fbpx

Publicystyka

497

Nauka

Kultura

Rok
  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
  • 2006
  • 2005
  • 1983
  • 1978
  • 1971
  • 1946
z Nurią Selvą Fernandez rozmawia Agnieszka Rzonca

Jak AI pomoże nam chronić przyrodę

Wykorzystanie sztucznej inteligencji do monitorowania zagrożonych gatunków może być niezwykle pomocne, bo w krótkim czasie daje bardzo rzetelne informacje. Natomiast jedyne, czego tak naprawdę potrzeba, żeby te gatunki ochronić, to wola polityczna.
Sylwia Czubkowska

Nowa mapa świata pisana przez AI

Nie wierzcie politykom i analitykom, którzy bez mrugnięcia okiem mówią, że wiedzą, jak sztuczna inteligencja zmienia globalny układ sił. Wiedzą tyle, ile ChatGPT odpowiadający na nasze pytania. Czasem mówią trafnie, czasem leją wodę, a nierzadko halucynują i kłamią.
Jonathan Haidt, Eric Schmidt

Reguły na czas sztucznej inteligencji

Sztuczna inteligencja sprawi, że media społecznościowe będą (jeszcze) bardziej toksyczne. Musimy przygotować się na to już dziś.
Karol Kleczka

Mark Fisher po drugiej stronie lustra

Fisher pasjonował się opowiadaniami fantastycznymi Lovecrafta i dziwacznymi filmami Lyncha, bo wiedział, że są trampoliną do innych światów, które odsłaniają aporie naszego, i uczą wolności.
Katarzyna Prot-Klinger

Funkcjonować mimo objawów

Diagnozy psychiatryczne należy traktować jako język, którym umówiliśmy się nazywać różnego rodzaju cierpienie.
Kamil Fejfer

Psychologia z Instagrama

Jeszcze dekadę temu otwarte przyznawanie się do zaburzenia psychicznego było czymś raczej rzadkim i mogło narazić na nieprzyjemności. Dzisiaj media społecznościowe pełne są konfesyjnych treści i diagnoz. Co to o nas mówi?
z Bogdanem de Barbaro rozmawia Ilona Klimek-Gabryś

Psychoterapeuta nie jest nauczycielem życia

Psychoterapeuta nie ma być dla swojego pacjenta najwyższym autorytetem. Ma pomóc pacjentowi dotrzeć do jego wewnętrznego konfliktu, nie może go zniewalać.
Michał Cichy 

Jak nie zabiłem Putina

Samo branie leków to tylko połowa. Połowa, bez której nic się nie uda. Drugą połową jest nauka życia. Jeżeli mnie, z takimi jazdami na koncie, się to udało, to może się udać każdemu.
Andrzej Galbarczyk, Michał Zabdyr-Jamróz

Krucha płeć

Dlaczego mężczyźni – zwłaszcza w Polsce – żyją krócej i w gorszym zdrowiu od kobiet?
z Jackiem Masłowskim rozmawia Ilona Klimek-Gabryś

Mężczyznom są potrzebni inni mężczyźni

Emancypacja mężczyzn nie odbywa się wobec kobiet, lecz wobec własnych ograniczeń. Potrzeba czasu, żeby społecznie zgodzić się na to, że nowa męskość może mieć różne wymiary.
Andrzej Leder

Co robić po kryzysie męskości

Mimo iż widzę wszystkie koszty i niebezpieczeństwa związane z rewolucją równości, gotów jestem bronić jej do upadłego.
z Marią Banaszak rozmawia Dominika Tworek

Skrypty umysłu 

Nie powinniśmy odbierać nawyków jak wroga. Nie ma co walczyć z naturą; z tym, że mózg ma swoje wzory i szufladki. Nasze nawyki to narzędzie, z którego możemy zrobić użytek.
Byung-Chul Han

Byung-Chul Han: rytuały stabilizują życie

Rytualne powtarzanie odkrywa intensywność w tym, co nie dostarcza bodźców, co niepozorne i mdłe. Kto zaś oczekuje ciągle czegoś nowego, ekscytującego, przeocza to, co już jest.
z Waldemarem Kuligowskim rozmawia Martyna Słowik

Takie jest prawo święta 

Jedną z głównych funkcji rytuału jest dawanie poczucia bezpieczeństwa. Za maskami, waleniem w bębny, rozpalaniem ogniska stało poszukiwanie powtarzalności, stałości, swojskości. Tego szukamy też zwykle w świętach Bożego Narodzenia.
Marcin Jarząbek

Drugi oddech ludowej historii Polski

Ambiwalentne przyjęcie „zwrotu ludowego” przez zawodowych historyków nie wynikało z ich rzekomego prawicowego przechyłu. Wielu badaczy argumentowało, że historia ludu to nie tylko – jak się ją prezentuje – historia oporu, wyzysku i przemocy, ale także historia ludowej sprawczości.
Stanisław Lem

O nauce i wierze

Światopogląd naukowy moim zdaniem jest to sprawa całkiem prosta i chodzi o odpowiedź na szereg pytań umieszczonych w spójnym modelu; pytań tego rodzaju: skąd się wzięli ludzie, co jest ich losem, jak jest urządzony świat i skąd się wziął?
Paweł Ngei

Solarpunk. Przypominając sobie nadzieję

Zamiast mięśniaka ze spluwą w skąpanym deszczem mieście – opowieść o społeczności zmagającej się z katastrofą klimatyczną, budującej panele słoneczne i turbiny wiatrowe. Ruch zwany solarpunkiem proponuje dziś nowe wizje przyszłości.
Krzysztof Marciniak

Kompletny brak wyobraźni

Mogę w wyobraźni pogłaskać Giewont, polizać go po szczycie i wziąć go na ręce jak niemowlę, ale nie zamajaczy mi w głowie nawet mglisty zarys jego grani. Mam afantazję.
z Aleksandrą Rabinovitch rozmawia Ilona Klimek-Gabryś

Szczypta fantazji w codzienności

Ocenianie zabija kreatywność i wyobraźnię. Sprawia, że zaczynamy krytycznie odnosić się do tego, co się dzieje w naszych głowach. Zachęca raczej do cenzurowania własnego umysłu niż do zabawy i spontaniczności.
Małgorzata Lebda

Dopisać kolejną historię

Można dla mgieł wyobrażać sobie opowieści, tworzyć narracje, przypisywać tym kruchym strukturom konkretne emocje, charakter, a nawet nadawać imiona. Czasem schodzę na polanę i wkraczam w mgłę, lubię przyglądać się wówczas splataniu naszych bytów.
z Mariuszem Wilczyńskim rozmawia Monika Ochędowska

Magiczna skrzynia

Gdy idziesz utartym traktem, to możesz być nieuważny. Natomiast jeśli wędrujesz niepewną ścieżką, z której noga ucieka ci co chwilę w bok, gdzieś w błoto lub przepaść, wtedy musisz być cały czas skoncentrowany, uważny i kreatywny. Rozwijasz się.
z Wojciechem Kuleszą rozmawia Martyna Słowik

Nie wierzmy w drużynę pierścienia

Pamiętajmy o dwóch kluczowych dla szczęśliwego związku zasadach: sprawiedliwie nie znaczy po równo, a tam, gdzie rządzi racja, nie ma relacji. Czy ja potrzebuję partnera, partnerki żeby udowodnić, iż jestem mądrzejszy, że lepiej coś zrobiłem? Nie, to nie buduje relacji, tylko moje samozadowolenie.
Karolina Sulej

Miękkimi brzuszkami

Pracując nad tym tekstem, zapytałam moją przyjaciółkę, jaka jest definicja miłości, która do niej najbardziej przemówiła. Powiedziała, że w chwilach kryzysu w związku powtarza sobie to, czego życzyła jej jedna z gościń na ślubie: „Żebyście zawsze odwracali się do siebie miękkimi brzuszkami”.
Piotr Oleksy

Morski horyzont zdarzeń

Co morskie dzieje świata mówią nam o historii Europy? Z dzieła Lincolna Paine’a można wysnuć wniosek, że swą potęgę zawdzięcza ona właśnie związkom z morzem.
Karolina Ćwiek-Rogalska

Po śladach, których nie ma

Jaki krajobraz dawnych terenów niemieckich rysuje przed nami Springer? Mistyczny, wyjątkowy, pełen znaków i niesamowitości, które jednak odkrywamy nie w samym krajobrazie, ale w jego widzeniu przez narratora.
Przemysław Piwowarczyk

Przez historię po omacku

„Ciemniejący wiek” Catherine Nixey udaje historyczną pracę o chrześcijanach i schyłku świata klasycznego. W rzeczywistości to tendencyjna publicystyka.
z Martą Żakowską rozmawia Karol Kleczka

Chorzy na samochód

Wiedza o szkodliwości samochodów jest powszechna, a mimo to w Polsce nic się w tej sprawie nie zmienia. Kilkanaście lat pracy nauczyło mnie, że klucz do kwestii samochodowej nie jest racjonalny. Jest psychologiczny i kulturowy.
z Anastasią Ruban rozmawia Urszula Pieczek

Odsłonić umysł i zakryć ego

Osoby w depresji często czują się samotne, oddzielone od świata. Psychodeliki dają możliwość połączenia, sprawiają, że odczuwamy większą radość z przebywania w naturze, z obcowania z innymi.
Maciej Lorenc

Krótka historia psychodelików

W latach 50. i 60. wydawało się, że LSD doprowadzi do naukowej i społecznej rewolucji. Dziś wracamy do psychodelików ze skromniejszym oczekiwaniem – mają pomóc w walce z kryzysem zdrowia psychicznego.
Marek Maraszek

Cudowna moc roślin i grzybów

Enteogeny to substancje o działaniu psychodelicznym, które stosuje się w ramach praktyk duchowych i religijnych. Naturalne środki, mogące wywoływać odmienne stany świadomości, znane są ludzkości od tysięcy lat.
Krzysztof Kornas

Czas psychonautów

Alkohol, nawet konsumowany rzadko i w niewielkich ilościach, jest dla organizmu człowieka silną trucizną. Może niedługo to mikrodawki psychodelików zastąpią go w naszym życiu społecznym?
Janusz Poniewierski

Myśliciel z wnętrza poetyckich metafor

Często sięgał do poezji Rilkego, Hölderlina i – przede wszystkim – Norwida. Z czasem specyficzny norwidowski styl stał się znakiem rozpoznawczym jego twórczości filozoficznej.
Krzysztof Wołodźko

Rosja albo pytanie o naturę świata

Rosja chce być imperium, lecz także autarkią – zamkniętym w sobie światem, zbudowanym na radykalnej negacji tego, co przychodzi z Zachodu. Czy te pragnienia można pogodzić?
Michał Przeperski

Badacz i obywatel

Czy badacz dziejów najnowszych może mieć nie mniej bogaty życiorys niż bohaterowie jego książek? Przypadek Andrzeja Friszkego dowodzi, że to możliwe. Przekonają się o tym wszyscy, którzy sięgną po książkę „Zawód: historyk”.
z Katarzyną Januszkiewicz rozmawia Martyna Słowik

Jak uniknąć pułapek w myśleniu

Dlaczego niełatwo przewidzieć, co zapewni nam szczęście w przyszłości? Skąd trudności w ocenie ryzyka w pracy i codziennym życiu? Jak unikać kosztownych błędów?
Krzysztof Nędzyński

Małe jest solidne

Leszek Kołakowski pisał, że jest konserwatywno-liberalnym socjalistą. Taleb tworzy dziś katechizm dla socjalistyczno-republikańskich libertarian.
Nassim Nicholas Taleb

Za co zapłaciłbyś własną skórą?

Proponuję prostą zasadę: ważne decyzje muszą być podejmowane przez ludzi, którzy płacą za ich konsekwencje. Inaczej światu grozi całkowita zapaść.
z Nicholasem Nassimem Talebem rozmawia Catherine Portevin

Tylko niepewność jest pewna

„Instytucje, które nazywam kruchymi, działają dobrze w stabilnych czasach, jednak nie radzą sobie podczas kryzysów. Te antykruche ulepszają się na drodze trudnych doświadczeń. Wolę być głupi i antykruchy niż inteligentny i kruchy” - mówi Nicholas Nassim Taleb.
Marek Maraszek

Filozof przypadku

Jego książki zostały przetłumaczone na ponad 30 języków. Koncepcja „czarnego łabędzia” na stałe zagościła w słowniku filozofów i ekonomistów, a nazwisko autora jest odmieniane przez wszystkie przypadki, gdy dochodzi do kryzysu finansowego, wybuchu wojny czy globalnej pandemii. Kim jest Nassim Nicholas Taleb i co ma nam do powiedzenia o niepewności?
Agata Sikora

Męska gra?

Historia europejskiej filozofii to zazwyczaj opowieść o ideach, wizjach, nadziejach i strachach mężczyzn
Bogdan de Barbaro

20 rad: Jak zadbać o odporność psychiczną, gdy wokół dzieje się zło?

Ciekawmy się światem refleksyjnie. Nie poddawajmy się pokusie zredukowania swojego życia do reakcji emocjonalnych. Szukajmy w sobie wsparcia.
Ilona Klimek-Gabryś

Krótki przewodnik po emocjach

Emocje są subiektywne, indywidualne, rozmaicie rozumiane w różnych kulturach. Towarzyszą nam od początku życia, gdy jako dzieci, choć nie rozumiemy, co się dzieje w świecie zewnętrznym, wszystkie potrzeby komunikujemy, posługując się płaczem. Co wiemy o emocjach i jak nauczyć się z nimi pracować?
z Ewą Woydyłło rozmawia Ilona Klimek-Gabryś

Wystarczą czas i rozmowa

Odporność psychiczna połączona jest z poczuciem własnej wartości. Z przekonaniem, że jestem właściwą osobą na właściwym miejscu, że trudności, na które natrafiam, nie są skierowane przeciwko mnie, ale stanowią po prostu naturalną część życia.
Emilia Dłużewska

Jak płakać w miejscach publicznych

Większość psychologów zgadza się, że moja historia nie zaczęła się wraz z narodzinami (ani nawet z poczęciem).
Ewa Furgał

Spektrum wrażliwości

Doceniając polskie tłumaczenie książki Jenary Nerenberg, warto przyjrzeć się temu, jak mało przestrzeni mamy w języku polskim na neuroróżnorodność.
Łukasz Lamża

Co zawdzięczamy sztucznej inteligencji?

Algorytmy kojarzymy często z mechanizmami, które podpowiadają zakup kolejnych produktów albo treści na Facebooku. Tak naprawdę jednak podejmują one za nas dziś miliony decyzji, małych i wielkich.
Dominika Słowik

Czy tańczyłam na TikToku?

Ile tiktoków obejrzałam w czasie, w którym powinnam była pisać ten tekst?
Ewa Drygalska

Jak dyskryminują nowe technologie

Nikt nie jest wolny od uprzedzeń, wszyscy do pewnego stopnia je stosujemy. Stereotypy wbudowane w modele sztucznej inteligencji stają się jednak bardziej niebezpieczne niż nasze.
Michał R. Wiśniewski

W bańkach rozdzieleni

Media społecznościowe są odbiciem prawdziwego świata. Krzywym i czarnym zwierciadłem, lupą i teleskopem. Wyciągają z nas to, co ludzkie, i to, co obce.
Jan Jęcz

Życie codzienne z algorytmami

Algorytmy to po prostu zestaw instrukcji krok po kroku, które należy wykonać w sposób dość mechaniczny, aby osiągnąć pożądany rezultat. Towarzyszą nam od zarania ludzkości – ale dziś oplatają całe nasze życie. Czy powinniśmy się tego bać?