatkowego, nieproszonego współpracownika – cenzury. W jaki sposób redaktorzy utrzymywali równowagę między nadmiarem ostrożności a obroną niezależności?

Apokalipsa już się rozpoczęła

Żyjemy w epoce wstrząsu. Ogłoszenie apokalipsy to dziś jedyny sposób na uratowanie świata. Wyzwanie ludzkości trwa.

Bez końca z Girardem, i tak aż do końca świata…

Teoria Girarda ma dzięki swojemu rozmachowi potencjał, żeby widzieć w procesie sekularyzacji spełnianie się Ducha, jednającego konserwatywny respekt dla uznanych i sprawdzonych instytucji z rewolucyjnym zapałem do ich odnowy oraz liberalnym wyczuciem kruchości życia jednostkowego.

Intuicja w świecie nano

Pracujemy nad urządzeniami, które by przypominały neurony ludzkiego mózgu. I choć jesteśmy na początku drogi, przypuszczam, że tu właśnie należy się spodziewać przełomu technologicznego.

Teatr jest przestrzenią lękową

W Polsce wciąż mamy potrzebę wyodrębnienia teatru jako medium osobnego. Nie chcę się zagalopować, ale za tym kryje się chęć obrony polskiej inności wobec zagrażającego nam imperializmu kulturowego.

Sukienka w sprawie

Zespołowej pracy – jak gry w piłkę – trzeba się nauczyć. Jak duże to zadanie? Wystarczy przypomnieć niechęć do wpisywania się w tradycję działań kobiecych: pisarki i poetki pytane o inspiracje, o mistrzynie najczęściej odpowiadają, że nie mają takich – jakby odwołanie się do osiągnięć Zofii Nałkowskiej czy Anny Świrszczyńskiej groziło posądzeniem o wtórność. Czy przyznajemy się do tego czy nie, to wchodzimy po ich plecach i wspierając się na ich ramionach, widzimy więcej, dalej, bo nie musimy zaczynać od nowa.

Podziemne rzeki, inne życia

Młody Hertz porusza w Iwaszkiewiczu jakąś wewnętrzną, niezwykle dla niego ważną, strunę – bliski kontakt z młodym, wrażliwym człowiekiem uderza w skorupę, która zdążyła powlec poetę w średnim wieku.

Po czyjej jesteś stronie?

Zinn widzi historię Ameryki jako zadanie na przyszłość: ze wszystkiego należy wyciągać wnioski, każda przegrana i wygrana stanowią lekcję poglądową, materiał do odrobienia w zeszycie do ćwiczeń z walki klas.

Dlaczego Go zdradziłeś, Judaszu?

Czy w istocie Judasz mógł być zły, tak zły, jak opisują to ewangeliści, skoro Chrystus wybrał go na jednego ze swoich apostołów? Dziwne napięcie, sprzeczność, niedopasowanie przenikające tę postać stają się rytmem opowieści Máraiego.