Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Hansie Blumenbergu

Jego twórczość jest wciąż mniej znana niż prace Heideggera czy Habermasa, ale zarówno na świecie, jak w i Polsce spotyka się z rosnącym zainteresowaniem. To autor-erudyta piszący o znaczeniu metafor i mitów w filozofii, wielki teoretyk i badacz przemian nowożytnego świata i rewolucji kopernikańskiej; autor ciekawie i krytycznie komentujący także teologię chrześcijańską.

Dzisiejsze Polowanie na Idee jest o Hansie Blumenbergu. W jaki sposób mity pozwalają nam oswoić rzeczywistość? Jakie są źródła epoki nowożytnej i jak rozwijało się zjawisko sekularyzacji? Odpowiada Michał Jędrzejek.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Carson McCullers

Carson McCullers sama ukrywała się w twórczości ze swą tożsamością seksualną czy kondycją zdrowotną. Jej bohaterki miały marzenia i wyrażały ambicje, których autorka nie mogła zrealizować, ukazując wyjątkową moc literatury. Czytanie z twórczości życia McCullers to coś więcej niż powinność odkrywania tego, co ukryte w milczeniu.

Polowanie na Idee | Karol Kleczka o Marku Fisherze

Mark Fisher, bohater dzisiejszego odcinka Polowania na Idee, nie tworzył figury teoretycznego demona zwodziciela, ale opisywał rzeczywistość za oknem, taką jaką wszyscy znamy i przyjmujemy za pewnik. Co więcej – chcemy w niej żyć, a przynajmniej nie wyobrażamy sobie życia poza nią. To realizm kapitalistyczny, który brytyjski myśliciel, krytyk kultury i bloger wyłożył w eseju pod tym samym tytułem.

Jak kapitalizm niszczy nasze zdrowie psychiczne? Dlaczego „łatwiej wyobrazić sobie koniec świata niż koniec kapitalizmu”? Czy nie ma wobec niego alternatywy?

Odpowiada Karol Kleczka.

Dźwięk i realizacja Tomasz Kruk.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Annie Cieplak

Anna Cieplak to pisarka zaangażowana. Wprowadza postaci, które wcześniej padały ofiarą stereotypów, były krzywdzone i poniżane. W „Ciele huty”, najnowszej książce, pisze o „przetrwankach”, tych, dzięki którym dzieło zniszczenia nie jest dokonane. Dopóki są, rzucają wyzwanie rolom społecznym i nie dają się uciszyć. „Ciało huty” omija pokusę wybicia się na mit, ale demitologizuje. Dowartościowuje heroski, ale nie stawia ich na piedestale, nie unieruchamia ich. Jej bohaterki są w procesie.

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Charlesie Taylorze

Od lat 60. XX w. w Europie Zachodniej spada liczba osób wierzących w Boga i chodzących do kościoła. W takich krajach jak Szwecja czy Holandia jest dziś więcej ateistów niż ludzi religijnych, a do kościoła zagląda ok. 3% społeczeństwa. W Polsce w ostatnich latach także doświadczamy galopującej sekularyzacji – zwłaszcza w najmłodszym pokoleniu.

Jaka będzie zatem przyszłość religii?

Kanadyjski filozof Charles Taylor przekonuje, że religia nie zniknie z naszego życia. Tym, co zniknie, a właściwie już zniknęło, jest jedynie „christianitas”, świat chrześcijański, w którym religia przenikała wszystkie sfery życia: politykę, gospodarkę, ekonomię, prawo. Pozostają jednak dostępne rozmaite ścieżki wiary.

O tym, czy czeka nas świecka Polska, czemu wciąż wierzymy w duchy i dlaczego czciciele Latającego Potwora Spaghetti nie mogą założyć u nas swojego Kościoła opowiada w nowym odcinku „Polowania na idee” Michał Jędrzejek.

Dźwięk i realizacja: Tomasz Kruk

Polowanie na Idee | Karol Kleczka o Davidzie Graeberze

Czy Twoja praca daje światu coś sensownego? Jak w jednym zdaniu opisał/abyś to, czym się zajmujesz? Jesteś w stanie pokazać fizyczne efekty swojej pracy oprócz własnego zmęczenia?

David Graeber, od wczesnych lat związany z aktywizmem, ruchem lewicowym i anarchistycznym, ukuł pojęcie „bullshit jobs”. Pisał o nich tak:
„Ogromne rzesze ludzi, zarówno w Europie, jak i Ameryce Północnej, spędzają całe swoje pracownicze życie wykonując zadania, które, jak sami po cichu przyznają, nie muszą tak naprawdę być wykonane. Moralne i duchowe zniszczenia wywoływane przez taką pracę są większe, niż mogłoby się wydawać i, choć praktycznie nikt o tym głośno nie mówi, zostawiają bliznę na naszym zbiorowym jestestwie.”

O Davidzie Graeberze oraz o zmianie perspektywy, jaką przyniosło zetknięcie z tym nietuzinkowym myślicielem społecznym, opowie w dzisiejszym podcaście Karol Kleczka.

Dźwięk i realizacja: Tomasz Kruk

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Can Xue

Can Xue to jedna z najwybitniejszych chińskich pisarek. Jej literacki pseudonim oznacza „śnieg, który nie chce się stopić” jak śnieg na szczycie góry i symbolika tego znaczenia jest uderzająca. Jej historia to opowieść o oporze i olbrzymiej sile talentu pokonującej przeszkody, które zdają się nie do pokonania.

Jej rodzice uznani zostali za wrogów ludu i gdy pisarka była dzieckiem, rodzina została rozbita. Wychowała ją babcia, żyły w głodzie. Zablokowano jej drogę do nauki, odmówiono prawa do edukacji. Przerażającą typowość tego losu podkreśla jeszcze inna książka, „Tysiąc lat radości i trosk” Ai Weiweia.

O wielkości literatury Can Xue i jej powieści „Ulica Żółtego Błota: mówi w najnowszym odcinku „Stacji: Literatura na głos” Anna Marchewka.

Dźwięk i realizacja: Tomasz Kruk

Polowanie na Idee | Mateusz Burzyk o Rebecce Solnit

Feminizm i sprzeciw wobec praktyk niedemokratycznych, nadzieja, swoboda wędrowania oraz walka ze zmianami klimatycznymi – to wiodące tematy Rebekki Solnit, bohaterki dzisiejszego podcastu.

Pisanie w pierwszej osobie uwiarygadnia książki Solnit, ale ma także charakter aktywizujący i wyzwolicielski, bo jak przyznaje „milczenie i wstyd są zaraźliwe – ale mowa i odwaga również”.

„Dla mnie Solnit to przede wszystkim autorka zachęcająca do zaangażowania, nadziei na zmianę, usiłująca poszerzać pole doświadczanej wolności” – mówi Mateusz Burzyk w najnowszym odcinku „Polowania na Idee”. A dla Was?

Dźwięk i realizacja: Tomasz Kruk

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Kathy Acker

Proza Kathy Acker jest głęboko muzyczna, bo też sama Acker wyrosła ze sceny punkowej i jazzowej. Tekst jej powieści „Krew i flaki w szkole średniej” się dzieje, stosuje technikę zakłóceń, najlepiej brzmi na głos. Niemniej wciąż można czuć opór przed odczytywaniem jej w przestrzeni publicznej. Uznawano ją za skandaliczną, powieść była na przykład objęta zakazem publikacji w Niemczech w 1986 r., ale inni widzieli w niej tekst rewolucyjny. Czy obsceniczny język może być narzędziem rewolucji i łamania tabu? Dziś Anna Marchewka czyta książkę-legendę, która powraca do polskiej sceny wydawniczej.

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Nassimie N. Talebie

Nassim N. Taleb to myśliciel zajmujący się ryzykiem, przypadkiem i rynkową grą. Można powiedzieć, że to ktoś, kto chciałby starożytny sceptycyzm wprowadzić na Wall Street. Jego nazwisko jest odmieniane przez wszystkie przypadki wtedy, gdy pojawiają się niespodziewane zdarzenia – w języku Taleba są to właśnie tzw. czarne łabędzie – które zaburzają istniejące prognozy: takie jak kryzys finansowy z 2008 r., globalna pandemia Covid-19 czy atak Rosji na Ukrainę.

Polowanie na Idee | Karol Kleczka o Dereku Parficie i tożsamości osobowej

Wyobraź sobie, że przeglądasz album ze zdjęciami z dzieciństwa. Czy pamiętasz cokolwiek z twojego pierwszego roku życia? Z pierwszych trzech? Czy jesteś w stanie powiedzieć co łączy cię z tamtym małym człowieczkiem? Albo choćby ze sobą z dnia wczorajszego? Pytanie o to kim jestem, co łączy mnie ze mną z przeszłości i co będzie łączyć ze mną jutro, to pytanie o tożsamość osobową. Ten doniosły problem filozoficzny ma sporą historię i literaturę, ale pewien brytyjski filozof wniósł istotny wkład do jego wyjaśnienia, posługując się pobudzającym wyobraźnię eksperymentem myślowym. To zmarły pięć lat temu Derek Parfit, specjalista od pojęcia osoby, jej tożsamości w czasie oraz racji, którymi kierują się ludzie w wyborach etycznych. Poświęcimy mu ten odcinek Polowania na Idee.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Monie Chollet

Nie ma bezwarunkowej miłości do miłości tam, gdzie pojawia się miejsce na przemoc czy nierówności. Jak patriarchat sabotuje miłość? Pisze Mona Chollet, a o jej książce „Wymyślić miłość na nowo” mówi w naszym podcaście Anna Marchewka.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o opowiadaniach węgierskich

„Halandża” to barwna antologia opowiadań węgierskich modernistów i – na szczęście! – również modernistek. Jedną z autorek jest Margit Kaffka, jedna z najjaśniejszych gwiazd tamtejszej literatury, główna bohaterka tego odcinka podcastu „Stacja: literatura na głos”. Do zimowego czytania Węgierek i Węgrów zaprasza Anna Marchewka.

Polowanie na Idee | Mateusz Burzyk o Roberto Esposito

Bohater dzisiejszego odcinka Polowania na Idee Roberto Esposito jest filozofem szczególnie wrażliwym na pojęcie wspólnoty. Zazwyczaj kojarzymy ten termin z ciepłem własnego domu i poczuciem akceptacji, lecz Esposito sugeruje, że wspólnota to przestrzeń, w której jednostki się zatracają, i przed czym muszą się jakoś bronić. Dlaczego? Posłuchajcie tego odcinka.

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Michaelu Sandelu

Czy nasze miejsce społeczne jest wynikiem jakichś zasług? Czy może mają na nie wpływ inne czynniki, na czele z przypadkiem? Co zagraża sprawiedliwości i jak budować solidarne instytucje publiczne? Na te pytania odpowiada Michael Sandel

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Annie Ernaux

Piętno pochodzenia z nieuprzywilejowanych, robotniczych środowisk, niby egalitarna Francja, okazująca się od środka wykluczającą – wszystko to opisywała Annie Ernaux.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o literaturze ukraińskiej

Nie trzeba mówić za naszych sąsiadów, ale należy nauczyć się ich historii i opowieści. Temu pomaga czytanie. Od czego zacząć? Odpowiada w najnowszym podcaście Anna Marchewka.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Wiesławie Myśliwskim

Myśliwski nie jest traktowany tak samo jak inne literackie gwiazdy. To pisarz-mędrzec, Pisarz przez duże „p”. Choć sam broni się przed takim postrzeganiem, to nie potrafi rozmawiać o błahostkach czy przerzucać się dowcipami. W jego odpowiedziach, tak jak w jego utworach, co rusz błyśnie myśl, nad którą trzeba się zastanowić i której sam pisarz nie unieważnia w kolejnym zdaniu. W jego wystąpieniach nie ma kokieterii. W jego głosie, inaczej niż u wielu młodszych pisarzy i pisarek, rzadko słychać ironię. Może właśnie to jest dla słuchającej publiczności najbardziej przejmujące?

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Pierze Hadot

Dzisiaj opowieść o Hadot, francuskim historyku filozofii, a przede wszystkim twórcy inspirującej koncepcji filozofii jako ćwiczenia duchowego.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Siri Hustvedt

Opowieść o najnowszej książce Siri Hustvedt można rozpoczynać na wiele sposobów. Kolejna powieść jednej z najwybitniejszych współczesnych autorek nie zawodzi: to złożona, wielowątkowa i awanturnicza lektura. To książka rozbrykana, ale i dojrzała.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Egonie Hostovským

Lista pisarek i pisarzy zapomnianych, przeoczonych, niedocenionych, jest z oczywistych powodów znacznie dłuższa niż tych żywo obecnych w doświadczeniu czytelniczym. Literatura to, jak powiadają, wielkie cmentarzysko, a zmartwychwstania zdarzają się niezwykle rzadko. (…) Wydobyć kogoś z niepamięci, spróbować w ramach ustalonej hierarchii dokonać niewielkich przesunięć, to wysiłek godzien podziwu. Jednym z takich obecnych-nieobecnych autorów jest bohater dzisiejszego podcastu – czeski pisarz Egon Hostovský.

Polowanie na Idee | Mateusz Burzyk o Evie Illouz

„Uczucia w dobie kapitalizmu”, „Hardkorowy romans”, czyli analiza czytelniczego fenomenu „50 twarzy Greya” oraz „Dlaczego miłość rani?” to trzy książki Evy Illouz wydane dotąd po polsku. Choć to nawet nie połowa jej książkowych publikacji, dobrze oddają one pole jej zainteresowań i cechę dystynktywną jej socjologii: poważne potraktowanie uczuć.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Tove Ditlevsen

Ditlevsen podkreślała w „Trylogii”, że pisanie było dla niej nie tylko przymusem, ale źródłem sensu życia. Twórczość pisarki czerpała z „biblioteki duszy”, dna pamięci, gdzie znajdują się osobiste przeżycia. To zbliża ją do innych pisarek herstorycznych, takich jak Elena Ferrante czy Virginia Woolf.

Czy da się odzyskać stracony czas? Czy można uleczyć cierpienie, które pochodzi z własnego domu? Jak dokonują się wyłomy w wyobraźni, które wyzwalają z przemocy? Ditlevsen wypowiada posłuszeństwo patriarchalnemu światu, ale za wszystko trzeba kiedyś zapłacić.

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o W.G. Sebaldzie

Co łączą zdjęcia z masowego połowu śledzia z fotografiami z II wojny światowej? Dlaczego Susan Sontag pisała o Sebaldzie, że jest dowodem na istnienie wielkiej literatury? Skąd wzięła się moda na Sebalda – wśród czytelników i wśród autorów?

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o George’u Saundersie

Dorobek George’a Saundersa nie jest duży: jedna powieść, cztery tomy opowiadań, trzy tomy esejów i reportaży. Saunders pracuje długo i publikuje rzadko, ale to pisarz genialny, wart wszystkich nagród i słów uznania, które go spotkały. Warto na niego spojrzeć nie tylko jako na mistrza formy, ale jako na kogoś, kto potrafi w przekonujący sposób postawić najbardziej palące pytania egzystencjalne.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Shirley Jackson

„Gdybyście się bali, kiedy byliście młodzi, to nie znajdowalibyście się dziś w takiej sytuacji” – pisała bohaterka dzisiejszego odcinka podcastu „Stacja: Literatura na głos”.

Najstraszniejsze koszmary rodzą się w domu. Taki krajobraz dla swoich opowiadań wybrała mistrzyni kameralnej grozy Shirley Jackson, autorka niedawno zekranizowanego przez Netflix „Nawiedzonego domu na wzgórzu”.

Czego możemy się bać i czego bały się wcześniejsze pokolenia? Odpowiada Anna Marchewka w odcinku o amerykańskiej tradycji literatury niepokoju.

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Oliverze Sacksie

Jak złożonym i pasjonującym procesem jest samo postrzeganie świata? Od jakich czynników zależy nasza tożsamość? Jak mylące mogą być nasze potoczne wyobrażenia o zdrowiu i normalności? Na te pytania w porywający sposób odpowiadał brytyjski neurobiolog.

„To wszystko sprawiło, że sięgałem później z wielką chęcią po teksty Olivera Sacksa” – wyznaje Michał Jędrzejek w najnowszym odcinku „Polowania na Idee”. Posłuchaj o tym niebywale ciekawym autorze.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Kornelu Filipowiczu i ekopoetyce

„Czy Kornel Filipowicz mógłby patronować polskiej szkole ekopoetyki?” – pyta Wojciech Bonowicz w Stacji: literatura na głos.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Joannie Mueller

Joanna Mueller, poetka, eseistka i wielodzietna mama, w swojej najnowszej książce „Hista & her sista” wraca na pozycje solistki, ale do wspólnoty nie przestaje się odwoływać. Zwłaszcza do wspólnoty artystycznej, przekraczającej miejsca, czas i przestrzeń. To wspólnota artystek-aktywistek, bojowniczek działających w myśl, że jedna nie ruszy bez drugiej.

„Hista & her sista” pokazuje, że kobiety nigdy nie były nieme. Poetka podkreśla, że wszystkie jej postaci głos miał, lecz po stronie odbiorców i ich siatki kulturowej natrafiały na głuchotę czy ślepotę. Ich głos był zniekształcany. „Ja też bym chciała żeby jaśniej było w tych wierszach, ale nie może być jaśniej” – pisze autorka, ale zadra i bluzg są sposobem wypracowania zmiany. Nie tylko wypowiadania niezgody czy oporu.

Posłuchaj o poezji Joanny Mueller w najnowszym odcinku podcastu Anny Marchewki.

Polowanie na Idee | Mateusz Burzyk o Rezie Aslanie

„Gdy następnym razem w trakcie dyskusji z rodziną lub znajomymi pojawi się pytanie, jak to możliwe, by w jednym Kościele był ks. Boniecki i o. Rydzyk albo, (…), by imię tego samego Boga mieli na ustach zarówno wielki imam Al-Azhar, podpisujący z Franciszkiem deklarację o ludzkim braterstwie dla pokoju, jak i talibowie czy terroryści z ISIS, przywołam koncepcję Aslana” – mówi Mateusz Burzyk w poświęconym Rezie Aslanowi „Polowaniu na Idee”.

W książce „Bóg. Ludzka historia religii” Aslan zastanawia się, jak człowiek wynalazł i rozwijał ideę Boga, do czego jej potrzebuje i jak jest nią w stanie manipulować. Podczas lektury rodzą się skojarzenie z pracami Yuvala Harariego, bo opowieść ciągnie się od prehistorii po nowożytność, a poszczególne rozdziały poruszają emocję i wyobraźnie.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Hiroko Oyamadzie

Nowoczesna Japonia ma wiele za uszami. Postęp cywilizacyjny wcale nie idzie w parze ze zmianami obyczajowymi, wzorce kulturowe nadal uderzają zwłaszcza w kobiety. Gdzie są granice konserwatyzmu we współczesnym, boleśnie konserwatywnym społeczeństwie japońskim? Teksty Hiroko Oyamady są nastawione na oddanie wielogłosowości narracji i zadawanie pytań aktualnych również w Polsce.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Elizabeth Bishop

Stanisław Barańczak opisywał wieczór w Cambridge, podczas którego czytano wiersze Elizabeth Bishop, a olbrzymia uniwersytecka sala wykładowa, wielkości niedużego stadionu baseballowego, pękała w szwach. Choć Bishop już za życia spotkały literackie zaszczyty, to jednak prawdziwe uznanie przyszło po śmierci. Dziś bez jej wierszy nie sposób wyobrazić sobie żadnej poważnej antologii poezji amerykańskiej.

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Susan Sontag

„Można się żachnąć, że te różne wspomnienia o Sontag skupiają się na jej osobie, a nie książkach, na barwnych anegdotach, a nie na treściach, które chciała przekazać – ale wydaje mi się, że jej życie było mocno splecione z jej myśleniem, że ta forma życia wolnego, pełnego pasji i ciekawości świata, była wynikiem jej świadomego intelektualnego samostwarzania się. I że dla wielu czytelników i czytelniczek jest ona inspirującym wzorcem do naśladowania albo – jeśli nie jesteśmy wybitnie zdolni i nie mieszkamy w Nowym Jorku – kimś, kto uświadamia pewną egzystencjalną możliwość, która może być poza naszym zasięgiem, ale jakoś budzi satysfakcję sama świadomość tego, że tak można żyć”.

Rozmowy dla wierzących i wątpiących | Co powiedziałby nam dziś ks. Tischner? Rozmowa z Wojciechem Bonowiczem

Życie nam się przewróciło, wzrosło nasycenie społeczeństwa lękiem. Jak ma działać chrześcijaństwo w takim świecie i jaki świat chcemy zostawić przyszłym pokoleniom? Jakie miejsce ma w nim Kościół? Ks. Józef Tischner dostarcza języka, by o tym mówić i nazywać te problemy.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Bernardine Evaristo

Bernardine Evaristo – pierwsza czarnoskóra laureatka Nagrody Bookera – opowiada o nowym rodzaju bohaterstwa. Evaristo dyskutuje z białym elitarnym feminizmem, a także kobietyzmem i ciężkim, podstępnym dziedzictwem patriarchatu, który wkrada się również w bezpieczne enklawy. Czy ta niszczycielska siła patriarchatu daje się jakoś opanować? Autorka „Dziewczyny, kobiety, innej” podkreśla, że owszem, potrzebujemy nowych opowieści, ale przede wszystkim potrzebujemy miłości i mądrości starych kobiet, które przetrwały i mają nam coś do przekazania. Potrzebna jest radykalna rewolucja miłości, bo, jak mówi jedna z bohaterek Evaristo: „nie wszystko mogę rozumieć, ale czasem miłość wystarczy”.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Krystynie Miłobędzkiej

„Gdzieś głęboko w nas drzemie pokusa, by po okresie przymusowego unieruchomienia rzucić się na powrót w wir życia. Życia rozumianego jako poszukiwanie i kolekcjonowanie nowych doświadczeń, a analizę tych, które są nam dane na co dzień. Krystyna Miłobędzka proponuje nam tę drugą drogę – mniej efektowną, ale prowadzącą do doświadczeń dużo głębszych”.

Polowanie na Idee | Mateusz Burzyk o Michelu Foucault

„Michel Foucault to filozof, którego pracom poświęciłem chyba najwięcej czasu. Nagrywając ten podcast patrzę na półkę z jego książkami i zdjęciem: ma na nim ok. 45 lat, jest ubrany w garnitur i krawat, szeroko się uśmiecha, a ręką gładzi się po swej charakterystycznej łysinie. Być może właśnie wybrano go na profesora College de France, najbardziej prestiżowej uczelni w Paryżu? Wygląda na zadowolonego i pewnego siebie, był już w tym czasie gwiazdą francuskiej filozofii – o jego ówczesnej popularności świadczyć może anegdota, że pod koniec lat 60., żeby uchodzić za intelektualistę we Francji trzeba było mieć dwie rzeczy: paczkę gauloisów, bo palił je Sartre, i egzemplarz «Słów i rzeczy», książkę opublikowaną przez Foucaulta w 1966 r.”

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o „Na drugim brzegu”

„Nędza i przepaści – nawet nie różnice – klasowe widoczne są we wszystkich zebranych w antologii tekstach. W otwierającym antologię «Smaku jabłek» Huang Chunming sportretował zderzenie między światami. Wypadek samochodowy prowadzi do zderzenia fizycznego – ubogi tajwański robotnik zostaje potrącony przez amerykańskiego wojskowego. Ale mamy tu też opowieść o zderzeniu światów i wartości: «Wjeżdżając we mnie, wjechałeś w całą moją rodzinę i wszystko zniszczyłeś» – krzyczy w szpitalu bohater opowiadania. Trudno w tym momencie nie myśleć o amerykańskich działaniach zbrojnych, prowadzonych m.in. na Dalekim Wschodzie”.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Filipie Zawadzie

„Wszystko tu jest do bólu prawdziwe. Przy czym akcent chciałbym postawić akcent przy «do bólu». Powieści Filipa Zawady wchodzą w głąb tego, co boli. A boli w nich nie istnienie jako takie, ale istnienie konkretne, los pojedynczej osoby. Los, który niesie z sobą szereg upokorzeń i nie może się odmienić. Bohaterowie Zawady bronią się przed losem i przed bólem na różne sposoby. Przede wszystkim jednak bronią się głosem, bo powieści te to opowieści. Pisane są w pierwszej osobie liczby pojedynczej, z zawsze wyrazistym bohaterem, którego głos stopniowo do nas przenika”.

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Hannah Arendt

„Hannah Arendt daje nadzieję. I to może być paradoksalne, bo zajmowała się złem totalitaryzmów i sama ich doświadczyła, musząc opuścić ojczyste Niemcy po zdobyciu władzy przez Hitlera. A jednocześnie jest w jej pisarstwie jakaś głęboka wiara w człowieka, w to że może się oprzeć pokusie zła. Jest miłość do świata, czyli amor mundi”.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Indze Iwasiów

„W pierwszą rocznicę wielkiego zamknięcia dostajemy książkę-świadectwo mocy literatury, pisarstwa, które utrwala doświadczenia i robi wykorzystując różne metody, nie odgradza się od świata, od czytelniczek i czytelników. Jedna z najbardziej zasłużonych dla polskiej literatury i polskiego literaturoznawstwa autorka zdaje raport z tego dziwnego roku, który nadal próbujemy rozumieć. […] Iwasiów powtarza również pytanie: po co studiować nauki humanistyczne. Odpowiedź jest prosta i złożona zarazem. Nie dla zawodu, ale dla rozumienia. By nie dryfować, ale płynąć ku nowym możliwościom”.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Wicie Szostaku

„Autor, o którego najnowszych książkach chcę dziś Państwu opowiedzieć, pojawia się w dwóch wcieleniach. Pod własnym nazwiskiem, jako Dobrosław Kot, publikuje książki filozoficzne, ostatnio Tratwę Odysa. Pod pseudonimem, jak Wit Szostak, ogłasza natomiast utwory beletrystyczne, powieści, opowiadania, gawędy oraz sceniczne […] Jego literaturę czyta się z ołówkiem w ręku, zaznaczając fragmenty, do których trzeba będzie wrócić i jeszcze raz nad nimi pomyśleć”.

Polowanie na Idee | Mateusz Burzyk o Catherine Malabou

„Zerknijcie na jakikolwiek spis treści słownika filozofii. Poza pojedynczymi wyjątkami jak Hypatia z Aleksandrii czy Hanna Arendt uwzględniono w nim właściwie jedynie mężczyzn. Filozofia to dyscyplina domagającą się feminizacji jak być może żadna inna. Może zresztą podobnie jak w historii sztuki czeka nas w filozofii proces odkrywania w ciekawych, a zapomnianych myślicielek? W tym kontekście ciekawe jest to, co Catherine Malabou wskazuje za motywację, jaka w młodości skłoniła ją do podjęcia studiów filozoficznych. A twierdzi ona, że pokochała filozofię, bo to dyscyplina, która daje narzędzia, by zakwestionować hierarchię i władzę”.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Biance Rolando

„Bianka Rolando wzywa do poznania, sporu ale przede wszystkim do poznawczego wysiłku. To właśnie on jest na szczycie listy zadań do wykonania na dziś. Poetka nie tylko pokazuje coś nam, czytającym jej wiersz i oglądającym jej prace, ale samą siebie potrafi wywołać do odpowiedzi, potrafi widzieć inaczej, przyjąć inną perspektywę niż jeszcze chwilę wcześniej”.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Flannery O’Connor

„Świat opowiadań amerykańskiej pisarski to świat pełen barw, świat pełen namiętności i napięcia towarzyszącego zachodzącym zmianom. Coś się kończy, rozpada, coś nowego powstaje. Zderzają się ze sobą języki i światopoglądy. […] Siłą tej prozy jest pokazanie tlących się i w końcu wybuchających konfliktów. Pokazanie ich w takich sposób, żeby sympatia czytelniczek i czytelników nie sytuowała się po jednej stronie sporu”.

Polowanie na Idee | Michał Jędrzejek o Leszku Kołakowskim

„Dobrym wprowadzeniem do tematów filozofii religii jest czytanie starego Kołakowskiego przez Kołakowskiego młodego. A więc można by powiedzieć czytanie kapłana przez prace błazna. I na odwrót. W tej konfrontacji – jak sądzę – wydaje mi się wybrzmiewa całe bogactwo argumentów”.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Anne Carson

„Esej Carson kolejny raz daje szansę na zadanie pytania czym jest czytanie i pisania dzisiaj? Jak radzimy sobie z przeszłością? Co o niej wiemy? I do jakiej jeszcze wiedzy powinniśmy jeszcze dotrzeć. Carson występuje przeciwko zachłannym Midasom sztuki czytania, którzy chcieliby unieruchomić tekst – żywy tekst jest procesem, musi pozostać w ruchu”.

Stacja: literatura na głos | Wojciech Bonowicz o Annie Kamieńskiej

„Dzisiaj chciałbym poświęcić kilka minut poetce, której status, miejsce na mapie polskiej poezji XX wieku jest niejasne i niestałe. Nie można powiedzieć, że jest poetką zapomnianą. Nie można też powiedzieć, że jest poetką żywo obecną, której nazwisko pada w pierwszej lub drugiej kolejności, gdy pada pytanie o naszą poetycką współczesność. Jest obecna, ale jej sylwetka jest niejasna, zatarta. Budzi skojarzenia, ale bez określonych treści”.

Polowanie na Idee | Mateusz Burzyk o Zygmuncie Baumanie

„W związku z emigracją i cenzurą, jaką objęto książki Baumana, bardzo specyficznie przebiegała w Polsce recepcji jego prac. Ponad 20-letnia nieobecność w kraju spowodowała, że Bauman stał się nad Wisłą autorem nieznanym, a jego odkrywanie okazało się dla wielu czytelników unikalnym doświadczeniem. W latach 90. Bauman był chyba jedynym polskim autorem, który pisał równie atrakcyjnie, jak podziwiani wówczas na świecie postmoderniści: Baudrillard czy Derrida. Stał się w humanistyce uosobieniem tego, co nowatorskie”.

Stacja: literatura na głos | Anna Marchewka o Charlotte Perkins-Gilman

W dzisiejszym podcaście Anna Marchewka opowiada o niezwykłym, przejmującym opowiadaniu „Żółta tapeta” Charlotte Perkins Gilman. Dom, w którym dzieje się akcja nie jest zwyczajny – nie tylko dlatego, że jego historia odwołuje się do początków narodu amerykańskiego. W tym domu coś się stało, ale jeszcze więcej się wydarzy. A wszystko rozegra się na tle tytułowej żółtej tapety…