fbpx

Nauka

2167

Kultura

Świat

Rok
  • 2024
  • 2023
  • 2022
  • 2021
  • 2020
  • 2019
  • 2018
  • 2017
  • 2016
  • 2015
  • 2014
  • 2013
  • 2012
  • 2011
  • 2010
  • 2009
  • 2008
  • 2007
  • 2006
  • 2005
  • 1983
  • 1978
  • 1971
  • 1946
Diana Dąbrowska

Nowi członkowie rodziny

Czy androidy mogą stać się naszymi przyjaciółmi? 
Olga Drenda

Drenda: wybieram „Daleko od szosy” zamiast Annie Ernaux

Maciej Jakubowiak chciałby oddać hołd swoim korzeniom, wpisując się w wyznaczone już wcześniej literaturą ramy, a tymczasem mama i babcia wciąż z nich umykają.
Jakub Majmurek

W Oscarach nigdy nie chodziło tylko o filmy

Jedni złoszczą się na Oscary, że są zbyt zachowawcze, inni, że stały się ofiarą „politycznej poprawności”. Wciąż jednak śledzimy nominacje i trzymamy kciuki za naszych faworytów. Magia Hollywood jeszcze działa.
Diana Dąbrowska

Czy życie jest gdzie indziej?

Film "Jedz, módl się, kochaj" zawsze sprawiał mi pewne kłopoty. Z jednej strony jestem w stanie identyfikować się z potrzebą wielkiej zmiany granej przez Julię Roberts bohaterki, z drugiej zaś – mam świadomość tego, że urokliwa baśń Ryana Murphy’ego to potomek niezbyt uczciwego mariażu popkultury i poradnikowej psychologii.
Mateusz Burzyk

Geopolityka Jana Pawła II

Wbrew tytułowi głównym bohaterem "Nie naszego papieża" wcale nie jest Jan Paweł II. Z książki dowiadujemy się raczej o tym, o czym za jego pontyfikatu się nie mówiło – szczególnie w Polsce.
Piotr Kosiewski

Zbierajmy sztukę współczesną

W ostatnim czasie wiele pisze się o rynku sztuki w Polsce, o rozwoju galerii prywatnych i wzroście liczby osób nabywających współczesną twórczość. A kim są ci, którzy dokonują zakupów i tworzą kolekcje?
Diana Dąbrowska

Tajemnice prawdziwych mężczyzn

W „Psich pazurach” Campion wchodzi do świata westernu, czyli gatunku, który przez długie dekady realizowali na całym świecie niemalże wyłącznie mężczyźni.
Agnieszka Piskozub-Piwosz

Wciąż katolicka, ale inaczej

W Irlandii czymś normalnym był wpływ biskupów na każdy aspekt życia: od ingerowania w zapisy konstytucji po zakaz sprzedaży tamponów. Po latach nic z tego nie zostało. Czy Kościół w Polsce czeka podobny los?
Ewelina Kaczmarczyk

Przyjaźń ponad granicami

O kryzysie humanitarnym na pograniczu polsko-białoruskim opowiadają aktywistki, dziennikarze, media, politycy oraz organizacje pozarządowe. A co do powiedzenia ma o nim literatura?
Agnieszka Budnik

Ślady na piasku

Nieprawomyślnym kronikarzom i pisarkom sprzeciwiającym się uproszczonym narracjom należą się opieka i ochrona. „I jest rzeczą słuszną, by taką ochronę inicjowali inni pisarze i pisarki” – kwitowała Toni Morrison, pierwsza czarna laureatka literackiej Nagrody Nobla. Słowa te uderzają z podwójną mocą, gdy przyjrzeć się zamieszaniu wokół palestyńskiej pisarki Adanii Shibli.
Anna Marchewka

Pocieszki

Cosy crime stories, powszechnie nazywane też „powieściami kocykowymi”, niosą ciepło i pokrzepienie. Jednak zdecydowanym zwolennikom czarnego kryminału nie zawsze po drodze z tą usilnie przytulną atmosferą.
Monika Świerkosz

Frankenstein. Przemiany potwora

Mamy dziś Frankensteina politycznego, psychoanalitycznego i queerowego. Monstrum symbolizuje tak rewolucję francuską, jak zemstę na ojcu czy homoerotyczne pragnienie. 18-letnia pisarka stworzyła wielowarstwowy nowoczesny mit.
Diana Dąbrowska

Pot i modlitwa

Czy pobyty w saunie mogą przeobrazić się w rytuał? Oczyszczający nie tylko ciała, ale przede wszystkim zranione dusze.
Michał Sowiński

Gramatyka uważności Iris Murdoch 

Wiara w możliwości powieści, która może żonglować językami i perspektywami, czyni z Iris Murdoch jedną z najważniejszych twórczyń XX w.
Maria Karpińska

Nie tylko autorka Muminków

„Szkoda mi ludzi, którzy znają Tove Jansson tylko jako autorkę Muminków” – pisze we wstępie do ostatniego tomu opowiadań Jansson fiński pisarz Philip Teir. I rzeczywiście Jansson jest jednym z niewielu ludzi pióra, o których lepiej niż „pisarka” mówić „artystka”, i to – przy odrobinie patosu – przez wielkie „A”.
Karolina Sulej

Jak przestałam się martwić i pokochałam gamedev

Jestem reporterką. Mam stworzyć grę komputerową. W co ja się wpakowałam? 
Teresa Walas

Wisławy Szymborskiej biografie alternatywne 

Poszukajmy w rzeczywistym życiorysie noblistki możliwych miejsc biograficznego rozwidlenia, proponując inne potencjalne wersje jej życia.
Zbigniew Mikołejko

Wyuzdanie kamieni

Średniowieczne rzeźby sakralne to nie tylko natchnione postaci świętych i królów, ale też sprośne figury rozpasania i fizjologicznej wulgarności. Wśród nich feministyczne interpretacje wyniosły na piedestał żeńską postać, zwaną Sheela-na-Gig.
Diana Dąbrowska

Post scriptum do życia

Gdybyście do wieczności mogli zabrać tylko jedno wspomnienie z całego życia, co by to było?
Karolina Broda

Édouard Louis. Wyścig z samym sobą

W twórczości Édouarda Louisa wszystko jest paradoksalne – ostatecznym punktem ucieczki, kulminującym wszystkie jego wysiłki, jest napisanie książki o tym, od czego próbował uciec…
Ewa Drygalska

Poruszający awans

„Naokoło jest dla mnie wszystko obce i nieznane” – mówi młody wiejski chłopak rzucony na przemysłowy Śląsk. Magda Szcześniak oddaje głos ludziom, którzy w PRL dokonali klasowego skoku.
Piotr Kosiewski

Awangarda w cieniu wojny

Andrzej Turowski w „Radykalnym oku” proponuje nowe odczytanie polskiej awangardy I poł. XX w., w którym I wojna światowa staje się wydarzeniem kluczowym dla polskiej sztuki, ale też szerzej – kultury.
z Anną Rochowską rozmawia Katarzyna Pawlicka

Wziąć sprawy w swoje ręce

Po czasie kryzysu i ponadmiarowego aktywizmu chcemy po prostu pracować. Nie musimy już walczyć o swoje prawa, ale o jakość naszych spektakli, którymi chcemy się dzielić z widzami.
Łukasz Najder

Długa i krótka

Piotrkowska, ulica, dzięki której powtarza się, że Łódź to miasto bez rynku, choć zarazem daje się do zrozumienia, że to ona właśnie jest łódzkim rynkiem, a do tego – agorą, sceną, na której działa się historia, promenadą, strugą niegasnącego życia społecznego.
z Agatą Bielik-Robson rozmawia Michał Jędrzejek

Skończoność jest dobra

Według mnie prawdziwe pytanie nie brzmi: „Czy istnieje życie po życiu?”, tylko: „Czy istnieje życie przed śmiercią?”. Każdy z nas musi się zastanowić, czy przypadkiem nie jest martwy już za życia. To byłaby największa strata.
Tomasz Raczek

Nic dwa razy się nie zdarza

Podczas wykładu z historii teatru na pierwszym roku studiów usłyszeliśmy od prof. Zbigniewa Raszewskiego, którego traktowaliśmy niemal jak półboga, że największym cudem teatru jest to, iż wydarza się tylko raz.
Tomasz Stawiszyński

„Dzienniczek lektur” mojej mamy

Nie pamiętam, ile dokładnie miałem lat, kiedy mama po raz pierwszy pokazała mi swój „Dzienniczek lektur”. Może pięć, może sześć, w każdym razie sam właśnie zaczynałem wkraczać w niesamowity świat czytania i prawdopodobnie któregoś dnia mama po prostu wydobyła z szuflady ten stary zeszyt w płóciennej, spękanej okładce.
Henryk Woźniakowski

Czapski: korespondent niezrównany

Mrożek brał od Czapskiego – bez mała wampirycznie – jakiś kształt nadziei, wiary w sens pracy, afirmacji własnej osoby i twórczości, potwierdzenia swoich wyborów artystycznych. Dawał mu bezlitosną prawdę swojej sztuki i swoje wyznania. Z Zagajewskim rzecz miała się zgoła inaczej.
Marcin Jarząbek

Drugi oddech ludowej historii Polski

Ambiwalentne przyjęcie „zwrotu ludowego” przez zawodowych historyków nie wynikało z ich rzekomego prawicowego przechyłu. Wielu badaczy argumentowało, że historia ludu to nie tylko – jak się ją prezentuje – historia oporu, wyzysku i przemocy, ale także historia ludowej sprawczości.
Urszula Pieczek

Vivian Maier. W obiektywie pełnym kontrastów

 Nie lubiła dotyku, przytuleń, jednocześnie często ingerowała w prywatną przestrzeń innych, by uzyskać wymarzony i intymny kadr. Vivian Maier – niania skrzętnie ukrywająca swoją tożsamość, a także fotografka uliczna i artystka, która pozostawiła po sobie imponującą kolekcję blisko 150 tys. zdjęć
Agata Sikora

Czy możemy oglądać filmy Allena i Polańskiego z dawną beztroską?

Roman Polański, Michael Jackson, Woody Allen i wielu, wielu innych. Czy możemy kochać i podziwiać dzieła ludzi, którzy zrobili w swoim życiu coś potwornego? To pytanie otwiera szereg kolejnych – o nasze najgłębsze emocje i tęsknoty, które budzi w nas sztuka.
Azar Nafisi

Czytając Szatańskie wersety w Teheranie

Książka Salmana Rushdiego i jej podobne są solą w oku tyranów. Z tego samego powodu każde wielkie dzieło stanowi zagrożenie. Wyobraźni nie sposób spętać ani narzucić jej wojskowego rygoru; jest wolna i kapryśna, nie daje się zredukować do jedynej słusznej ideologii.
Agnieszka Rzonca

Konstelacja losów

Bojowniczki, obrończynie, łączniczki. Chociaż, jak mówił podczas procesu Eichmanna jeden z dowódców powstania w getcie warszawskim, Icchak Cukierman: „Słowo »łączniczka« nie opisuje tego, czego dokonywały te kobiety.
Karolina Broda

W poszukiwaniu nieuchwytnego

Święto nieważkości. Morawy Michała Tabaczyńskiego najpierw każe nam pytać, z jaką formą literacką mamy do czynienia. Czy to esej wędrowny, reportaż, przewodnik po Morawach, filozoficzna z ducha medytacja, a może skondensowana na ponad 200 stronach zbiorowa biografia ikon brneńskiej i morawskiej kultury?
Anna Marchewka

Wszystko tu się łączy

Konstelacyjna powieść Fiedorczuk buduje się na utracie. Rozbicie formalne odbija stan opisywanego świata, którego scalanie może odbyć się tylko w wariantach zależnych od wysiłku, wrażliwości i wyobraźni czytających.
Ilona Klimek-Gabryś

Wspólna reforma psychiatrii 

Choć ukazało się już sporo pozycji poświęconych kondycji polskiej psychiatrii, reportaż Kiedrzynek wyróżnia się na ich tle. Autorka nie zatrzymuje się na krytyce sposobów leczenia.
Karol Kleczka

Ponad siły 

Czy wojnę kończą traktaty pokojowe czy może powrót żołnierzy do domu? Nawet nierozeznany w sprawie czytelnik, myśląc o wydarzeniach w Iraku, doświadczy raczej wrażenia „nie huku, ale skomlenia” bezsensownego konfliktu toczonego w latach 2003–2011.
Anna Mateja

Nieznani obywatele 

Piotr Tyma jest urodzonym w 1966 r. na ziemi lubuskiej dzieckiem polskich Ukraińców, przesiedlonych po wojnie z terenów, które ich przodkowie zajmowali od wieków. Naszpikowana faktami narracja rozpoczyna się w czasach przedwojennych, kiedy Ukraińcy, stanowiący ponad 13% ogółu obywateli, byli najliczniejszą mniejszością II RP.
Artur Madaliński

Prosię zawsze zwycięża 

Elizabeth Finch Juliana Barnesa opowiada o tym, jak bardzo potrafimy sobie kogoś wymyślić i jak kurczowo się tej wizji trzymamy 
Katarzyna Kazimierowska

Emily od pandemii

Tworzenie nowych światów, tożsamości, rzeczywistości – Emily St. John Mandel czuje się w takich wyzwaniach jak ryba w wodzie. Do tego dochodzi jeszcze koncepcja rzeczywistości równoległych. Przecież zamiast niszczyć jeden świat, można stworzyć ich więcej 
Michał Choiński

Wszystkie sprzeczności Faulknera 

Najbardziej rzuca się w oczy silny rozdźwięk między twórczością Faulknera, bezwzględnie piętnującą rasizm, a jego publicznymi wypowiedziami, zdradzającymi sceptycyzm wobec zmian. Paradoks charakteryzuje zarówno genialnego pisarza, jak i obraz amerykańskiego Południa, skąd pochodził 
Andrzej Muszyński, Edwin Bendyk, Ola Synowiec, Jakub Knera, Dorota Brauntsch

Rzeczpospolita festiwalowa

Od wiosny do jesieni następuje w Polsce rozkwit festiwali kulturalnych. Spotkań z filmem, literaturą, muzyką i teatrem można doświadczać także w plenerze.
Paweł Ngei

Solarpunk. Przypominając sobie nadzieję

Zamiast mięśniaka ze spluwą w skąpanym deszczem mieście – opowieść o społeczności zmagającej się z katastrofą klimatyczną, budującej panele słoneczne i turbiny wiatrowe. Ruch zwany solarpunkiem proponuje dziś nowe wizje przyszłości.
Krzysztof Marciniak

Kompletny brak wyobraźni

Mogę w wyobraźni pogłaskać Giewont, polizać go po szczycie i wziąć go na ręce jak niemowlę, ale nie zamajaczy mi w głowie nawet mglisty zarys jego grani. Mam afantazję.
z Aleksandrą Rabinovitch rozmawia Ilona Klimek-Gabryś

Szczypta fantazji w codzienności

Ocenianie zabija kreatywność i wyobraźnię. Sprawia, że zaczynamy krytycznie odnosić się do tego, co się dzieje w naszych głowach. Zachęca raczej do cenzurowania własnego umysłu niż do zabawy i spontaniczności.
Małgorzata Lebda

Dopisać kolejną historię

Można dla mgieł wyobrażać sobie opowieści, tworzyć narracje, przypisywać tym kruchym strukturom konkretne emocje, charakter, a nawet nadawać imiona. Czasem schodzę na polanę i wkraczam w mgłę, lubię przyglądać się wówczas splataniu naszych bytów.
z Mariuszem Wilczyńskim rozmawia Monika Ochędowska

Magiczna skrzynia

Gdy idziesz utartym traktem, to możesz być nieuważny. Natomiast jeśli wędrujesz niepewną ścieżką, z której noga ucieka ci co chwilę w bok, gdzieś w błoto lub przepaść, wtedy musisz być cały czas skoncentrowany, uważny i kreatywny. Rozwijasz się.
Paweł Majewski

Cyrk, czyli o pragnieniu dominacji

Widowiska cyrkowe służą podkreślaniu obcości. Są odwrotnością teatru, który daje szansę na empatyczne wczucie się w Innego, doświadczenie katharsis. Cyrk nie wzbudza ani litości, ani trwogi – jedynie ekscytację oraz pragnienie dominacji nad zwierzętami i ludźmi, którzy w nim występują
Patryk Pufelski

W lipcu usłyszeć można kulczyka

Czytam, gdzie żerują gąsienice trociniarki torzyśniada, ile dokładnie jaj składa samica dzwońca, jak urządza swe gniazdo szczygieł. Przepadam. Zapominam o tekście, który mam przygotować
Sylwia Chutnik

Baby się całują, będzie deszcz

Moja ukochana i ja jest odą do miłości wyśpiewywaną w środku kraju, gdzie homobusy bezkarnie jeżdżą po ulicach, siejąc nienawiść. Gdzie głowa państwa uważa queerowych ludzi za ideologię, a prezes rządzącej partii straszy transpłciowością