Miesięcznik Znak

Olga Drenda

Ezograżyna to ja i ty

Dawniej ludzie wypatrywali cudu, liczyli na to, że ich problemy rozwiąże siła z zewnątrz. Dzisiaj sami chcą taką siłą kierować, jakby obawiali się paść ofiarą kaprysów losu

Jonathan Haidt, Eric Schmidt

Reguły na czas sztucznej inteligencji

Sztuczna inteligencja sprawi, że media społecznościowe będą (jeszcze) bardziej toksyczne. Musimy przygotować się na to już dziś.

Andrzej Galbarczyk, Michał Zabdyr-Jamróz

Krucha płeć

Dlaczego mężczyźni – zwłaszcza w Polsce – żyją krócej i w gorszym zdrowiu od kobiet?

z Waldemarem Kuligowskim rozmawia Martyna Słowik

Takie jest prawo święta

Jedną z głównych funkcji rytuału jest dawanie poczucia bezpieczeństwa. Za maskami, waleniem w bębny, rozpalaniem ogniska stało poszukiwanie powtarzalności, stałości, swojskości. Tego szukamy też zwykle w świętach Bożego Narodzenia.

Krzysztof Marciniak

Kompletny brak wyobraźni

Mogę w wyobraźni pogłaskać Giewont, polizać go po szczycie i wziąć go na ręce jak niemowlę, ale nie zamajaczy mi w głowie nawet mglisty zarys jego grani. Mam afantazję.

Małgorzata Lebda

Dopisać kolejną historię

Można dla mgieł wyobrażać sobie opowieści, tworzyć narracje, przypisywać tym kruchym strukturom konkretne emocje, charakter, a nawet nadawać imiona. Czasem schodzę na polanę i wkraczam w mgłę, lubię przyglądać się wówczas splataniu naszych bytów.

z Mariuszem Wilczyńskim rozmawia Monika Ochędowska

Magiczna skrzynia

Gdy idziesz utartym traktem, to możesz być nieuważny. Natomiast jeśli wędrujesz niepewną ścieżką, z której noga ucieka ci co chwilę w bok, gdzieś w błoto lub przepaść, wtedy musisz być cały czas skoncentrowany, uważny i kreatywny. Rozwijasz się.

Karolina Sulej

Miękkimi brzuszkami

Pracując nad tym tekstem, zapytałam moją przyjaciółkę, jaka jest definicja miłości, która do niej najbardziej przemówiła. Powiedziała, że w chwilach kryzysu w związku powtarza sobie to, czego życzyła jej jedna z gościń na ślubie: „Żebyście zawsze odwracali się do siebie miękkimi brzuszkami”.

Karolina Ćwiek-Rogalska

Po śladach, których nie ma

Jaki krajobraz dawnych terenów niemieckich rysuje przed nami Springer? Mistyczny, wyjątkowy, pełen znaków i niesamowitości, które jednak odkrywamy nie w samym krajobrazie, ale w jego widzeniu przez narratora.

z Martą Żakowską rozmawia Karol Kleczka

Chorzy na samochód

Wiedza o szkodliwości samochodów jest powszechna, a mimo to w Polsce nic się w tej sprawie nie zmienia. Kilkanaście lat pracy nauczyło mnie, że klucz do kwestii samochodowej nie jest racjonalny. Jest psychologiczny i kulturowy.

z Anastasią Ruban rozmawia Urszula Pieczek

Odsłonić umysł i zakryć ego

Osoby w depresji często czują się samotne, oddzielone od świata. Psychodeliki dają możliwość połączenia, sprawiają, że odczuwamy większą radość z przebywania w naturze, z obcowania z innymi.

Marek Maraszek

Cudowna moc roślin i grzybów

Enteogeny to substancje o działaniu psychodelicznym, które stosuje się w ramach praktyk duchowych i religijnych. Naturalne środki, mogące wywoływać odmienne stany świadomości, znane są ludzkości od tysięcy lat.

Krzysztof Kornas

Czas psychonautów

Alkohol, nawet konsumowany rzadko i w niewielkich ilościach, jest dla organizmu człowieka silną trucizną. Może niedługo to mikrodawki psychodelików zastąpią go w naszym życiu społecznym?

Łukasz Lamża

Co zawdzięczamy sztucznej inteligencji?

Algorytmy kojarzymy często z mechanizmami, które podpowiadają zakup kolejnych produktów albo treści na Facebooku. Tak naprawdę jednak podejmują one za nas dziś miliony decyzji, małych i wielkich.

Dominika Słowik

Czy tańczyłam na TikToku?

Ile tiktoków obejrzałam w czasie, w którym powinnam była pisać ten tekst?

Ewa Drygalska

Jak dyskryminują nowe technologie

Nikt nie jest wolny od uprzedzeń, wszyscy do pewnego stopnia je stosujemy. Stereotypy wbudowane w modele sztucznej inteligencji stają się jednak bardziej niebezpieczne niż nasze.

Michał R. Wiśniewski

W bańkach rozdzieleni

Media społecznościowe są odbiciem prawdziwego świata. Krzywym i czarnym zwierciadłem, lupą i teleskopem. Wyciągają z nas to, co ludzkie, i to, co obce.

Jan Jęcz

Życie codzienne z algorytmami

Algorytmy to po prostu zestaw instrukcji krok po kroku, które należy wykonać w sposób dość mechaniczny, aby osiągnąć pożądany rezultat. Towarzyszą nam od zarania ludzkości – ale dziś oplatają całe nasze życie. Czy powinniśmy się tego bać?

Jak pracuję z ciałem

W jaki sposób komunikują się ze swoim ciałem? Jak radzą sobie z trudnościami, które pojawiają się na ich drogach? Czego uczą ich te doświadczenia?

Świadectwo naszych przeżyć

Rozpoznanie stylu sensorycznego dziecka ułatwia ukierunkowanie naszych działań, ale jedynym właściwym drogowskazem w procesie zaspokajania potrzeb sensorycznych jest konkretne dziecko i jego reakcje.

Mira Marcinów

Ciało pamięta

Właśnie teraz, w czasie trwania wojny tuż obok, życie z częścią siebie, do której nie mamy dostępu, uderza najmocniej, prosto w twarz, w ciała osób dziedziczących traumy.

Filip Zawada

Tam, gdzie raki chodzą do przodu

Co się dzieje z ciałem, które jest niedotykane? Czy przestaje być przydatne? Chyba nie. Czasami przecież rozmawiamy o wyrostku robaczkowym, kości ogonowej czy zębach mądrości, a spokojnie moglibyśmy bez nich żyć.

Małgorzata Lebda

Ruch przeciwko utracie

Chcę biegać na swoich warunkach, wybierać trasy pozbawione oznaczeń, kierować się tym, w jaki sposób prowadzą mnie ukształtowanie terenu, linia rzeki czy potoku, warunki atmosferyczne czy to, co podpowiada mi ciało.

z Katarzyną Schier rozmawia Ilona Klimek-Gabryś

Odrodzić się z traumy

Jeśli straumatyzowany pacjent w psychoterapii dostaje dobre wsparcie, to następuje u niego zmiana narracji o sobie i świecie. Przechodzi od pozycji ofiary poprzez pozycję ocalonego do pozycji odrodzonego, nastawionego na rozwój i wzrost.

z Kają Tomczyk rozmawia Ewelina Kaczmarczyk

Ciało to ja

Co dany bodziec ciała mówi o moim stanie psychicznym? Jeśli zaczynamy o tym myśleć i z kimś rozmawiać, zazwyczaj napięcie ustępuje.

Olga Gitkiewicz

Z głowy

Migrenik czy migreniczka w oczach wielu jest tą osobą, której nie chce się pracować, pójść na imprezę, spotkać z kimś, zająć dziećmi. Nieraz słyszałam uszczypliwe uwagi i żarty o jaśniepańskich skłonnościach. Bo przecież każdego czasem boli głowa, prawda?

Dominika Kozłowska

Ciało potrzebuje więcej

Nasz doroczny rytuał, praktykowany od lat. Wspólny wyjazd nad jezioro. Spotkanie przyjaciół na co dzień mieszkających w odległych częściach Europy. Pierwsze dni spędzone na kocach na pomoście odsłaniają prawdę o minionym roku szybciej niż słowa.

Małgorzata Czyńska

Osiołek i spółka

Obiekty „źle urodzone”, jeszcze niedawno wystawiane na śmietnik, teraz trafiają do największych domów aukcyjnych. Posiadanie wzornictwa to coś szlachetnego, daje poczucie wyjątkowości, ale to również świetna lokata kapitału.

z Olgą Drendą rozmawia Edyta Zielińska-Dao Quy

Kruche, ale niezniszczalne

Mamy dziś do czynienia z masową produkcją przedmiotów, które nie są w stanie wygenerować sentymentu – za większością z nich nikt nie będzie tęsknił.

Małgorzata Rejmer

Opowieści o rzeczach

Kiedy znajoma starsza Ukrainka wreszcie znalazła się w Polsce, w miejscu, które na czas nieokreślony stanie się jej domem, niby-domem, pierwszą rzeczą, o którą poprosiła, były kwiaty doniczkowe. Żeby mieć się czym opiekować.

z Ireneuszem Kanią rozmawia Anna Goc

Dobrze żyć w cieniu

Zawsze trzymałem się zasady, by nie podejmować się rzeczy zbędnych. Podążałem za moim głównym życiowym wektorem, czyli silnym napędem poznawczym. To on pchał mnie do nauki języków. Uczyłem się ich dla siebie. Dopiero potem ktoś zauważył moją pasję i zaprosił do publikacji przekładów.

Joanna Guszta

Gęsia skórka

Zjawisko przyjemnego mrowienia w okolicach głowy i szyi jest wykorzystywane przez artystów na całym świecie.

Dominika Słowik

Ślady, dziury, działki

Czy istnieje w ogóle coś takiego jak prawo do przyjemności? A jeśli tak: kto nim zarządza? Kto je egzekwuje? Kto tworzy przyjemnościową legislatywę? Wreszcie: co jest przyjemnością, a co podstawową potrzebą?

Kamil Fejfer

Punkty nasycenia

Marlboro Man był esencją tradycyjnej męskości – silny, szorstki, władczy, jednocześnie palący papierosy… z filtrem. Bo jego początkową rolą było przeformatowanie społecznego odbioru papierosów z filtrem, które tuż po wprowadzeniu dla męskiego konsumenta miały uchodzić za zbyt damskie. Kowboj z papierosem miał zmienić ten wizerunek. Fortel świetnie się udał.

Marta Alicja Trzeciak

Zwierzęta i my – dojrzałe love story

Miłość do domowych pupili nie pachnie już pasztetem ani resztkami po obiedzie; jest teraz bardziej świadoma, podmiotowa, nastawiona na zaspokajanie nie tylko potrzeb człowieka, ale też czworonoga. Czy jednak poza nowym znaczeniem powiedzenia „nie dla psa kiełbasa” zmieniło się coś jeszcze?

Michał R. Wiśniewski

Trochę wolnego od wszystkiego

W naszym przeładowanym elektronicznymi mediami i gadżetami świecie często mówi się o potrzebie cyfrowej ascezy. Warto jednak zadać sobie pytanie: od czego naprawdę potrzebujemy odpocząć i kogo faktycznie stać na taki luksus?

Filip Springer

Nieucieczka

Widok czarnych maszyn mknących znikąd donikąd z nieludzkim hałasem nad czarną wodą był bez wątpienia najstraszniejszym obrazem, jaki został mu z czasu pandemii.

776 – spis treści

Marta Sapała

Czułość dla jedzenia

Jeszcze do niedawna wydawało się nam, że jednym z przywilejów współczesności jest to, iż wielu z nas nie musi myśleć o jedzeniu. Można je po prostu spokojnie zjadać. Nadchodzą jednak czasy, w których to się zmieni.

Krzysztof Kornas

Ludzka natura żywności. Etyczni mięsożercy

Z badań wynika, że większość ludzi rozumie konieczność ograniczenia konsumpcji mięsa ze względu na środowisko, zdrowie czy kwestie etyczne. Niestety, w codziennych sytuacjach to trzy inne sprawy decydują o wyborach żywieniowych: cena, smak i wygoda.

z Ewą Kopczyńską rozmawia Katarzyna Pawlicka

W kulinarno-kulturowym garnku kipi

Nie wyobrażam sobie, żeby owady w najbliższych latach zaburzyły sacrum kolacji wigilijnej czy śniadania wielkanocnego. Ale być może staną się rodzajem przekąski, może wejdą do menu weselnego, które jest mniej konserwatywne niż menu świąteczne?

z Zbigniewem M. Karaczunem rozmawia Anna Mateja

Zdążyć przed katastrofą

Przyzwyczailiśmy się traktować chleb żytni, pierogi ruskie i sznycle jako elementy budujące naszą tożsamość, niczym literatura albo wspólna przeszłość. Tymczasem, jeśli klimat wymusi zmianę upraw – pojawią się np. inne odmiany zbóż – znikną smaki potraw do tej pory uznawanych za tradycyjne.