fbpx
Paulina Małochleb grudzień 2010

Albert Camus we Francji i w Polsce po latach

Pięćdziesiąta rocznica śmierci Alberta Camus, obchodzona w styczniu 2010 roku, stała się we Francji jednym z ważniejszych wydarzeń kulturalnych ostatnich lat – do dyskusji o roli i miejscu pisarza w kulturze francuskiej włączył się nawet Pałac Elizejski, proponując przeniesienie szczątków Camusa z wioseczki Lourmarin w Prowansji do Panteonu.

Artykuł z numeru

Świętowanie. Rytuał czy rutyna?

Z powodu okrągłej rocznicy śmierci pisarza wydano szereg nowych książek podsumowujących zarówno wiedzę na temat biografii Camusa, jak i wyniki długoletnich badań jego twórczości. O żywej obecności noblisty w życiu literackim Francji świadczyć może ponad 1700 publikacji jemu poświęconych – książek i artykułów (nie wspominając o czasopiśmie „Études camusiennes”) – wydanych w ciągu ostatnich 20 lat. Dopełnieniem tego bogatego zbioru stały się „Dzieła zebrane” Camusa, gromadzące wszystkie teksty pisarza od 1931 roku, opublikowane po raz pierwszy w roku 2008 i wznowione dwa lata później na rocznicę śmierci pisarza.

W tym ostatnim roku Camusowi uwagę poświęciły największe czasopisma francuskie – numery specjalne przygotowały „Le Magazine Littéraire”, „Revue d’histoire littéraire de la France”, ale też dzienniki „Le Figaro” i „Le Monde”. Z pozycji książkowych najważniejsze wydają się zaś: Albert Camus: samotny i solidarny Catherine Camus (wyd. francuskie Michel Lafont 2010, wyd. polskie Studio Emka 2010), Dictionnaire Albert Camus pod redakcją Jeanyves Gérina (wyd. zbiorowe, Robert Laffont 2009), Albert Camus. Fils d’Alger [Albert Camus. Syn Algierii] Alaina Vircondeleta (Fayard 2010), Les derniers jours de la vie d’Albert Camus [Ostatnie dni życia Alberta Camus] (Actes Sud 2009) i Camus et l’Algerie [Camus i Algieria] (Edisud 2010) – dwie ostatnie książki pióra José Lenziniego oraz Camus Virgila Tanase’a (Gallimard 2010).

Każda z tych pozycji oferuje czytelnikowi zupełnie inne spojrzenie na Camusa – słownik Camusowski to zbiór artykułów prezentujących twórczość pisarza w kontekście zarówno jego, jak i naszej epoki, obejmujący różne dziedziny jego działalności literackiej, politycznej, dziennikarskiej i teatralnej. Album przygotowany przez córkę Camusa to bardziej zapis kronikarski: zbiór zdjęć, dokumentów, ale też fragmenty nigdy w Polsce niepublikowanych dzienników pisarza. Vircondelet, daleki od interpretacji twórczości i problemu absurdu, skupia się na bardzo osobistej lekturze życia Camusa, tematem jego książki staje się więc osobowość i emocje, Camus jako człowiek. Lenzini w swojej książce nie obejmuje natomiast całej biografii Camusa, skupia się jedynie na jego ostatnich dniach, fabularyzuje ostatnią podróż pisarza, próbując odtworzyć, a może dopowiedzieć, jego myśli. Z kolei Tanase – człowiek teatru – podążą za myślą historiozoficzną Camusa, próbując połączyć ją z problemem losu i determinizmu jednostki.

Przy olbrzymiej fali publikacji francuskich, o których tu mowa, Polska wypada nadzwyczaj słabo: w ciągu ostatnich 10 lat na temat Camusa ukazało się tylko kilka książek: Waleria Szydłowska opublikowała dwie książki o Camusie: jego biografię (Albert Camus, Semper 2001) oraz zbiór esejów o jego twórczości i związkach z filozofią egzystencjalną (Camus, Wiedza Powszechna 2002), przetłumaczono książkę Florence Estrade Albert Camus. Człowiek i twórca (Muza 2008) i biografię Oliviera Todda Albert Camus (WAB 2009) oraz najnowszą pozycję albumową przygotowaną przez Catherine Camus. Na tym tle ciągle najlepsza, najbardziej interesująca okazuje się jednak książka Joanny Guze z roku 2004 – Albert Camus: los i lekcja (Fundacja Zeszytów Literackich).

Chcesz przeczytać artykuł do końca?

Zaloguj się, jeden tekst w miesiącu dostępny bezpłatnie.

Zaloguj się